TÜRKÇE VE JAPONCADA KONU (TOPIC) İŞARETLEYİCİLERİ

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 3, 29 - 44, 22.12.2021

Zeynep Gençer Baloğlu

Öz

Cümle konusu (topic) en genel biçimiyle cümlenin neyin
üzerine, ne hakkında olduğunu aktaran birim olarak
tanımlanan edimbilimsel bir unsurdur. Cümlede bir ögeyi
cümlenin konusu yapma işine konulaştırma (topicalization)
denir ve diller işlemi farklı yollarla yerine getirir.
Transavrasya dilleri olarak kabul edilen Japon, Kore, Moğol
ve Mançu dillerinde cümlenin temel yapı üyelerini
işaretleyerek onları konulaştıran özel biçimbirimler (topic
markers) bulunurken yine bu dillerinden biri olduğu
varsayılan Türkçede, konu işaretleyicisi olarak tanımlanmış
özel bir biçimbirimin bulunmadığı görüşü hakimdir. Bu
çalışmanın amacı, Türkçede cümle başında bulunan {+DAn}
biçimbirimli ad öbeklerinin (AÖ), Japoncadaki wa
biçimbirimli AÖ’ler gibi cümlenin konusunu işaretleyip
işaretleyemeyeceğini tartışmaktır. Çalışmada konu
“hakkındalık” olarak tanımlanmış, konuyu belirlemede
işlemsel ölçüt olarak “cümle başılık” ve “önvarsayımsallık”
esas alınmıştır. Çalışma soncunda Türkçede {+DAn}’lı
AÖ’lerin cümle başında;
i. isim cümleleri ve hȃl/sonuç görünüşü bildiren fiil
cümlelerinde edimbilimsel düzeyde konuyu, söz dizimsel
düzeyde özneyi işaretlediği,
ii. edimbilimsel düzeyde konuyu işaretlemediği sürece,
sözdizimsel düzeyde özneyi de işaretleyemeyeceği
anlaşılmıştır

Anahtar Kelimeler

Konu, konulaştırma, hakkındalık, Japonca wa, Türkçe konu işaretleyicisi

TOPIC MARKERS IN JAPANESE AND TURKISH

Öz

In its most general form, a sentence topic is defined as the
unit that conveys what the sentence is about. Topicalization
is the process of making an argument the topic of a
sentence, and there are different structures in languages that
perform this role. While topic markers exist in the
Transeurasian languages of Japanese, Korean, Mongolian,
and Manchu, there is no unique morpheme classified as a
topic marker in Turkish, which is thought to be one of these
languages. The purpose of this study is to see whether
Turkish sentence initial noun phrases (NP) with +DAn may
mark the topic of the sentence in the same way that sentence
initial NPs with “wa” topic marker in Japanese can. In the
study, the topic was termed as “aboutness”. "Sentence
inital" and "presupposition" were used as operational
criteria for determining the topic of the sentence. As a result
of the research, we may say that sentence initial NPs with
+DAn in Turkish;
i) mark the topic on a pragmatic level and the subject on a
syntactic level in noun sentences and verb sentences that
indicating the resultative aspect.
ii) can not mark the subject on the syntactic level unless the
topic isn’t marked the on pragmatic level.

Anahtar Kelimeler

Topic, topicalization, aboutness, Japanese wa, Turkish topic marker

Kaynakça

• Akbay, Okan Haluk (2006) Japonca ve Türkçe Eylemlerin Üye Yapısı- Dil Öğretimi Amaçlı Bir Karşılaştırma. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Alan, Nazmi (2021) {+DAn} Durum Biçim Birimi (Yükleyenlerin Üye Yapısı ve Anlamsal Rolleri). Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Atay, Ayşegül (2018) Japon Dili Eğitiminde は (wa) ve が (ga) İlgeçleri ve Bu ilgeçlerin Türkçeye Yansımaları. A. Atay içinde, Japon Dili İncelemeleri Serisi IV (s. 212-229). Londra: Transnational Press London.
• Atay, Ayşegül (2021a) Türkçe ve Japoncada Özne İşaretleyicisi. Diyalektolog(26), 1-20. doi:http://dx.doi.org/10.29228/diyalektolog.49857
• Atay, Ayşegül (2021b) Japonca Ad Durum Ekleri - Türkçe ile Karşılaştırmalı-. İstanbul: Kriter Yayınevi.
• Banno, Osamu (2013) `Ga/ no' Kōtai Genshō nitsuite no Ichikōsatsu ― Kodai Gendai Kōpasu o Taishō Shite ―. Dai 4-kai kōpasu nihongo-gaku wākushoppu yokō-shū (s. 177-186). Tokyo: National Institute for Japanese Language and Linguistics.
• Baydar, Turgut (2008) +Dan Ekli Özne Üzerine. Türk Dili - Dil ve Edebiyat Dergisi-, XCVI(679), 19- 24.
• Boz, Erdoğan (2009) Türkiye Türkçesinde Özne Durum Biçimbirimi Alabilir. Turkish Studies, International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 2371-2377.
• Chafe, Wallace L. (1976) Givenness, contrastiveness, definiteness, subjects, topics, and point of view. C. N. Li, & T. S. A. içinde, Subject and Topic (s. 25-55). New, York: Academic Press.
• Doğan, Nuh (2011) Türkiye Türkçesi Fiillerinde İsteme Göre Anlam Değişiklikleri. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Erguvanlı, Eser (1984) Function of Word Order in Turkish Grammar. Berkley; Los Angeles; London: University of California Press.
• Gorelova, Liliya M. (2002) Manchu Grammar. Leiden: Brill.
• Hoffman, Beryl (1995) The Computational Analysis of the Syntax and Interpretation of "Free" Word Order in T der in Turkish . Ph.D. Dissertation, University of Pennsylvania, Institute for Research in Cognitive Science.
• Imamura, Kazuko (2002) "wa" VS "ga" to Nihongo Kyouiku. Shinshūdaigaku ryūgakusei sentā kiyō S.3, s. 45-59.
• İmer, Kamile; Kocaman, Ahmet, & Özsoy, A. Sumru (2011) Dilbilim Sözlüğü. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• İşsever, Selçuk (2000). Türkçede Bilgi Yapısı. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
• İşsever, Selçuk (2002). Konu: tanımlanışı, bilgi yapısı ve kimi sorunlar. L. Uzun, & E. Huber içinde, Türkçede Bilgi Yapısı ve Bilimsel Metinler (s. 37-54). Essen: Verlag Die Balue Eule.
• İşsever, Selçuk (2002). Türkçe Bilimsel Metinlerde Konu. L. Uzun, & E. Huber içinde, Türkçede Bilgi Yapısı ve Bilimsel Metinler (s. 117-130). Essen: Verlag Die Balue Eule.
• Janhunen, Juha A (2012) Mongolian ((London Oriental and African language library 19.). Amsterdam: John Benjamins.
• Keenan, Edward L. (1976) (1976). Towards a Universal Definition of 'Subject'. C. N. Li içinde, Subject and Topic (s. 303-333). New York: Academic Press.
• Keenan, Elinor Ocha ve Bambi B. Schieffelin (1976) Topics as a Discourse Notion: A Study of Topic in the Conversations of Children and Adults. C. N. Li, & S. A. Thompson içinde, Subject and Topic (s. 335-384). New York: Academic Press.
• Kılıçaslan, Yılmaz (1994) Information Packaging in Turkish. Unpublished MA Thesis, Dissertation, University of Edinburgh.
• Kornfilt, Jaklin (1997) Turkish (Descriptive Grammar). London, New York: Routledge.
• Lehmann, Winfred P. (1976) From Topic to Subject in Indo-European. C. N. Li içinde, Subject and Topic (s. 445-456). New York, London: Academic Press.
• Li, N. Charles ve Sandra A. Thompson (1976) Subject and topic: A new typology of language. N. C. Li, & S. A. Thompson içinde, Subject and topic (s. 457-489). New York: Academic Press.
• Robbeets, Martine Irma (2005) Is Japanese Related to Korean, Tungusic, Mongolic and Turkic? (Turcologica 64.). Wiesbaden: Harrassowitz.
• Tekmen, Ayşe Nur ve Takano Akiko (2005) Japonca Dil Bilgisi. Ankara: Engin Yayınevi.
• Vallduví, Enric (1992) The Informational Component, Outstanding Dissertations in Linguistics. New York: Garland Publishing