SİKKELER ÜZERİNDE ANAZARBOS KAYALIĞI VE AKROPOLİSİ

Yıl 2020, Cilt: 29 Sayı: 4, 123 - 137, 30.12.2020

Fatih Erhan

https://doi.org/10.35379/cusosbil.817971

Öz

Antik Çağ’da Kilikia Bölgesi’nin pedias (=düz, ovalık) kısmında, günümüzde ise Çukurova’da, Adana İli’nin Kozan İlçesi’nin Dilekkaya Mahallesi sınırları içerisinde yer alan Anazarbos kenti, ismini aldığı kayalığın batı kısmındaki düz alanda kurulmuştur. Kentin M.Ö. 1.yy. ile M.S. 254 yılları arasında basmış olduğu sikkelerden Roma İmparatorluğu Dönemi’ne ait olanlarının bir kısmında, kayalık ve akropolis tasvirleri yer almaktadır. İlk kez İmparator Claudius (M.S. 41 - 54) Dönemi’ne ait sikkeler üzerinde görülmeye başlayan bu tasvirler, İmparator Traianus (M.S. 98 - 117) ve İmparator Elagabalus (M.S. 218 - 222) dönemlerinde de varlığını sürdürür. Bu tasvirler, Anazarbos kayalığı ve akropolisinin M.S. 1-3. yy’daki görünümüne ışık tutan yegâne bilimsel kaynaktırlar. Bu çalışmada, Roma İmparatorluğu Dönemi’nde Anazarbos’ta basılan kayalık ve akropolis tasvirli sikkeler incelenmiştir. Bu şekilde Anazarbos kayalığının Roma İmparatorluğu Dönemi’ndeki durumu ve kent için anlamının ortaya çıkarılması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kilikia, Anazarbos, Sikke, Zeus Olybris, Aphrodite Kassalistis

Kaynakça

• Arslan, M. (1998). Anadolu Medeniyetleri Müzesi Kolleksiyonlarındaki Anazarbus Sikkeleri. Olba, I, s. 97-108 (Levha 18-23).
• Baz, F. (1998). Roma İmparator Kültü. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Buyruk, H. (2016). Konumu Geçmişi ve Kimliğiyle Anazarza. ODÜ-SOBİAD, 6 (3), s. 695-710.
• De Giorgi, A. U. (2012). Hellenistic Founders, Roman Builders: Anazarbos in Cilicia. A. Hoffmann, R. Posamentir, M.H. Sayar (Hrsg.), Hellenismus in der Kilikia Pedias, BYZAS, 14, s. 121-138.
• Ergeç, R. (1987). Anavarza Lahitleri. Selçuk Üniversitesi, Klasik Arkeoloji Bölümü, Yüksek Lisans Tezi, Konya.
• Ergeç, R. (1994). Anavarza Nekropolü. 1993 Yılı Anadolu Medeniyetleri Müzesi Konferansları, s. 86-95.
• Ergeç, R. (2001). Anazarbus Antik Kenti ve Nekropolü. È. Jean, A. M. Dinçol, S. Durugönül (Ed.), Kilikia : mekânlar ve yerel Güçler (M.Ö. 2. binyıl - M.S. 4. Yüzyıl) : Uluslararası Yuvarlak Masa Toplantısı Bildirileri, İstanbul, 2-5 Kasım 1999. Varia Anatolica 13, Istanbul: Institut français d'études anatoliennes Georges Dumézil ; Paris : De Boccard, s. 389 - 410.
• Erhan, F. (2015). Özel Bir Koleksiyondan Bir Grup Anazarbos Sikkesi. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 24, Sayı 1, s. 303 - 320.
• Gough, M. (1952). Anazarbus. Anatolien Studies, II, s. 85 - 150.
• Head, B.V. (1991). Historia Numorum. A Manuel of Greek Numismatics. Amsterdam: Adolf M. Hakkert.
• Levante, E. (1986). Sylloge Nummorum Graecorum. Switzerland I. Levante – Cilicia, Berne: Staempfli & Co. Ltd.
• Levante, E. (1993a). Sylloge Nummorum Graecorum. Switzerland I. Levante – Cilicia, Supplement 1. Zürih: Numismatica Ars Classica.
• Levante, E. (1993b). Sylloge Nummorum Graecorum. Cilicie. France 2, Paris, 1993
• Mert, H. (2004). Erken İmparatorluk Döneminde ‘İmparator Kültü’, Anadolu İnancındaki Yeri ve Kent Mimarisine Yansıması. Sanat ve İnanç, 1, s. 295 - 305.
• Özcan, A. (2004). Anazarbos’da Zeus Olybris Kültü. Z. Çizmeli-Öğün, T. Sipahi, L. Keskin (Ed.), I. ve II. Ulusal Arkeolojik Araştırmalar Sempozyumu. Anadolu/Anatolia Ek Dizi 1, Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, s. 183 - 196.
• Özcan, A. (2001). Anazarbos Antik Kenti, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Posamentir, R. (2012). Anazarbos im Hellenismus. A. Hoffmann, R. Posamentir, M.H. Sayar (Hrsg.), Hellenismus in der Kilikia Pedias BYZAS, 14, s. 97-120.
• Posamentir, R., Sayar, M.H. (2006). Anazarbos-ein Zwischenbericht aus der Metropole des Ebenen Kilikien. Istanbuler Mitteilungen, 56, s. 317-357.
• Sayar, M. H. (1999a). Kilikya’da Tanrılar ve Kültler. I. Uluslararası Kilikia Arkeolojisi Sempozyumu Bildirileri, OLBA, II (Özel Sayı I. Cilt), s. 131-154.
• Sayar, M. H. (1999b). Antik Kilikya’da Şehirleşme. XII. Türk Tarih Kongresi, Kongreye Sunulan Bildiriler, Cilt I, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, s. 193 - 216.
• Sayar, M. H. (1999c). Kilikya’da Tarihi-Coğrafya ve Epigrafi Araştırmaları 1997, XVI. AST, Ankara: Kültür Bakanlığı Milli Kütüphane Basımevi, s. 409 - 421.
• Sayar, M. H. (2000). Die Inschriften von Anazarbos und Umgebung: Inschriften aus dem Stadtgebiet und der nächsten Umgebung der Stad – Inschriften Griechischer Städte aus Kleinasien (IK), Band 56, Bonn.
• Sayar, M. H. (2002). Kilikya’da Tarihi-Coğrafya ve Epigrafi Araştırmaları 2000, 19. AST, Cilt 1, Ankara: Kültür Bakanlığı Milli Kütüphane Basımevi, s. 111 - 126.
• Sayar, M. H. (2004). Berg – und Wettergottheiten. M. Meyer, R. Ziegler (Hrsg.), Kulturbegegnung in einem Brückenland: Gottheiten und Kulte als Indikatoren von Akkulturationsprozessen im Ebenen Kilikien, Asia Minor Studien, 53, s. 174 - 189.
• Sayar, M. H. (2019). Roma Eyaleti Olarak Kilikia (Provincia Cilicia). O. Tekin (Ed.), Hellenistik ve Roma Dönemlerinde Anadolu Krallar, İmparatorlar ve Kent Devletleri, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, s. 334 - 355.
• Strabon, (2005). Geographika. Antik Anadolu Coğrafyası Kitap: XII – XIII – XIV, A. Pekman (Çev.), İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Şahin, N. (2001). Zeus’un Anadolu Kültleri, Suna-İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü Monografi Dizisi 2, İstanbul.
• Tahberer, B. (2014). Tahberer Birikimi Antik Kilikia Sikkeleri Derlemesi. https://www. academia.edu /9189196/SNG_TAHBERER_ CILICIA_PART_2_ CATA LOG UE, Erişim tarihi: 28.08.2020.
• v. Aulock, H. (1966). Sylloge Nummorum Graecorum. Deutschland. Samlung H. von Aulock, Kilikien 13, Berlin.
• Yurtsever, A. (2015). Neokoros Düşüncesinin Kökeni ve Gelişimi: Tanrı, Kutsal Krallık ve Yönetici İlişkisi. A.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 2015, s. 1-16.
• Ziegler, R. (1985). Stadtische Prestige und kaiserliche Politik, Studien zum Festwesen in Ostkilikien im 2. und 3. Jahrhundert n.Chr., Düsseldorf.
• Ziegler, R. (1993). Kaiser, Heer und Städtisches Geld: Untersuchungen zur Münzprägung von Anazarbos und anderer ostkilikischer Städte. Österreichischen Akademie Der Wissenschaften, Wien.
• Ziegler, R. (1999). Das “Koinonboulion eleutheron” in Anazarbos und Tarsus im frühen 3. Jh. N. Chr. Zu einer beuen anazarbischen Münze aus der Zeit des Elagabal. Numismatische Zeitschrift, 106/107, s. 95 - 98.
• Ziegler, R. (2001). Sylloge Nummorum Graecorum. Deutschland. Pfälzer Privatsammlungen 6, Band, Isaurien und Kilikien, München.
• https://www.academia.edu, (Erişim Tarihi, 28 Ağustos 2020)
• https://www.acsearch.info, (Erişim Tarihi, 24 Ağustos 2020)
• http://www.anadoluyollarinda.blogspot.com, (Erişim Tarihi, 7 Eylül 2020)
• https://www.google.com.tr/intl/tr/earth/, (Erişim Tarihi, 20 Eylül 2020)