Yenilenme İhtiyacı ve İslâm Mezhepleri Tarihi Çalışmalarında Yöntem Arayışları

Yıl 2009, Yıl: 2009 Sayı: 1, 235 - 248, 01.02.2009

Osman Aydınlı

Öz

Tanzimat’tan Cumhuriyet’e geçiş sürecinde Batı tandanslı gelişmeler ve özellikle Şarkiyatçılık kanalıyla
gerçekleştirilen bilimsel araştırmalar, İslâm coğrafyasında etkisini-olumlu ya da olumsuzgöstermiştir.
Bu dönemde Batı’nın İslâm’a ilişkin indirgemeci yaklaşımları ile pozitivist akımlara
karşı tavır alan bazı Müslüman aydınlar, dinî değerleri savunmanın yanı sıra zihniyet ve metot
yönünden özeleştiri yapma gereği de duymuşlardır. İslâmî ilimlerin, gerek içerik gerekse yöntem
bakımından asrın ihtiyaçlarını tam olarak karşılayamaması, bir yenilenme ve ıslah ihtiyacını gündeme
taşımıştır. Tanzimat döneminde İslâm Mezhepleri çalışmaları da, bu gelişmelerden payını
almıştır. İslâm karşıtı din ve düşünce akımlarına karşı yeni bir metot belirleme gereği tartışma
konusu olmuştur. Çünkü tarih sahnesinden silinmiş ve düşünce hayatından çekilmiş eski mezhep
ve akımlara cevap yetiştirmenin bir anlamı kalmamıştı. Çağın meselelerine çözüm arayışları ve
yenilenme ihtiyacı, İslâm Mezhepleri Tarihi’ne yeniden bağımsız bir bilim olma yolunu açmıştır.
Bu bağlamda makalemizde İslâm Mezhepleri Tarihi alanının yeniden müstakil bilim olma serüveni,
alandaki yöntem arayışları ve ilmin yeni yüzü değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

.İslâm bilimleri, İslâm Mezhepleri Tarihi, mezhep, Şarkiyatçılık, Cumhuriyet dönemi.

The Requirement of Renewal and the Methodological Approaches of the History of Islamic Sects

Öz

During the transition period from the Tanzimat to the republic, western developments and especially the orientalist scientific researches showed their effects, either positive or negative, on Islamic fields. In this period, Muslim intellectuals, who were opposed to positivist thoughts and the reductionist approach of West to Islam, not only supported their religious values, but also criticized themselves in case of method and mentality. Since Islamic sciences were unable to satisfy the needs of that time, the requirement of renewal and reform came into minds. In this way, a lot of treatises had been written in basic Islamic sciences, especially in interpretation and Islamic law. The science of History of Islamic Sects, which was not an independent Islamic Science in the Tazminat period, has benefited from these developments. Since it was meaningless to answer the questions about the sects and thoughts that were already removed from the historical view and literature; the requirement of determining a new method for the religions and views, which were opposed to Islam, has been a debate. Looking for new solutions and the requirement of renewal gave rise History of Islamic Sects to become an independent science. In this context, the History of Islamic Sects’ journey to become an independent science again and the field’s background that affected the method of the science will be analysed

Anahtar Kelimeler

Islamic sciences, the History of Islamic Sect, sects, orientalizm, the Republic period