The First Turkish Mawlid-i Manavi After From The Conquest: Kerîmî’s İrshad

Yıl 2009, Cilt: 2 Sayı: 2, 19 - 80, 01.06.2009

Üzeyir Aslan

https://doi.org/10.15247/dev.7

Öz

Mawlid is a general name of poems like Vesîletü’nnecât written by Süleyman Çelebi depicting the birth of Probhet Muhammed, love about him, his superior qualities, being probhet, rise mirac and death. This article is about Karîmî’s mawlid, “İrşâd”, written in 1458 affected others probably with its method, explaining the subject in frame of soufism, has only one chapter is “Nûri Muhammedî” that is one of the parts of mawlid. It is the first written after the conquest, also the third all mawlids. The poet Kerîmî is from Bursa died beginning the 16th century, was a soufi poet and scholar.

Anahtar Kelimeler

Kerîmî, İrşâd, Mawlid, Conquest

Fetihten Sonra Yazılmış Türkçe İlk Mevlid-i Manevî: Kerîmî’nin İrşâd’ı

Öz

Mevlid, Hz. Muhammed’e (ö. 632) duyulan sevgiyi, onun üstün vasıflarını, ayrıca doğumu, peygamber oluşu, mîrâca yükselişi ve vefatını dile getiren, çoğunlukla manzum olarak kaleme alınmış eserlere verilen genel addır. Bu çalışmanın konusu olan Kerîmî’nin “İrşâd”ı başta “Vesîletü’n-necât” olmak üzere onunla benzerlik gösteren diğer mevlidlerden farklıdır. İrşâd’da Hz. Muhammed’in doğumu tasavvuf çerçevesinde ele alınır, yani onun “Mevlid-i manevî”si anlatılır. Bu yönü ile “İrşâd”ın, telifinden (1458) 11 yıl sonra 1469’da kaleme alınan Ahmed’in “Mevlid”ine tesir etmiş ve diğer mevlidlerde “Nûr-ı Muhammedî” bölümünün daha geniş anlatılmasına yol açmış olabileceğini tahmin ediyoruz. Eserin müellifi ise muhtemelen Bursalı Kerîmî’dir ve 16. yüzyılın başında vefat etmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kerîmî, İrşâd, Mevlid, Fetih

Kaynakça

• Aksoy, Hasan (2004), “Mevlid: Türk Edebiyatı”, DİA, Ankara, XXIX, 482- 484.
• Aksoy, Hasan (2007), “Eski Türk Edebiyatında Mevlidler”, TALİD: Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, İstanbul, sy. 9, V, 323-333.
• Ateş, Ahmed (1954), Süleyman Çelebi, Vesîletü’n-necât, Mevlid, Ankara: TDK yayını, viii+208 s+29 yk yazma fotokopisi.
• Bakırcı, Selami (2003), Mevlid, Doğuşu ve Gelişmesi, İstanbul: Akademik Araştırmalar yayını, v+222 s.
• Canım, Rıdvan (2000), Latîfî Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratü’n-Nuzamâ (İnceleme-Metin), Ankara: Atatürk Kültür Merkezi yayını, 903 s+3 yk yazma fotokopisi+64 s tablo.
• Çağmar, M. Edip (2004), Edebî Açıdan Arapça Mevlidler, Ankara: İlâhiyât yayını, 206 s.
• Erünsal, İsmail E. (1995), “Yazma Eserlerin Kataloglanmasında Karşılaşılan Güçlükler I: Eser ve Müellif Adının Tesbiti”, Hakkı Dursun Yıldız Armağanı, Ankara: Marmara Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi yayını, Türk Tarih Kurumu Basımevi, s. 233-243.
• Hüseyin Vassâf, Osman-zâde (2006), Sefîne-i Evliyâ-yı Ebrâr Şerh-i Esmâr-ı Esrâr, hzl. Mehmet Akkuş ve Ali Yılmaz, İstanbul: Kitabevi yayını, I- V c.
• Karaman, Hayrettin vd. (2005), Kur’ân-ı Kerîm ve Açıklamalı Meâli, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı yayını, 29+611 s.
• Kut, Günay (1978), Heşt Bihişt Sehî Beg Tezkiresi, İnceleme, Tenkidli Metin, Dizin; yay. Şinasi Tekin-Gönül Alpay Tekin, Harvard Üniversitesi Basımevi, [10] + 423 s.
• Mazıoğlu, Hasibe (1974), “Türk Edebiyatında Mevlid Yazan Şairler”, AÜ DTCF Türkoloji Dergisi, Ankara, sy. 1, VI, 31-62.
• Pekolcay, [Ayşe] Necla (1950), Türkçe Mevlid Metinleri, Dr. tezi, Türkiyat Enstitüsü, İstanbul, I-II c.
• Pekolcay, [Ayşe] Neclâ (1980), Süleyman Çelebi, Mevlid (Vesîletü’n-necât), İstanbul: Dergâh Yayınları, 176+63 (orijinal metin) s.
• Pekolcay, Ayşe Necla (1993), Mevlid, Ankara: TDK yayını, ix+201 s.
• Sarıkaya, Bekir (1992), Arif: Mürşidü’l-‘Ubbâd, Nüsha-i ‘Alem ve Şerhü’l-Adem, Mevlid (Giriş-Transkripsiyonlu Metin-Sözlük), Yüksek Lisans tezi, MÜ Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul, xvii+289 s.
• Timurtaş, F[aruk] Kadri (1972), Süleyman Çelebi, Mevlid: Vesîlet-ün-Necât, 2. bs., İstanbul: MEB yayını, xviii+173 s.
• Yavuz, Kemal (2007), “Mevlid’in Türkçe Kaynakları, Şerhleri ve Mevlid Metni Üzerine”, Süleyman Çelebi ve Mevlid: Yazılışı, Yayılışı ve Etkileri, ed: Mustafa Kara ve Bilal Kemikli, Bursa: Orhangazi Belediyesi yayını, s. 61-86.
• Yılmaz, Mehmet (1992), Edebiyatımızda İslamî Kaynaklı Sözler (Ansiklopedik Sözlük), İstanbul: Enderun Kitabevi, 196 s.