“HAFIZ: GUARDIANS OF THE QUR’AN” IN THE CONTEXT OF MICHEL DE CERTEAU’S CONTEPTIONS OF “TACTICS AND STRATEGIES”

Yıl 2023, Cilt: 32 Sayı: 3 - Cumhuriyetimiz 100 Yaşında Özel Sayısı, 78 - 95, 30.12.2023

Eren Aytuğ

https://doi.org/10.35379/cusosbil.1225617

Öz

Documentary photography projects, which take their subject matter from real life, are vastly criticized with the claims of its underrepresenting today's complex societies and not reflecting the reality adequately. This is because documentary photographers’ comprehension of the subject in their works is parallel to the strength of the representation and reality claims that they produce in their works. Sociological theories play an important role for documentary photographers in overcoming the difficulties in understanding the social. When photography and sociology, which emerged at the same time, collaborate to analyze and explain society, the result is a better depiction of social situations and a depth of study. This is because sociological theories continue to be an important basis for interpreting and making sense of what the photographer -who is a witness to many different situations and events in today's complex societies- sees. In this study, Sabiha Çimen’s documentary photography work “Hafiz: Guardians of the Qur’an” was evaluated in order to explain the guidance of sociological theories for documentary photographers who intend to comprehend and explain society. The study is evaluated in the light of the concepts provided by Michel de Certeau’s sociological theory of agency and resistance. Firstly, structure and subject-oriented sociological theories within the sociology of daily life are defined. And then the intersection between Certeau’s conceptualization of “tactics and strategies” and the documentary photography work’s concept of society and subject is defined. Cooperation between documentary photography and sociology is examined.

Anahtar Kelimeler

documentary photography, photography, sociology, Sabiha Çimen, Michel De Certeau

MICHEL DE CERTEAU’NUN “TAKTİKLER VE STRATEJİLER” KAVRAMSALLAŞTIRMASI BAĞLAMINDA SABİHA ÇİMEN’İN “HAFIZ: KURAN’IN MUHAFIZLARI” ADLI BELGESEL FOTOĞRAF ÇALIŞMASININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz

Konusunu gerçek yaşamdan alan belgesel fotoğrafçılığa ait birçok çalışma, günümüzün karmaşık toplumlarının temsili ve gerçeklik iddialarının zayıflığı nedeniyle eleştirilmektedir. Çünkü belgesel fotoğrafçıların çalıştıkları konu hakkındaki kavrayışları, çalışmalarında ürettikleri temsiliyet ve gerçeklik iddialarının kuvvetiyle paraleldir. Toplumsal olanı kavrayıştaki zorlukların aşılmasında sosyolojik kuramlar belgesel fotoğrafçılar için önemli görülmektedir. Yaklaşık aynı tarihlerde ortaya çıkan fotoğraf ve sosyolojinin toplumu çözümlemek ve anlatmak amacıyla yapacakları iş birliğinin karşılığı toplumsal durumların daha iyi bir tasviri ve çalışmalarının derinliği olacaktır. Çünkü günümüz karmaşık toplumlarında farklı birçok durum ve olayın tanığı fotoğrafçının gördüğünü anlamlandırmak ve yorumlamak için sosyolojik kuramlar önemli bir dayanak olmaya devam etmektedir. Toplumu daha iyi anlamak ve anlatmak amacıyla yola çıkan belgesel fotoğrafçılar için sosyolojik kuramların yol göstericiliğini betimlemek amacıyla, bu çalışmada Sabiha Çimen’in “Hafız: Kuran’ın Muhafızları” adlı belgesel fotoğraf çalışması değerlendirilmiştir. Michel de Certeau’nun faillik ve direniş üzerinden oluşturduğu sosyolojik kuramının sağladığı kavramların ışığında değerlendirilen çalışmada, önce gündelik hayat sosyolojisi içerisinde yapı ve özne odaklı sosyolojik kuramlar verilmiş ve örnek belgesel fotoğraf çalışmasının topluma ve özneye bakışı ile, Certau’nun “taktikler ve stratejiler” kavramlaştırılması arasındaki kesişim üzerinde durulmuştur. Belgesel fotoğraf ve sosyoloji işbirliğinin önemi vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Belgesel Fotoğraf, Fotoğraf, Sosyoloji, Sabiha Çimen, Michel De Certeau

Kaynakça

• Bate, D. (2011). Fotoğraf: Anahtar kavramlar (B. Şimşek, Çev.). De Ki Yayınları. https://doi.org/10.4324/9781003103677
• Becker, S. H. (1974). Photography and sociology. Studies in Visual Communication, 1(1), 3-26. https://repository.upenn.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1003&context=svc
• Bennett, A. (2013). Kültür ve gündelik hayat (N. Tokdoğan, B. Şenel, U.Y. Kara, Çev.). Phoenix Yayınları. https://dx.doi.org/10.4135/9781446219256
• Buçan, N. (2020). Post belgesel fotoğraf: Belgesel fotoğrafın değişen sınırları. Espas Sanat Kuram Yayıncılık.
• Cuff E.C., Sharrock W.W. & Francis D.W. (2013). Sosyolojide perspektifler (Ü.Tatlıcan, Çev.). Say Yayınları.
• De Certeau, M. (2008). Gündelik hayatın keşfi 1: Eylem, uygulama, üretim sanatları (L. A. Özcan, Çev.). Dost Kitabevi.
• Dilthey W. (1999). Hermeneutik ve tin bilimleri (D. Özlem, Çev.). Paradigma Yayınları.
• Hamilton, P. (2017). Sosyal olanı temsil etmek: Savaş sonrası hümanist fotoğrafçılıkta Fransa ve Fransızlık. S. Hall (Ed.), Temsil: Kültürel temsiller ve anlamlandırma uygulamaları, 99-185 (İ. Dündar, Çev.). Pinhan Yayıncılık.
• Harvey, D. (2019). Postmodernliğin durumu: Kültürel değişimin kökenleri (S. Savran, Çev.). Metis Yayınları.
• Hattingh, S. H. (2012, Mayıs 24-26). Photographers actively commenting on social issues in a democratic South Africa. Cumulus 38ºsouth: Hemispheric shifts across learning, teaching and research. Helsinki. Finlandiya. http://cumulushelsinki2012.aalto.fi/cumulushelsinki2012.org/wp-content/uploads/2012/05/Photographers-Actively-Commenting-on-Social-Issues-in-a-Democratic-South-Africa.pdf
• Erçetingöz, A. (2022). Hakikatin önemsizleştiği çağda belgesel fotoğraf : ‘Post-truht’ ve ‘post-doc’ kavramlarını yeniden düşünmek. Moment Dergi, 9(2), 543-566. https://doi.org/10.17572/mj2022.2.543-566
• Esgin, A. & Özben, M. (2020). Klasik sosyoloji ve gündelik hayat: Durkheim’dan Parsons’a. A. Esgin ve G. Çeğin, (Ed.), Gündelik hayat sosyolojisi, 35-52. Phoenix Yayınları.
• Freund, G. (2016). Fotoğraf ve toplum (Ş. Demirkol, Çev.). Sel Yayıncılık.
• Foucault, M. (1992). Hapishanenin doğuşu (M. A. Kılıçbay, Çev.). İmge Yayınları.
• Gardiner, M. (2016). Gündelik hayat eleştirileri (B. Taşdemir, D. Özçetin, Çev.). Heretik Yayınları. https://doi.org/10.4324/9780203130858
• Goffman, E. (2014). Günlük yaşamda benliğin sunumu (B. Cezar, Çev.). Metis Yayınları.
• Kentel, F. (2011, Kasım). Modernite, gündelik hayat ve yeni sosyal hareketler. Altüst Dergi, 3, 11-17. https://www.altust.org/2011/11/modernite-gundelik-hayat-ve-yeni-sosyal-hareketler1/
• Kızılay, Ş. E. (2011, Mayıs). Küreselleşme, madun kamusallığı ve taktikler; Afyon Çavuşbaşı mahallesi örneği. İdealkent Dergisi, 3, 93-129. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/460643
• Klein, R. (2014). Beauty marks: Counter-hegemonic power of the body? [Doctoral dissertation, Carleton University]. https://doi.org/10.22215/etd/2014-10885
• Köse, H. (2018). Yaratıcı uzamlar ya da “psikocoğrafya” kavramı odağında mekânın yeniden üretimi . Moment Dergi, 5(2), 320-342. https://doi.org/10.17572/mj2018.2.320342
• Lefebvre, H. (2015). Gündelik hayat eleştirisi I (I. Ergüden, Çev.). Sel Yayıncılık.
• Marien, W. M. (2007). Siyasetin ifadesi (C.Aydemir, Der.). Fotoğraf neyi anlatır, 207-232 (İ.Kayacan, Çev.). Hayalbaz Kitaplığı
• Neumaier, D. (1984). “Post-documentary” Afterimage, 11 (6), 15–17. https://doi.org/10.1525/aft.1984.11.6.15
• Newbury, D. (2008). Photography and the visualization of working-class lives in Britain. Visual Anthropology Review, 15(1), 21-44. https://doi.org/10.1525/var.1999.15.1.21
• Özel, Z. (2009). Pedro Meyer’in belgesel fotoğrafı yeniden tanımlaması üzerine düşünceler. Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi Yeni Düşünceler Dergisi, 4,139-160. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/720335
• Rosler, M. (1981). In, around, and afterthoughts, on documentary photography. A.L Grange (Ed.), Basic critical theory for photographers, 11-24. Routledge. https://doi.org/10.4324/9780080468389
• Salgado, S. (2006). İşçiler. K.Light (Ed.), Çağımızın tanıkları: Belgesel fotoğrafçılar anlatıyor, 109-116 (Ş.Tekin, C. Özpınar, Çev.). Fotoğrafik Vizyon.
• Sekula, A. (1978). Dismantling modernism, reinventing documentary. The Massachusetts Review, 19(4), 859-883. https://www.jstor.org/stable/25088914
• Simmel, G. (2020). Bireysellik ve kültür (T.Birkan, Çev.). Metis Yayınları.
• Şanlı, S. A. (2018). Gündelik hayatın dönüşümünde bir imkân olarak toplumsal muhalefetin değerlendirilmesi: Cumartesi Anneleri üzerine bir araştırma. [Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi]. http://www.openaccess.hacettepe.edu.tr:8080/xmlui/handle/11655/4999
• Walsh, F. D. (2014). Yapı, faillik. C. Jenks (Ed), Temel sosyolojik dikotomiler, 23-59 (İ. Çapcıoğlu, Çev.). Atıf Yayınları.
• Weber, M. (2020). Sosyal bilimler metodolojisi (V. S. Öğütle, Çev.). Küre Yayıncılık.
• Tagg, J. (2013). Fotoğrafın değeri. V. Burgin (Ed). Fotoğrafı düşünmek, 121-151 (A.Ünal, Çev.). Espas Sanat Kuram.