Türkiye Türkçesinde a Ve –a Ekli Zarflar Üzerine

Yıl 2008, Cilt: 17 Sayı: 2, 329 - 344, 01.06.2008

Yrd. Doç. Dr. Muna Yüceol Özezen

Öz

: There are two kinds of suffixes in Turkish that are added to nouns or the other nominal categories and the other to verbs and that make these two suffixes adverbs: dative A and gerund –A The fact that some of A suffixes denote no dative function and cause units that take this suffix directly into adverbs shows that in mentioned structures it carries similarities at least in terms of its function There is no doubt that A and –A are not the same suffixes at all and therefore it seems impossible to treat ±A symbol as the same function However this functional charasteristic of A suffix that is used in some words with adverbial function and that does not denote dative can be regarded that it is increased by affected –A adverbial suffix which is a homophone of A In this study the validity of this idea will be discussed Based on Türkçe Sözlük published in 2005 by Türk Dil Kurumu examples with A and –A suffixes will be sequenced and classified Key Words: Dative gerunds morphology adverb adverbial categories

Anahtar Kelimeler

-

Türkiye Türkçesinde a Ve –a Ekli Zarflar Üzerine

Öz

: Türkiye Türkçesinde biri isimlerin veya isim görevli sözcüksel veya öbeksel diğer birimlerin diğeri de fiillerin üzerine gelen ve eklendiği bu son biçimleri zarflaştıran iki ek vardır: yönelme durum eki A ve zarf fiil eki –A A ekli bazı yapılarda yönelme ifadesi bulunmaması ve bu ekin üzerine geldiği birimleri doğrudan ve yalnızca zarfa çevirmesi sözü edilen yapılarda en azından işlev bakımından –A zarf fiil ekine koşut bir görünümde olduğunu göstermektedir Kuşkusuz A ile –A aynı ekler değildir ve ±A olarak simgeleştirilmeleri de bu bakımdan olanaklı değildir Ancak zarf görevli kimi sözcüklerde yer alan ve bu bakımdan yönelme ifade etmeyen A ekinin bu işlevsel özelliğinin Türkiye Türkçesinde zaten eş sesli bulunduğu –A zarf fiil ekinden etkilenmeyle arttığı düşünülebilir Çalışmada bu düşüncenin gerçeklenebilirliği tartışılacak Türk Dil Kurumu’nda 2005 yılında basılan Türkçe Sözlük esas alınarak A ve –A ekli bütün son biçimler sıralanacak ve sınıflanacaktır Anahtar Sözcükler: Yönelme durum eki zarf fiil ekleri biçim bilgisi zarf zarf yapıları

Anahtar Kelimeler

Yönelme durum eki, zarf-fiil ekleri, biçim bilgisi, zarf, zarf yapıları

Kaynakça

• Banguoğlu, Tahsin (1995), Türkçenin Grameri, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 528.
• Eckmann, János (1988), Çağatayca El Kitabı (Çeviren: Günay Karaağaç), İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları: 3412.
• Ergin, Muharrem (1988), Türk Dil Bilgisi, İstanbul: Bayrak Basım / Yayım / Tanıtım.
• Erdal, Marcel (2004), A Grammar of Old Turkic, Leiden.
• Gülsevin, Gürer- Erdoğan Boz (2004), Eski Anadolu Türkçesi, Ankara: Gazi Kitabevi.
• Hatiboğlu, Vecihe (1971), İkileme, Ankara: Türk Dil kurumu Yayınları.
• İlhan, Nadir (2001), “Birleşik fiil kuruluşunda A-I-U ünlüleri”, Türk Dili S. 596, ss. 177- 182.
• Karpuz, H. Ömer (2007), “Türkiye Türkçesinde zarf yapan morfemlerin işlevsel dağılımları”, IV. Uluslararası Türk Dili Kurultayı (214- 29 Eylül 2000) Bildirileri I- II, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 856 / I- II, ss. 993- 1006.
• Korkmaz, Zeynep (2003), Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi), Ankara: 1. Baskı Türk Dil Kurumu Yayınları: 827.
• Özkan, Bülent (2007), Türkiye Türkçesinde Belirteçlerin Fiillerle Birliktelik Kullanımları ve Eşdizimliliği (Basılmamaış Doktora Tezi), Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Özezen, Muna Yüceol (2007), “Türkiye Türkçesinde bağlama işlevli de- fiili”, İlmî Araştırmalar S. 23 Bahar / 2007, ss. 113- 121.
• Tekin, Talat (2000), Orhon Türkçesi Grameri, Ankara: Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi: 9.
• Türkçe Sözlük (2005), Ankara: 10. Baskı Türk Dil Kurumu Yayınları: 549.