Sınıf Öğretmenliği Son Sınıf Öğretmen Adaylarının Tükenmişlik Düzeylerinin incelenmesi

Yıl 2010, Cilt: 19 Sayı: 2, 468 - 481, 01.06.2010

Doç. Dr. Songül Tümkaya İlknur Çavuşoğlu

Öz

This study aims to investigate Çukurova University The Faculty of Education The Department of Primary School Teaching fourth year student teachers’ burnout level and to see whether there are meaningful relations between this level and some variables; namely gender perceived economic level the type of high school graduated the rank of the university preference the mean of scores and the accommodation during the university life Also the student teachers’ point of views about situations that might be influential on their burnout level were taken This research was conducted in the 2007 2008 academic year with 233 fourth year Primary School Teaching Department student teachers 137 females 9 males at Çukurova University In order to determine the burnout level the short version of the Burnout Inventory BMS developed by the researcher herself and Personal Information Form were used In addition; the Interview Forms prepared by the researcher were administered to the student teachers in order to find out possible influential factors on the student teachers’ burnout level T test and variance analysis were conducted on the quantitative data and content analysis was performed on the qualitative data of the study The results showed that the burnout level of 66 student teachers out of 233 28 3 was very low 99 of them 42 5 faced the burnout danger and 48 of them 20 6 had the burnout problem Lastly; 20 of them 8 6 experienced the burnout problem at a serious level The student teachers’ burnout level changed according to their socio economic level However; gender the type of the high school graduated the range of university preference the mean of scores and the accommodation did not show any changes As a result of the analysis on the qualitative data different from the student teachers with high level of burnout the student teachers with low level of burnout expressed their satisfaction from their department they went and they said that hey were hopeful about the future In terms of the exam for the selection of civil servant KPSS occupational fears the feeling of being ready for the profession the perceived status of the profession in the society and the approach of dealing with problems both groups had the same ideas Keywords: Primary school teaching Student teachers Burnout

Anahtar Kelimeler

-

Sınıf Öğretmenliği Son Sınıf Öğretmen Adaylarının Tükenmişlik Düzeylerinin incelenmesi

Öz

Bu araştırmanın amacı Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Sınıf Öğretmenliği son sınıf öğretmen adaylarının tükenmişlik düzeyleri ve tükenmişlik düzeylerinin cinsiyet algıladıkları ekonomik düzey mezun oldukları lise türü yerleştirildikleri bölüm tercih sırası genel not ortalamaları ve öğrenimini devam ettirirken barınma yerine göre aralarında anlamlı bir farklılık olup olmadığının incelenmesidir Ayrıca öğretmen adaylarının tükenmişlik düzeylerini etkileyen durumlara ilişkin görüşleri de belirlenmeye çalışılmıştır Araştırma 2007 2008 öğretim yılında Çukurova Üniversitesi Sınıf Öğretmenliği Lisans Programında öğrenim gören 137’si kız 96’sı erkek olmak üzere toplam 233 son sınıf öğretmeni adayı ile yürütülmüştür Araştırmada Tükenmişlik Ölçeği Kısa Versiyonu BMS ve Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır Öğretmen adaylarının tükenmişlik düzeylerini etkileyen durumları belirlemek için Görüşme Formu kullanılarak yarı yapılandırılmış görüşme tekniği ile veriler toplanmıştır Toplanan verilerin analizinde nicel veriler t testi ve varyans analizi teknikleri kullanılarak analiz edilmiş nitel veriler içerik analizi ile çözümlenmiştir Yapılan analizler sonucunda öğretmen adayının 28 3’ünün tükenmişlik düzeylerinin çok düşük olduğu 42 5’inin tükenmişlik tehlikesi yaşadığı 20 6’sının tükenmişlik yaşadığı ve 8 6’sının ciddi düzeyde tükenmişlik yaşadığı belirlenmiştir Öğretmen adaylarının tükenmişlikleri sosyo ekonomik düzeye göre farklılık gösterirken cinsiyet mezun oldukları lise türü öğrenim gördükleri tercih sırası genel not ortalaması ve barınma yerine göre farklılaşmamıştır Nitel verilerin analizleri sonucunda ise düşük tükenmişlik yaşayan öğretmen adayları yüksek tükenmişlik yaşayanlardan farklı olarak okudukları bölümden beklentilerinin karşılandığı ve gelecekten umutlu olduklarını ifade etmişlerdir KPSS mesleki kaygılar mesleğe hazır hissetme mesleğin toplumda algılanan statüsü ve yaşanan problemlere yaklaşım biçimleri konusunda ise her iki grup da ortak görüş bildirmişlerdir Anahtar Kelimeler : Sınıf öğretmenliği Öğretmen adayları Tükenmişlik An Analysis of the Burnout level of Primary School Teaching Department Student Teachers

Anahtar Kelimeler

Sınıf öğretmenliği, Öğretmen adayları, Tükenmişlik

Kaynakça

• Altıntaş, E. (1999). Teknik öğretmenlerin tükenmişlik düzeylerini etkileyen bazı faktörler ve yordayıcı değişkenler, 4. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi Bildirileri S.4, 219-243, Eskişehir.
• Avşaroğlu, S., Deniz, M. ve Kahraman, A. (2005). Teknik öğretmenlerde yaşam doyumu iş doyumu ve mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi, Selçuk Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, 115-129.
• Baysal, A. (1995). Lise ve dengi okul öğretmenlerinde meslekte tükenmişliğe etki eden faktörler, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Çavuşoğlu, İ. (2005). Endüstri meslek liselerinde çalışan öğretmenlerin tükenmişlik düzeyleri ile bazı kişisel değişkenler arasındaki ilişki, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Çetinkaya, Z. (2009). Türkçe öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumlarının belirlenmesi, 4 Mayıs 2009 tarihinde http://ilkogretim-online.org.tr adresinden alınmıştır.
• Ergin, C. (1992). Doktor ve hemşirelerde tükenmişlik ve Maslach tükenmişlik ölçeğinin uyarlanması, VII. Ulusal Psikoloji Bilimsel Çalışmaları, Hacettepe Üniversitesi VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Düzenleme Kurulu ve Türk Psikologlar Derneği Yayını, 143-153, Ankara.
• Gümüş, H. (2006). Farklı mesleklerde çalışanların iş ve yaşam doyumlarının tükenmişlik düzeyleri açısından karşılaştırılması, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Dolunay, A.B. (2002). Keçiören lisesi genel liseler-teknik-ticaret-meslek liselerinde görevli öğretmenlerde tükenmişlik durumu araştırması, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, 55(1),51-62.
• Fimian, M. J. & Blanton, L. P. (1987). Stress, role, and burnout problems among teacher trainees and first-year teachers. Journal of Occupational Behavior, 8, 157-165.
• Fives, H., Hamman, D. & Olivarez, A. (2005). Does burnout begin with student teaching? Texas Tech University. 12 Nisan 2007tarihindewww6.tltc.ttu.edu/hfives/Fives_Hamman&Olivarez_AERA2005.p df adresinden alınmıştır.
• Güdük, M., Erol, Ş., Yağcıbulut, Ö., Uğur, Z., Özvarış, Ş.B. ve Aslan, D. (2005). Ankara ‘da bir tıp fakültesinde okuyan son sınıf öğrencilerde tükenmişlik sendromu, Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 14(8),169-173.
• Gündüz, B. (2004).Öğretmenlerde tükenmişliğin akılcı olmayan inançlar ve mesleki bazı değişkenlere göre yordanması, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Goddard, R. & O'Brien, P. (2007). Preservice teacher education and beginning teacher burnout, Paper Presented at the Annual Meeting in Australian Association for Research in Education Annual Conference 2006, 27-30 Nov 2006, Adelaide, Australia.
• Izgar, H.(2001). Okul yöneticilerinde tükenmişlik, Nobel Yayın Dağıtım: Ankara.
• Kırılmaz, A.Y., Çelen, Ü. ve Sarp, N. (2003). İlköğretimde çalışan bir öğretmen grubunda tükenmişlik durumu araştırması, İlköğretim-Online, 2(1), 2-9.
• Kuzgun, Y. (2000). Meslek danışmanlığı, uygulamalar kuramlar, Nobel Yayın Dağıtım: Ankara.
• Maraşlı, M. (2005). Bazı özelliklerine ve öğrenilmiş güçlük düzeylerine göre lise öğretmenlerinin tükenmişlik düzeyleri, Türk Tabipleri Birliği Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 23, 27-33.
• Ören, N. ve Türkoğlu, H. (2006). Öğretmen adaylarında tükenmişlik, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(İlke), 16.
• Özcan, T. (2008). Pendik bölgesinde görev yapan öğretmenlerin tükenmişlik düzeylerinin bazı demografik değişkenler açısından incelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Özipek-Karabıyık, A. (2006). Ortaöğretim okullarında görev yapan öğretmenlerde mesleki tükenmişlik düzeyleri ve nedenleri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Tümkaya, S. Aybek, B. ve Çelik, M.(2007). KPSS'ye girecek öğretmen adaylarındaki umutsuzluk ve durumluk-sürekli kaygı düzeylerini yordayıcı değişkenlerin incelenmesi, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi(KUYEB), 7(2), 953-974.
• Tümkaya, S. (1996). Öğretmenlerdeki tükenmişlik görülen psikolojik belirtiler ve başaçıkma davranışları, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Tümkaya, S., Çam, S. ve Çavuşoğlu, İ. (2009). Tükenmişlik ölçeği kısa versiyonu’nun Türkçe’ye uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(1), 387–398.
• Weckwerth, A. C. & Flynn, D. M.(2006). Effect of sex on perceived support and burnout in university students, College Student Journal, 40(2), 237-249.