Beşinci Sınıf Sosyal Bilgiler Öğretiminin Alternatif Ölçme değerlendirme Etkinlikleri Açısından Değerlendirilmesi

Yıl 2010, Cilt: 19 Sayı: 1, 271 - 292, 01.03.2010

Kâmuran Adanalı Yrd. Doç. Dr. Ahmet Doğanay

Öz

The purpose of this study is to determine the measurement and evaluation activities and the problems that teachers face during measurement evaluation process in the fifth grade social studies instruction The sample of the study consisted of 547 fifth grade students and 206 fifth grade teachers The data was collected by using “Alternative Measurement and Evaluation Questionnaire” which was developed by the researchers for both the teachers and the students In addition semi structured interviews with both selected teachers and students were executed Findings indicated that fifth grade teachers tended to use both alternative and traditional measurement and evaluation tools in the social studies Hovewer they declared that traditional measurement and evaluation methods have been used more than alternative methods Moreover results showed that shortage of time unappropriate school environment and opportunities equipment and material deficiencies lack of family interest were among the problems have been encountered for teachers and students Key Words: Social studies curriculum alternative measurement and evaluation authentic assessment performance assessment

Anahtar Kelimeler

-

BEŞİNCİ SINIF SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETİMİNİN ALTERNATİF ÖLÇME-DEĞERLENDİRME ETKİNLİKLERİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz

Bu araştırmanın amacı, ilköğretim beşinci sınıf sosyal bilgiler dersinin ölçme-değerlendirme
sürecinde hangi ölçme ve değerlendirme etkinliklerinin kullanıldığını ve
bu ölçme-değerlendirme etkinlikleri uygulanırken karşılaşılan sorunların neler
olduğunu belirlemektir. Araştırmaya ilköğretim beşinci sınıfı okutan 206 öğretmen ve
ilköğretim beşinci sınıfta okuyan 547 öğrenci dahil edilmiştir. Araştırmanın verileri,
“Sosyal Bilgiler Öğretiminde Alternatif Ölçme-Değerlendirme Etkinlikleri Öğretmen Ve
Öğrenci Anketi” ile sosyal bilgiler öğretiminde alternatif ölçe-değerlendirme
etkinlikleri öğretmen ve öğrenci görüşme formu kullanılarak elde edilmiştir.
Araştırmanın sonuçlarına göre, sosyal bilgiler dersinde alternatif değerlendirme
yöntemleriyle geleneksel yöntemler birlikte kullanılmakla birlikte geleneksel ölçme-değerlendirme
yöntemlerine daha çok yönelindiği görülmüştür. Araştırmada ayrıca,
alternatif ölçme-değerlendirme etkinlikleri uygulanırken zamanın yetersiz kalması,
çevre ve okul olanaklarının yöntemler için uygun olmaması, proje ve performans
görevleriyle ilgili öğrenci algılamalarında yaşanan sorunlar, araç-gereç ve materyal
eksiklikleri, ailelerdeki bilgi ve ilgi eksiklikleri gibi alt yapının hazırlanmamasından
kaynaklı sorunlar hem öğretmenler hem de öğrenciler için karşılaşılan güçlükler
olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilgiler programı, alternatif ölçme-değerlendirme, otantik değerlendirme, performans değerlendirmesi

Kaynakça

• Aydın, F, (2005), “Öğretmenlerin alternatif ölçme değerlendirme konusundaki düşünceleri ve uyguladıkları”, H. Kıran (Ed.), XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, s.775-779, Denizli: Anı Yayıncılık.
• Aykaç, N. (2007), “İlköğretim sosyal bilgiler dersi eğitim-öğretim programına yönelik öğretmen görüşleri”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 6(22), 46-73.
• Aykaç, N. ve Başar E. (2006, Eylül), “İlköğretim sosyal bilgiler dersi eğitim programının değerlendirilmesi”, XV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi Bildiri Özetleri, s. 342-361, Muğla: Nobel Yayınları.
• Bağcı, N. (2003), “Öğretim sürecinde öğrenciye ve öğrenim amacına yönelik yeni yaklaşımlar.” Milli Eğitim Dergisi, 159. http://yayim.meb.gov.tr/dergiler adresinden 4 Nisan 2008 tarihinde alınmıştır.
• Bahar, M., Nartgün, Z., Durmuş, S., Bıçak, B. (2006), “Alternatif ölçme ve değerlendirme”, Geleneksel-alternatif ölçme ve değerlendirme öğretmen el kitabı, Edit. M. Bahar, Z. Nartgün, S. Durmuş, B. Bıçak ve M. Bahar (Ankara: Pegem A Yayınları), s. 49-142.
• Baki, A.ve Birgin, O. (2004), “Alternatif değerlendirme aracı olarak bilgisayar destekli bireysel gelişim dosyası uygulamasından yansımalar: Bir özel durum çalışması”, The Turkish Online Journal Of Educatıonal Technology, 3(3). http://www.tojet.net adresinden 29 Nisan 2008 tarihinde alınmıştır.
• Batdal, G. (2006), “Ölçme ve değerlendirme konusunda ilköğretim dördüncü sınıf öğretmenlerinin yeni programa bakış açıları”, XV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi Bildiri Özetleri, s. 85, Muğla: Nobel Yayınları.
• Birgin, O. (2007). “Sınıf öğretmeni adaylarının ölçme ve değerlendirme konusundaki okur yazarlık düzeylerinin incelenmesi”, E. Erginer (Edit.), XVI. Eğitim Bilimleri Kongresi, Cilt 3, ss. 498-503, Ankara: Detay Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş., Koç, K., Doğan, D. (2006), “Okulda performansa dayalı değerlendirme: kavram ve uygulama”, XV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi Bildiri Özetleri, s.319-320, Muğla Nobel Yayınları.
• Bümen N.T. (2002), Okulda Çoklu Zeka Kuramı, Ankara: PegemA Yayınları
• Çakan, M. (2004), “Öğretmenlerin ölçme-değerlendirme uygulamaları ve yeterlik düzeyleri: İlk ve ortaöğretim”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37(2), 99-114.
• Çalık, S. (2007). “Sınıf öğretmenlerinin yenilenen ilköğretim programlarının ölçme ve değerlendirme süreci hakkındaki düşünceleri üzerine bir araştırma”, E. Erginer (Edit.), XVI. Eğitim Bilimleri Kongresi, Cilt 2, ss. 323-330, Ankara: Detay Yayıncılık.
• Çepni, S., Bayrakçeken, S., Yılmaz, A., Yücel, C., Semerci, Ç., Köse, E. ve diğerleri (2007), “Performansların Değerlendirilmesi”s.193.239, Değerlendirme, Edit. S. Çepni ve E. Karip. Ankara: PegemA Yayınları.
• Çınar, O., Teyfur, E. ve Teyfur, M. (2006), “İlköğretim okulu öğretmen ve yöneticilerinin yapılandırmacı eğitim yaklaşımı ve programı hakkındaki görüleri”, Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(11), 47-64.
• Daniel, L. G. ve King, D. (1998). A knowledge and use of testing and measurement literac of elementary and secondary teachers. Journal of Educational Research, 91 (6), 331-344.
• Elharrar, Y. (2006), “Theacher assessment practıces and perceptıons: The use of alternative assessment within the quebec educatıonal reform” Doktora Tezi, Universite du Quebec a Montreal, Canada.
• Erdemir, Z.A. (2007), “İlköğretim ikinci kademe öğretmenlerinin ölçme değerlendirme tekniklerinin etkin kullanabilme yeterliklerinin araştırılması”, Yüksek Lisans Tezi, Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Ersoy, A. (2007), “İlköğretim programının (1-5. sınıflar) uygulanmasına ilişkin aile görüşleri.” Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 7 (2). http://www. edam.com.tr/kuyeb/trt/makaleozet.asp adresinden 4 Nisan 2008 tarihinde alınmıştır.
• Gelbal, S. ve Kelecioğlu, H. (2007), “Öğretmenlerin ölçme ve değerlendirme yöntemleri hakkındaki yeterlik algıları ve karşılaştıkları sorunlar”, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 135-145.
• Gözütok, F.D., Akgün Ö.E., Karacaoğlu, Ö.C. (2005), “İlköğretim programlarının öğretmen yeterlikleri açısından değerlendirilmesi”, Erciyes Üniversitesi Sabancı Kültür Sitesi Yeni ilköğretim Programını Değerlendirme Sempozyumu, Kayseri.
• Güven, B. ve Eskitürk, M. (2007), “Sınıf öğretmenlerinin ölçme ve değerlendirmede kullandıkları yöntem ve teknikler”, E. Erginer (Edit.), XVI. Eğitim Bilimleri Kongresi, Cilt 3, ss. 504-511, Ankara: Detay Yayıncılık.
• Güvenç, H. Açıkgöz, K.Ü. (2007), “İşbirlikçi Öğrenme ve Kavram Haritalamanın Öğrenme Stratejisi Kullanımı Üzerindeki Etkileri”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 7 (1). http://www. edam.com.tr/kuyeb/trt/makaleozet.asp adresinden 4 Nisan 2008 tarihinde alınmıştır.
• İnci, B. (2002), “Tümel (portfolyo) değerlendirme”, http://www.eod.hacettepe.edu.tr/seminerdosyalari internet adresinden 10 Mayıs 2006 tarihinde alınmıştır.
• Karaca, E., Yurdabakan, İ., Çetin, B., Nartgün, Z., Bıçak, B., Gömleksiz, M. (2008), Performans değerlendirme. B. Bıçak ve S. Erkan, M. Gömleksiz (Editörler). Eğitimde ölme ve değerlendirme (s.198-223). Ankara: Nobel Yayınları
• Karagöz, D., Tekerek, M., Kaya, N., Azer, H., Alıç, M.D., Yılbat, B. ve diğerleri (2006), İlköğretim Sosyal Bilgiler 5 Öğretmen Kılavuz Kitabı (2. baskı), MEB Yayınları.
• Karakuş, F. (2006), “Sosyal bilgiler öğretiminde yapıcı öğrenme ve otantik değerlendirme yaklaşımlarının öğrencilerin akademik başarı, kalıcılık ve sosyal bilgiler dersine yönelik tutumlarına etkisi”, Doktora tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Kartallıoğlu, F. (2005), “Yeni ilköğretim programlarının uygulandığı pilot okullardaki öğretmenlerin yeni program ve pilot çalışmalar hakkındaki görüşleri”, Yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Kıroğlu, K., Akbayık, S., Baki, A., Öztürk, C:, Çepni, S., Baysal N. (2006), İlköğretim sosyal bilgiler dersi öğretim programı ve kılavuzu, ölçme ve değerlendirme. N. Baysal ve K. Kıroğlu (Editör). Öğretmenler ve öğrenenler için ek açıklamalarla yeni ilköğretim programları. (s.645). Ankara: PegemA Yayınları.
• Korkmaz, İ. (2006), “Yeni ilköğretim programının öğretmenler tarafından değerlendirilmesi”, Ulusal Sınıf Öğretmenliği Kongresi, Cilt II, ss. 249-260, Ankara: Kök Yayıncılık.
• Köksal, M.S., Koray, Ö., Özsoy, T., Bağçe, H. ve Koray, A. (2006), “Öğretim materyali geliştirmede portfolyo ve rubrik değerlendirmenin eleştirel ve yaratıcı düşünme üzerine etkisi”, Muğla Üniversitesi XV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi Bildiri Özetleri, s. 170-171, Muğla: Nobel Yayınları.
• Kutlu, Ö. (2003), “Cumhuriyetin 80. yılında: Ölçme ve değerlendirme”, Milli Eğitim Dergisi, 160, http://yayim.meb.gov.tr/dergiler/160/kutlu internet adresinden 18 Nisan 2008 tarihinde alınmıştır.
• Mala, N. ve Gürbüztürk, O. (2006, Eylül), İlköğretim 5. Sınıf sosyal bilgiler dersinde “Adım Adım Türkiye Ünitesinin” yapılandırmacı yaklaşıma göre etkililiğinin değerlendirilmesi. Muğla Üniversitesi XV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi Bildiri Özetleri, Muğla.
• MEB, 2006, İlköğretim Sosyal Bilgiler 5. Sınıf Öğretmen Kılavuz Kitabı, (2. Baskı), Ankara: Saray Matbaacılık.
• Mueller, J. (2005), “Authentic assessment in the classroom and the library media center”, Library Media Center, 23(7), 14-18.
• Özden, Y. (2003), Öğrenme ve Öğretme, (6. Baskı), Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Öztürk, C., Tuncel, G. ve Kop, Y. (2005), “Yapılandırmacı öğrenme kuramına dayalı sosyal bilgiler dersi öğretiminde sözlü tarihin kullanılması”, H. Kıran (Ed.), XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, s. 220-224, Denizli: Tubitak Yayınları
• Parmaksız, R.Ş. ve Yanpar, T. (2006), “Alternatif değerlendirme yaklaşımlarının sosyal bilgiler öğretiminde kullanılabilirliği”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16 (2), 159-172.
• Pratt, A.J. (2005), “Authentic assessment and evaluatıon: Approaches at the North island distance educatıon school”, Yüksek Lisans Tezi, Royal Roads University, Canada.
• Sarıer, Y. (2007), “Altıncı sınıf matematik öğretmenlerinin matematik dersi öğretim programına ilişkin görüşleri”. Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Selvi, K. (2006), “İlköğretim programlarının sınıf öğretmeni görüşlerine dayalı olarak değerlendirmesi”, Muğla Üniversitesi XV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi Bildiri Özetleri, s.18-19, Muğla: Nobel Yayınları.
• Svinicki, M.D. (2004), “Authentic assessment: Testing in reality”, New Directions For Teaching and Learning, 100, 23-29.
• Szymanskı Suan, C ve Haas, M.E. (2005). Social Studies For the Elementary And Middle Grades A Constructıvıst Approach, (2. Baskı), Boston: Allyn and Bacon.
• Toptaş,V. (2006), “İlköğretim matematik dersi (1-5) öğretim programının uygulanmasında sınıf öğretmenlerinin karşılaştıkları sorunlara ilişkin görüşleri”, Ulusal Sınıf Öğretmenliği Kongresi, Cilt I, ss.265-273, Ankara: Kök Yayıncılık.
• Tuncel, G. ve Öztürk, C. (2006), “Sosyal bilgiler dersinde rubriklerin etkili kullanımı”, Muğla Üniversitesi XV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi Bildiri Özetleri, s.304- 305, Muğla: Nobel Yayınları.
• Tunç, T., Karademir, Z.S., Agalday, M., Merdeşe, H., Talo, H., Koçakoğlu, M. ve diğerleri (2007), İlköğretim Fen ve Teknoloji 4 Öğretmen Kılavuz Kitabı, (3. baskı), MEB Yayınları.
• Türer, A. (2005), “Milli eğitim bakanlığı araştırma ve geliştirme dairesi tarafından geliştirilen “öğrenci merkezli eğitim uygulama modeli” üzerine bir değerlendirme”, http://public.cumhuriyet.edu.tr/naturer/ogrenci merkezli.html adresinden 15 Mayıs 2008 tarihinde alınmıştır.
• Ünver, G. (2002), “Öğretmen adaylarının öğrenci-merkezli öğretimi planlama, uygulama ve değerlendirme becerilerini geliştirme”, Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Warman, J.E. (2002), “Authentic assessment: A syystematic review of the research”, Yüksek Lisans Tezi, Üniversitiy of the Toronto, Canada.
• Yanpar, T. (2005), “Sosyal bilgiler dersinde oluşturmacı yaklaşımda öğrencilerin etkinlik dosyalarını yordayan değişkenler”, Kastamonu Eğitim Dergisi, 13 (2), 513-526.
• Yanpar Yelken, T. (2006), “İlköğretim sınıf öğretmeni adaylarının sosyal bilgiler dersinde tamamlayıcı değerlendirme yaklaşımları konusundaki görüşleri”, Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 2, 58-75.
• Yaşar, Ş., Gültekin, M., Türkan, B., Yıldız, N. (2005), “Yeni ilköğretim programlarının uygulanmasına ilişkin sınıf öğretmenlerinin hazır bulunuşluk düzeylerinin ve eğitim gereksinimlerinin belirlenmesi”, Erciyes Üniversitesi Sabancı Kültür Sitesi Yeni İlköğretim Programlarını Değerlendirme Sempozyumu, Kayseri.
• Yiğit, N. ve Bak, Z. (2005), “Çoklu zeka kuramına göre yapılan planların uygulanmasında karşılaşılan güçlüklere yönelik öğretmen görüşleri”, H. Kıran (Ed.), XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, s. 798-803, Denizli: Tubitak Yayınları Yurdabakan,
• İ. (2004), “Alternatif değerlendirme yaklaşımları”,
• http://www.geocities.com/irfanyurdabakan/ALTDEGER.htm
• Ağustos 2006 tarihinde alınmıştır. adresinden 14
• Yücel, C., Karaman, M.K., Batur, Z., Başer, A. ve Karataş, A. (2006), “Yeni öğretim programına ilişkin öğretmen görüşleri ve programın değerlendirilmesi”, Muğla Üniversitesi XV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi Bildiri Özetleri, s. 24-25, Muğla: Nobel Yayınları.
• Zamun, B. (2002), “Çoklu zeka kuramı ve öğretim uygulamaları: öğretme stratejilerinde yeni yaklaşımlar”, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Zhang, Z. Ve Burry-Stock, J.A. (2003), “Classroom assessment practıces and teachers’ self-perceived assessment skills”, Applied Measurement Educatıon, 16 (4), 323- 342.
• Zimbicki, D. (2007), “Examining the effects of alternative assessment on student motivation and self- efficacy”, Doktora Tezi, Walden University.