YURTTAŞ GAZETECİLİĞİ İLE İLGİLİ ÇALIŞMALARIN BİBLİYOMETRİK ANALİZ YÖNTEMİ İLE İNCELENMESİ

Yıl 2025, Cilt: 34 Sayı: 1, 98 - 117, 30.04.2025

Bünyamin Uzun

https://doi.org/10.35379/cusosbil.1492551

Öz

Yurttaş gazeteciliği, insanların haber oluşum süreçlerine dahil olarak kamusal alanın genişlemesine katkı sunmasını amaçlar. Bu durum kamusal alanın daralması ve demokratik tartışma alanlarının yok olmaya başlamasıyla ortaya çıkmıştır (Uzun, 2006). Ancak yurttaş gazeteciliğinin gelişimi ve kendini kabul ettirmesi teknolojik gelişmelerle olmuştur. Nitekim sosyal medya ağları ve bloglar yurttaş gazeteciliğinin gerçekleştirildiği alanlar olarak dikkat çekmektedir. Yurttaş gazeteciliğinin gelişimi ve yaygınlaşmasının ardından çeşitli alanlarda akademik çalışmalar da hızla artmıştır. Söz konusu çalışmaların hangi bağlamlarda yoğunlaştığı ve alanda hangi araştırmacılar ile dergilerin ön plana çıktığının saptanması önemlidir. Bu çalışmanın temel amacı, yurttaş gazeteciliği konulu çalışmaların gelişimini saptamaktır. Çalışmada nicel araştırma yöntemlerinden bibliyometrik analiz yöntemi kullanılmıştır. Yurttaş gazeteciliği ile ilgili çalışmaların istatistiki verilerinin yorumlayarak yeni çalışmalara yol gösterici işlevi çalışmanın temel önemidir. Bu bakımdan çalışmada Web of Science veri tabanında yer alan yurttaş gazeteciliği konulu 654 çalışma incelenmiştir. Çalışmanın önemli sonuçları arasında, yurttaş gazeteciliği ile ilgili çalışmaların 2015-2020 yılları arasında hızla arttığı yer almaktadır. Öte yandan çalışmalarda yurttaş gazeteciliği (n=338) ve sosyal medya (n=87) kavramlarının merkeze alındığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Gazetecilik, Haber, Yurttaş Gazeteciliği, Bibliyometri, Web of Science

ANALYSIS OF STUDIES ON CITIZEN JOURNALISM USING THE BIBLIOMETRIC ANALYSIS METHOD

Öz

Citizen journalism aims to contribute to the expansion of the public sphere by involving individuals in the news-makingprocesses. This phenomenon emerged with the contraction of the public space and the disappearance of democratic discussion spaces (Uzun, 2006). However, the development and acceptance of citizen journalism has been driven by technological developments. As a matter of fact, social media networks and blogs have drawn attention as areas where citizen journalism is carried out. Following the development and popularization of citizen journalism, academic studies in various fields have rapidly increased. It is important to determine the contexts in which these studies are concentrated and identify the leading researchers and journals in the field. The main purpose of this study is to identify the development of studies on citizen journalism. Bibliometric analysis method, one of the quantitative research methods, was used in the study. The main importance of the study is to interpret the statistical data of the studies on citizen journalism and to serve as a guide for future studies. In this respect, 654 studies on citizen journalism in the Web of Science database were analyzed. Among the important results of the study is that the number of citizen journalism studies increased rapidly between 2015 and 2020. Additionally, it was observed that the concepts of citizen journalism (n=338) and social media (n=87) were central to these studies.

Anahtar Kelimeler

Journalism, News, Citizen Journalism, Bibliometrics, Web of Science

Kaynakça

• Akser, M., & Baybars, B. (2023). Repressed media and illiberal politics in Turkey: the persistence of fear. Southeast European and Black Sea Studies, 23 (1), 159-177. https://doi.org/10.1080/14683857.2022.2088647 Al Qawasmi, N. (2023, June). Diasporic Heritage as Resistance: The Palestinian Experience. AHM Conference 2023:'Diasporic Heritage and Identity' içinde (ss. 143-150). Amsterdam University Press. https://doi.org/10.5117/978904856222/AHM.2023.016 Alankuş, S. (2009). Yeni habercilik arayışları: Hak odaklı habercilik, yurttaş gazeteciliği, barış gazeteciliği. S. Alankuş (Der.). Gazeteciliğe başlarken içinde (ss. 2-23). IPS İletişim Vakfı Yayınları.
• Allan, S. ve Thorsen, E. (Der.) (2019). Yurttaş gazetecilik: küresel perspektifler. (çev. İ. S. Temizalp). Epsilon Yayınları. Ayhan, B. & Baloğlu, E. (2018). Citizen journalism: Myths and facts. N. Güz ve C. Yegen (Ed.). Media withits news, approaches fractions in the new media age içinde (ss.. 81-92). Peter Lang. Bagdikian, H. B. (2016). Yeni medya tekeli. (Çev. E. Eminel). Akılçelen Kitaplar.
• Baloğlu, E. (2021). Alternatif ses: Yurttaş gazeteciliği. O. Araslı ve S. Tiryaki (Ed.). Gazetecilik ve haber süreklilik, değişim ve dijitalleşme içinde (ss. 105-126). Palet Yayınları. Başaran, F. (2010). Yeni iletişim teknolojileri, alternatif iletişim olanakları. Mülkiye Dergisi, 34 (26), 255-270.
• Bennett, D. (2011). A gay girl in Damascus, the mirage of the ‘authentic voice’ and the voice' - and the future of journalism . R. Keeble ve J. Mair (Ed.). Mirage in the desert? reporting the "Arab Spring" içinde (ss. 187-195). Abramis Press.
• Beşel, F. (2017). Türkiye’de maliye alanında yapılmış lisansüstü tezlerin bibliyometrik analizi (2003-2017). International Journal of Public Finance, 2 (1), 27-62. https://doi.org/10.30927/ijpf.327823 Birsen, Ö. (2016). Programmer or moderator: redefining the listener on ınteractive broadcasting. Online Journal of Communication and Media Technologies, 6 (2), 74-87.
• Cangöz, İ. (2003). Yurttaş gazeteciliği ve yerel basın. S. Alankuş (Der.). Gazetecilik ve habercilik içinde (ss. 110-118). IPS İletişim Vakfı Yayınları.
• Chen, C. (2017). Science mapping: A systematic review of the literature. Journal of Data and Information Science, 2 (2), 1-40. DOI: 10.1515/jdis-2017-0006. Crowley, D. & Heyer, P. (2011). İletişim tarihi teknoloji – kültür – toplum. (Çev. B. Ersöz). Siyasal Yayınevi. Çoban, B. & Ataman, B. (2017). The Gezi Resistance and activist citizen reporters. Communications-European journal of communıcatıon research, 42 (1), 1-22. https://doi.org/10.1515/commun-2017-0004 Çuhadar, M., & Morçin, İ. (2020). Türkiye’de gastronomi turizmi ile ilgili çalışmaların bibliyometrik analizi. Journal of Recreation and Tourism Research, 7 (1), 92-106.
• Danvila-del-Valle, I., Estévez-Mendoza, C. ve Lara, F. J. (2019). Human resource straining: A bibliometric analysis. Journal of Business Research, 101, 627-636.
• Demir, Y. Ve Öztürk, M. (2023). Hegemonik erkeklik ve medya: Bibliyometrik bir analiz. Kastamonu İletişim Araştırmaları Dergisi, (10), 49-67. DOI: 10.56676/kiad.1261808. Demir, Y., Çiftçi, G. E. ve Tüfekçi, İ. (2023). Kadına yönelik ekonomik istismara ilişkin bibliyometrik bir analiz. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 13 (1), 552-572.
• Denizci, Ö. M. (2009). Publıc partıcıpatıon to the journalısm ın the ınformatıon age: cıtızen journalısm. 6th Internatıonal Symposıum Of Interactıve Medıa Desıgn, içinde (ss. 39-44) Yedıtepe Unıversıty Publıcatıon House. Devran, Y. ve Özcan, Ö. F. (2017). Habercilikte hegemonya mücadelesi: Yurttaş gazeteciliği: Fırsat mı tehdit mi. Global Media Journal TR Edition, 7 (14), 150-173.
• Duran, G., & Çelikkaya, S. (2019). Türkiye’de lojistik üzerine yapılmış lisansüstü tezlerin bibliyometrik analizi. G.Ü. İslahiye İİBF Uluslararası E-Dergi, 3 (3), 152-167.
• Durgeç Aydoğan, P. (2017). Alternatif bir medya alanı olarak yurttaş gazeteciliği. Journal of International Social Research, 10 (50), 705-711.
• Fuchs, C. (2014). Sosyal medya eleştirel bir giriş. (Çev. D. Saraçoğlu ve İ. Kalaycı). NotaBene Yayınları.
• Geray, H. ve Aydoğan, A. (2010). Yeni iletişim teknolojileri ve etik. Televizyon Haberciliğinde Etik, 305-321.
• Güven, S. (2017). Siyasal iletişim sürecinin dönüşümü, siyasal katılım ve iletişim teknolojileri. Turkish Online Journal of Design, Art & Communication, 7 (2), 175-191.
• Habermas, J. (2018). Kamusallığın Yapısal Dönüşümü. (Çev. T. Bora ve M. Sancar). İletişim Yayınları.
• Hajek, R. ve Stefanikova, S. (2015). Citizen journalist or citizen witness?. (Erişim tarihi: 27.07.2023), http://en.ejo.ch/specialistjournalism/citizen-journalists-or-citizen-witnesses Halavais, A. (2016). Twitter’ın yapısı: Toplumsal ve teknik. K. Weller, A. Bruns, J. Burgess, M. Mahrt ve C. Puschmann (Eds.). Twitter ve toplum. (Çev. E. Erbatur). içinde (ss. 79-95). Kafka Yayınları. Hermida, A. (2017). Herkese söyle sosyal Medya’da neden paylaşımda bulunuruz. (Çev: A. A. Sabancı). Kafka Yayınevi. Hermida, A. & Thurman, N. (2008). A clash of cultures: The integration of user-generated content within professional journalistic frameworks at British newspaper websites. Journalism Practice, 2 (3), 343-356.
• İrvan, S. (2017). Yurttaş gazeteciliği nedir, ne değildir?. (Erişim tarihi: 27.07.2023), https://suleymanirvan.blogspot.com Karadağ, G. H. (2017). Reporting and interviewing styles of professional and citizen reporters on periscope. In Communication and Technology Congress (CTC 2017) içinde (ss. 88-104), Doi: 10.7456/ctc_2017_07. Karadağ, G. H. (2017). What does Periscope offer to professional and citizen reporters? A sample study from Turkey. Turkish Online Journal of Design Art and Communication, 7 (4), 709-727. https://doi.org/10.7456/10704100/016 Karadoğan Doruk, E., Çavdar, D. & Okumuş, M. (2014). Sosyal medya kullanıcılarının sanal ve gerçek hayattaki protestolara katılma durumlarının karşılaştırılması ve sanal protestoların kullanıcı algısı bakımından etkililiği. M. Demir (Der.). Yeni Medya Üzerine… Vol. 2 içinde (ss. 213-242). Literatürk Yayınları.
• Karakuş, M., Balcı, E. V., & Tiryaki, S. (2024). "Sosyal medya bağımlılığı" ile ilgili çalışmaların incelenmesi: bir bibliyometrik analiz. Kıbrıs Türk Psikiyatri ve Psikoloji Dergisi, 6 (1), 84-92. https://doi.org/10.35365/ctjpp.24.1.91 Kayıhan, B., & Hülür, H. (2019). Sağlık Haberlerinde Risk Söylemi. Türkiye İletişim Araştırmaları Dergisi, (33), 38-62. https://doi.org/10.17829/turcom.458433 Khasib, N., & Ersoy, M. (2017). Citizen, mainstream and peace journalism relationship in covering Syria events: a content analysis of Aljazeera. Quality & Quantity, 51 (6), 2647-2664. https://doi.org/10.1007/s11135-016-0413-3
• Kutlu, T. & Bekiroğlu, O. (2010). Türkiye'de yurttaş gazeteciliği bağlamında internet haberciliği: Bianet örneğinde kentsel dönüşüm projesiyle ilgili haberlerin analizi. Selçuk İletişim, 6 (2), 254-269.
• Maireder, A. ve Ausserhofer, J. (2016). Twitter’da siyasal söylemler: Ağlaştırma konuları, nesneleri ve insanlar. K. Weller, A. Bruns, J. Burgess, M. Mahrt ve C. Puschmann (Eds.). Twitter ve Toplum. (Çev. E. Erbatur). İçinde (ss. 403-419). Kafka Yayınları.
• Nip, J. (2006). Exploring the second phase of public journalism. Journalism Studies, 7 (2), 212–236.
• Öztürk, M. & Demir, Y. (2023). Bilgilendirme ve kaos arasında: Afet yönetiminde medyanın rolüne yönelik bibliyometrik bir analiz. TRT Akademi Dergisi, 8 (17), 1-20. DOI: 10.37679/trta.1270615
• Saf, H. H. (2023). Popülizm ve sosyal medyayla ilgili çalışmaların bibliyometrik analizi. Erciyes İletişim Dergisi, 10 (1), 283-304. DOI: 10.17680/erciyesiletisim.1168214
• Sonwalkar, P. (2019). Hindistan’da yurttaş gazetecilik: tanınma politikaları. S. Allan ve E. Thorsen (Eds.), Yurttaş gazetecilik: Küresel perspektifler (çev. İ. S. Temizalp). içinde (ss. 105-117). Epsilon Yayınları.
• Şeker, T. ve Uzun, B. (2018). Ciner grubunun ekonomi politik yapısı. İnönü Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi (İNİFE-DERGİ), 3 (2), 107-129.
• Thurman, N. (2008). Forums for citizen journalists? Adoption of user generated content initiatives by online news media. New Media & Society, 10 (1), 139-157.
• Tiryaki, S. (2023). Ahlaki panik ve sosyal medya: Bibliyometrik bir analiz. İletişim Bilimi Araştırmaları Dergisi, 4 (1), 53-64.
• Tiryaki, S. (2023). Riskler ve olanaklar arasında dijital ebeveynlik: Bibliyometrik bir analiz. TRT Akademi, 08(19), 746-765. https://doi.org/10.37679/trta.1324472
• Tokgöz, O. (2013). Temel gazetecilik. İmge Kitabevi.
• Uzun, B. (2024). Medyada şiddetin temsili: Bibliyometrik bir analiz. TRT Akademi, 09(20), 124-147. https://doi.org/10.37679/trta.1394386
• Uzun, R. (2006). Gazetecilikte yeni bir yönelim: Yurttaş gazeteciliği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (16), 633-656.
• Van Eck, N. J., & Waltman, L. (2017). Citation-based clustering of publications using CitNetExplorer and VOSviewer. Scientometrics, 111, 1053-1070.
• Van Eck, N., & Waltman, L. (2010). Software survey: VOSviewer, a computer program for bibliometric mapping. Scientometrics, 84 (2), 523-538.
• Yelsalı Parmaksız, P. M. (2019). Belleğin Mekânından mekânın belleğine: Kavramsal bir tartışma. İlef Dergisi, 6 (1), 7-26.
• Yeşiltaş, E., & Gez, A. (2022). Eğitimde dijital vatandaşlık ile ilgili araştırmalara yönelik bibliyometrik bir analiz. Cumhuriyet Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 46 (1), 149-158.
• Yeşiltaş, E., & Yılmazer, A. (2021). Eğitimde medya okuryazarlığı ile ilgili araştırmalara yönelik bibliyometrik bir analiz. OPUS International Journal of Society Researches, 18 (Eğitim Bilimleri Özel Sayısı), 4903-4929. https://doi.org/10.26466/opus.935547
• Yıldız, E. (2022). Türkiye’de gebelik ve anestezi konulu yayınların bibliyometrik analizi. Black Sea Journal of Health Science, 5 (1), 50-55. https://doi.org/10.19127/bshealthscience.996582
• Yılmaz, G. (2017). Restoranlarda bahşiş ile ilgili yayınlanan makalelerin bibliyometrik analizi. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 14 (2), 65-79.
• Yılmaz, H. (2005). Alternative publishing elements of the local press. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 22, 103-107.