Türkiye Türkçesinin Ölçünlü Dilinde Kullanılan Batı Kökenli Ünlemler

Yıl 2013, Cilt: 22 Sayı: 1, 43 - 60, 01.06.2013

Dr. Oğuz Ergene

Öz

Exclamations is a kind of word used for telling various emotions stating some verbs and imitating the nature’s sounds Due to the fact that exclamations reflect the emotion states or nature sounds’ effects on perception it can be said that exclamations can be found in every language Particularly the examples considered as main exclamations have similar forms even in different languages On account of this it should not be forgotten that there are two ways to evaluate exclamations The first way is that exclamations can be evaluated as the product of the society in which it is used; furthermore the second way to evaluate is that there may be some items derived from foreign languages as a result of intercultural relationships and used as exclamations In the standard language of Turkey Turkish there are numerous words and phrases derived from foreign languages and they are used as exclamations Either derived from different Western languages or formed with Western originated words these exclamations are used with many reasons In the present study the aim is to identify Western originated exclamations used in Turkey Turkish’s standard language and Turkish Dictionary TDK 2005 2011; Püsküllüoğlu 2012 via reflecting the usage ways of exclamations in written texts Key Words: standard language vocabulary exclamation loan words

Anahtar Kelimeler

standard language, vocabulary, exclamation, loan words

Türkiye Türkçesinin Ölçünlü Dilinde Kullanılan Batı Kökenli Ünlemler

Öz

Ünlemler; türlü duyguların anlatılması kimi eylemlerin bildirilmesi ve doğa seslerinin taklit edilerek yansıtılması amacıyla kullanılan bir sözcük türüdür Ünlemlerin tüm insanlara özgü duygu durumlarını ya da doğa seslerine ilişkin algılamaları yansıtması nedeniyle her dilde bulunduğu ve özellikle asıl ünlemler olarak değerlendirilen örneklerin farklı dillerde bile benzer biçimlerde olduğu görülmektedir Bu nedenle söz konusu ünlemlerin genellikle kullanıldığı toplumun ürünü olarak değerlendirilme olasılığı bulunmakla beraber kültürler arası ilişkiler nedeniyle bir dilde yabancı dillerden alınan ve ünlem olarak kullanılan ögelerin yer alabileceği unutulmamalıdır Türkiye Türkçesinin ölçünlü dilinde de yabancı dillerden alınmış çok sayıda sözcük ya da sözcük grubu ünlem işleviyle kullanılmaktadır Değişik Batı dillerinden alınmış ya da Batı kökenli bir sözcükle oluşturulmuş ünlemlerin bu örnekler arasında bulunduğu ve türlü amaçlarla kullanıldığı görülmektedir Bu çalışmada Türkiye Türkçesinin ölçünlü dilinde kullanılan Batı kökenli ünlemlerin ve bu ünlemlerin işlevlerinin Türkçe Sözlük TDK 2005 2011; Püsküllüoğlu 2012 ’teki veriler esas alınarak belirlenmesine söz konusu ünlemlerin yazılı metinlerdeki kullanım biçimlerinin yansıtılmasına çalışılmıştır Anahtar Sözcükler: ölçünlü dil söz varlığı ünlem alıntı sözcükler WESTERN ORIGINATED EXCLAMATIONS USED IN TURKEY TURKISH’S STANDARD LANGUAGE

Anahtar Kelimeler

ölçünlü dil, söz varlığı, ünlem, alıntı sözcükler

Kaynakça

• Alderson, A. D., İz, F. (1991), The Oxford English-Turkish Dictionary, İnkılâp Kitabevi, İstanbul.
• Banguoğlu, T. (1986), Türkçenin Grameri, TDK Yayınları: 528, Ankara.
• Baskakov, A.N.; Golubeva, N. P.; Kamileva, A. A. vd. (1999), Büyük Türkçe-Rusça Sözlük, Multilingual Yabancı Dil Yayınları, İstanbul.
• Deny, J. (1941), Türk Dili Grameri (Osmanlı Lehçesi) (Çev. A. U. Elöve), Maarif Vekâleti Yayınları, İstanbul.
• Ediskun, H. (2005), Türk Dilbilgisi, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Ergin, M. (1985), Türk Dil Bilgisi, Boğaziçi Yayınları, İstanbul.
• Gencan, T. N. (2001), Dilbilgisi, Ayraç Yayınevi, Ankara.
• Korkmaz, Z. (2003), Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi), TDK Yayınları: 827, Ankara.
• Lessing, F. D. (2003), Moğolca-Türkçe Sözlük 1 (A-N) 2 (O-C (Z)) (Çev. G. Karaağaç), TDK Yayınları: 829/1-2, Ankara.
• MEB, (1995-1996), Örnekleriyle Türkçe Sözlük 1 (A-E), 2 (F-K), 3(L-R), 4 (S-Z), MEB Yayınları, Ankara.
• Moran, A. V. (1999), Büyük Türkçe-İngilizce Sözlük, Adam Yayınları, İstanbul.
• Önen Y. ve Şanbey C. Z. (1993), Almanca-Türkçe Sözlük 1 (A-N) 2 (O-Z) (Haz. V. Ülkü), TDK Yayınları: 546, Ankara.
• Özkan B. (2007), Türkçe Derlem-1, MEÜ Eğitim Fakültesi Türkçe Eğitimi Bölümü, Mersin. http://turkcederlem.mersin.edu.tr/td1/
• _______ (2011), Türkiye Türkçesinde İkili Tekrarlar, Turkish Studies, 6(1), 1625-1648. Püsküllüoğlu, A. (2012), Türkçe Sözlük, Arkadaş Yayınevi, Ankara.
• Saraç, T. (1999), Büyük Fransızca-Türkçe Sözlük, Adam Yayınları, İstanbul.
• Steuerwald V. K. (1972), Türkisch-Deutsches Wörterbuch/Türkçe-Almanca Sözlük, Otto Harrassowitz, Wiesbaden/ABC Yayınevi, İstanbul.
• Tanış, A. (1986), İtalyanca-Türkçe Büyük Öğretici Sözlük I-II, İnkılâp Kitabevi, İstanbul.
• TDK (1998), Türkçe Sözlük 1 (A-J), 2 (K-Z), TDK Yayınları: 549, Ankara.
• ____ (2005), Türkçe Sözlük, TDK Yayınları: 549, Ankara.
• ____ (2005), Güncel Türkçe Sözlük ve Yazım Kılavuzu Yoğun Diski, TDK Yayınları, Ankara.
• ____ (2011), Türkçe Sözlük, TDK Yayınları: 549. Ankara.
• Longman-Metro (1993), Büyük İngilizce-Türkçe-Türkçe Sözlük, Longman Group UK Limited/Metro Kitap Yayın Pazarlama A.Ş, İstanbul.
• Tezcan, S. (2001), Dede Korkut Oğuznameleri Üzerine Notlar, YKY: 1457, İstanbul.
• Zülfikar, H. (1995), Türkçede Ses Yansımalı Kelimeler, TDK Yayınları: 628, Ankara.