Ahlâkî Tekâmülde Mûsikînin Rolü: Kindî’nin Mûsikî Risâleleri

Yıl 2020, Cilt: 31 Sayı: 1, 55 - 75, 30.06.2020

Asiye Aykıt

https://doi.org/10.26650/di.2020.31.1.0049

Öz

Arap mûsikîsi ilmî ekolünün kurucusu kabul edilen Kindî, Pythagoras ve Platon etkisiyle müzikal seslerle sayılar ve gök cisimleri arasında bağ kurar. Kindî’nin düşünce sisteminde mûsikî eğitimi ahlâkî kemâle ulaşmak ve bireysel olarak “ahenk”i ve “itidal”i yakalayabilmek için oldukça mühimdir. Zira “ilmu’t-te’lif” olarak nitelenen mûsikî ilmi evrendeki ahenk ve düzenin bir yansımasıdır. Mûsikî nağmelerini icrâ eden ya da dinleyen kişi bu ahenge tabiî olarak iştirak eder. Buradan hareketle Kindî, mûsikînin insana etkisini, gök cisimlerinin insanın fizik ve metafizik tabiatına olan tesiri üzerinden açıklar. Enstrümanların tellerini gökcisimleri ile irtibatlandırır. Aynı şekilde tellerin çıkardığı bu melodilerin insan nefsinin algı kuvvelerine olan etkisini izah eder. Bu etki, idrak sürecinde huyların oluşumuna, erdemler ya da erdemsizliklerin meydana gelmesine tesir eder. Mûsikî aynı zamanda insana metafizik alemleri hatırlatmaktadır. Böylece insanın yönünü nefsinin asıl vatanı olan yüce âlemlere döndürerek tecrid etmesini ve ahlâkî kemâle ulaşmasını sağlar.

Anahtar Kelimeler

İslam Felsefesi, İslam Ahlak Felsefesi, Kindî, Ahlâk, Mûsikî, Nefis, Erdem

Destekleyen Kurum

Yazar bu çalışma için finansal destek almadığını beyan etmiştir.

The Role of Music in Moral Perfection: Musical Pamphlets of al-Kindî

Öz

Al-Kindi, who is considered the founder of the Arabic music school, establishes a connection between numbers and celestial objects with musical sounds under the influence of Pythagoras and Plato. In al-Kindi’s thought system, the musical education is very important in order to reach moral virtue and to capture “harmony” and “sobriety” individually, since “ilmu’t-te’lif”, that is music, is a reflection of the harmony and order in the universe. The person who performs or listens to the musical tunes naturally participates in this harmony. Thus, Al-Kindi explains the influence of music on human beings through the influence of celestial bodies on the physical and metaphysical nature of human beings. He connects the strings of the instruments with celestial objects. In the same way, he explains the effect of these melodies produced by wires on the perception forces of the human soul. This effect affects the formation of temperament, emergence of virtues or lack of virtues in the process of perception. Music also reminds people of the metaphysical realms. Thus, it turns the direction of the human being into isolation, and reveals the moral virtue by turning the soul into its real world.

Anahtar Kelimeler

Islamic Philosophy, Islamic Moral Philosophy, Al-Kindi, Morality, Music, Nafs, Virtue

Kaynakça

• Aristotales. Metafizik. İstanbul: Sosyal Yayınları,1996.
• Aristotales. Ruh Üzerine. İstanbul: Alfa Yayınları, 2001.
• Arkan, Atilla. “Kindî ve İbn Rüşd’de İnsan Tasavvuru.” İslâm Araştırmaları Dergisi 12, ( 2004): 27-54.
• Arslan, Ahmet. İlkçağ Felsefe Tarihi. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2018, I.
• Arslan, Fazlı. “Medine, Medeniyet ve Mûsikî Üstüne Bazı Düşünceler.” İlahiyat Araştırmaları Dergisi 3, (2015): 33-48.
• Barker, Andrew. Pythagoras and Early Pythagoreanism. Greek Musical Writings II. Cambridge, New Yok: Cambridge University Press, 1989.
• Erdemir, Ayşegül Demirhan. “Anâsır-ı Erbaa.” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi 2, (1989): 24.
• Fârâbî, Ebu Nasr Muhammed b. Muhammed b. Tarhan (ö. 330/950). İhsâü’l-ulum. tahk. Ali Bu Mülhim, Beyrut: Mektebetü’l-Hilal, 1996.
• Farmer, Henry George. Tarihu’l-Musika’l-Arabiyye. çev. H. Nassar. Kahire: 1956.
• Galen, Kuva’n-Nefs Tevâbi’ li Mizâci’l-beden, tahk: Abdurrahman Bedevî, Beyrut: el-Müessesetü’lArabiyye li’d-Dirasat ve’n-Neşr, 1981.
• Gözütok, Şakir. “İslam Eğitiminde Müzik -Başlangıcından Osmanlı Dönemine Kadar.” Geçmişten Günümüze Uluslararası Dinî Mûsikî Sempozyumu Bildiriler Kitabı, (2017): 389-398.
• İhvân-ı Safâ. Resâ’ilu İhvâni’s-Safâ ve hullâni’l-vefâ’. tahk. Arif Tamir. Beyrut: Dâru Uveydati’dDevliyye, 1995, I. İhvân-ı Safâ. İhvân-ı Safâ Risâleleri-Mûsikî Risâlesi, terc. Ahmet Hakkı Turabi. ed. Abdullah Kahraman, İsmail Çalışkan. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2012, I, 129-160.
• Jebrini, Alaeddin. “Fârâbî-Mûsikî.” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi 12 (1995): 162-163.
• Kalender, Ruhi. “Mûsikî ve İnsan.” Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 37, (1997): 263-272.
• Kılıç, Muhammet Fatih. “İhvân-ı Safâ’da Sanatın Ahlâki Boyutları: Müzik Üzerine Bir İnceleme.” Bilimname: Düşünce Platformu 36, no. 2 (2018), 63-90.
• Kindî, Ya‘kūb b. İshak. Müellefâtü’l-Kindîyyi’l-Mûsikîyye/Kitâbu’l-musavvitât. tahk. Zekeriyya Yusuf. Bağdad: 1962.
• Kindî, Ya‘kūb b. İshak. Risâle fi’l-luḥûn ve’n-nağam. tahk. Zekeriyya Yusuf. Bağdad: Matbaatü’şŞefik, 1965.
• Kindî, Ya‘kūb b. İshak. Felsefi Risâleler. neşr. Mahmut Kaya. İstanbul: Klasik Yayınları, 2014.
• Kolukırık, Kubilay. Kandemir, Yiğit Alkan. “İlköğretim Okullarında Verilen Müzik Eğitimi ve Müziğin Öğrenciler Üzerindeki Faydalarına İlişkin Halil Bedii Yönetken’in Düşünceleri.” Türkİslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi 13, no. 7 (2012): 57-68.
• Kurban, Yasin. “İnsan Tabiatı ve İslam Açısından Müzik (Müzik-Fıtrat İlişkisi).” Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 32, no. 1 (2019): 21-36.
• O. Wright. The Modal System of Arab and Persian Music. London: 1978.
• Özcan, Nuri; Yalçın Çetinkaya. “Mûsikî.” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), 31, (2006): 261-263.
• Özden, Ömer. “Platon ve Aritoteles’in Estetik Anlayışları.” Arayışlar -İnsan Bilimleri Araştırmaları 5-6, no. 3 (2001): 33-44.
• Platon. Devlet. terc. M. Ali Cimcöz. Sabahaddin Eyüboğlu. İstanbul: İş Bankası Yayınları, 2002.
• Platon. Timaios. terc. Erol Güney, Lütfi Ay, İstanbul: 2001.
• Shiloah, Amnon. Music in the World of Islam a Socio-Cultural Study. California: Wayne State University Press, 1995.
• Taşkent, Ayşe. “İslam Felsefesinde Estetik: Güzelin Ontolojik, Kozmolojik, Psikolojik ve Mantıkî Bağlamda Değerlendirilmesi.” Din ve Hayat: İstanbul Müftülüğü Dergisi 14, (2011): 28-32.
• Hatice Toksöz, “Kindî’nin Düşünce Sisteminde Müzikal Seslerle Âlemdeki Düzen Arasındaki İlişkisi.” Diyanet İlmi Dergi 54, no. 2 (2018): 85-108.
• Turabi, Ahmet Hakkı. “İlk Dönem İslâm Dünyasında Mûsikî Çalışmalarına Bakış.” Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 13-14-15, (1995-1997): 225-248.
• Turabi, Ahmet Hakkı. “el-Kindî’nin Mûsikî Risâleleri.” Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1996.
• Turabi, Ahmet Hakkı. “Ya’kub b. İshak el-Kindî.” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi 26, (2002): 58-59.
• Turabi, Ahmet Hakkı. “EbûYa‘kūb b. İshâk el-Kindî’nin Müzik Risâlelerinde Tesbit Edilen Terimler.” Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 25, no. 2 (2003): 65-78.
• Turabi, Ahmet Hakkı. “İbn Sînâ ve Müzik.” Uluslararası İbn Sînâ Sempozyumu Bildiriler/International Ibn Sina Symposium 2, (İstanbul): 195-216.
• Türker, Ömer. “Kindî Metafiziği.” Diyanet İlmi Dergi 54, no. 2 (2018): 53-66.
• Uludağ, Süleyman. İslam Açısından Mûsikî ve Sema. İstanbul: 1992.
• Ülken, Hilmi Ziya. “Irak’ta Bağdat ve Kindî’nin 1000. Yıldönümü Anma Töreni.” Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 10, (1962).
• Yıldız, Hakkı Dursun. “Abbasîler.” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA) 1, (1988): 31-48.