Two Divan Poets in Kelâmî Appellation: Kelâmî Cihan Dede and Kelâmî-i Rûmî

Yıl 2008, Cilt: 1 Sayı: 1, 205 - 240, 01.12.2008

Cihan Okuyucu

https://doi.org/10.15247/dev.29

Öz

There are four divan poets known in the appellation of Kelâmî. In this article two of these four are discussed: Kelâmî Cihan Dede who died in 1004/1595 and Kelâmî-i Rumi who lived in the very beginning of 17th century and had a considerable work named as “Vekayi-i Ali Paşa”. The Works of Kelâmî from Kerbela are Divan and Kıssa-i Ebu Ali Sina. As a more fertile poet, Kelâmî-i Rumi has the works: Kelâmî Mecmuası, Vekayi-i Ali Pasha and Sehername. Among these works, Vekayi-i Ali Pasha is more important than the others, for it gives historical information and comprises some poets who are not included in tezkires (encyclopedic biographies of poets).

Anahtar Kelimeler

Kelâmî-i Rumi, Kelâmî Cihan Dede, Vekayi-i Ali Paşa

Kelâmî Mahlaslı İki Divan Şairi: Kelâmî Cihan Dede ve Kelâmî-i Rûmî

Öz

Klasik şiirimizde Kelâmî mahlasıyla bilinen toplam dört divan şairi mevcuttur. Bu yazıda bu dört şairden ilk ikisini; 1004/1595 tarihinde vefat eden Kerbelalı Kelâmî Cihan Dede ile 17.yy.ın hemen başında yaşayan ve “Vekâyî-i Ali Paşa” isimli mühim bir eser yazmış olan Kelâmî-i Rumi ele alınmıştır. Kerbelalı Kelâmî’nin “Divan”ı ile “Kıssa-i Ebu Ali Sina” isimli eserleri vardır. Daha velût olan Kelâmî-i Rûmî’nin eserleri ise; “Kelâmî Mecmuası”, “Vekâyî-i Ali Paşa” ve tarafımızdan tespit edilen “Sehername”’den meydana gelmektedir. Bu eserler arasında “Vekâyî-i Ali Paşa” verdiği tarihî bilgiler ve bazıları tezkirelere geçmemiş bilinmeyen şairlere yer vermesi bakımından bilhassa önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Kelâmî-i Rûmî, Kelâmî Cihan Dede, Vekâyî-i Ali Paşa

Kaynakça

• Ak, Coşkun (2001), Bağdatlı Ruhi Divanı, 2 cilt, Bursa.
• Akalay, Zeren (1973), XVI. “Yüzyıl Nakkaşlarından Hasan Paşa ve Eserleri” 1. Milletler arası Türkoloji Kongresi, X, 15-20.
• Blochet, E. (1932), Catalogue des Manuscrits Turcs de la bibliotheque Nationale, I, nr. 77, Paris.
• Genç, İlhan (2000), Esrar Dede, Tezkire-i Şuarâ-yı Mevleviye, Ankara: AKMB Yay.
• İpekten, Halûk ve Mustafa İsen vd. (1988), Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü, Kültür Bakanlığı Yay.
• Kahire Üniversitesi Türkçe Elyazmaları Fihristi, I-X, Fotokopi, III, nr.237
• Karlıtepe, Mustafa (2007), “Kelâmî Cihan Dede: Hayatı, Edebî Kişiliği ve Divanının Tenkitli Metni”, Y.Lisans Tezi, Gazi Üniv.
• M. Süreyya (1996), Sicill-i Osmanî, (haz. Nuri Akbayar), 3 cilt, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay.
• Okuyucu, Cihan (2000-2001), “Tunus Milli Kütüphanesindeki Türkçe El- yazmaları”, Akademik Araştırmalar Dergisi, 7-8,135-169.
• Okuyucu, Cihan (2003), “Vekâyî-i Ali Pasha”, Kelâmî’s Work And Its Importance in The Classical Turkish Poetry (26-28 Mayıs), Association Europenne des Bibliothecaires du Moyen-Orient (MELCOM ).
• Okuyucu, Cihan (2004), “Kelâmî Mahlaslı Şairler ve Kerbelalı Kelâmî”, CİEPO, Warşav, Polonya.
• Ravza, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi Türkçe Yazmalar 181, 72 vr.
• Seyhan, Nezihe (1991), “Süleymaniye Kütüphanesindeki Minyatürlü Yazma Eserlerin Kataloğu”, Master of Art, Boğaziçi Üniversitesi.
• Seyyid Muhammed es-Seyyid Muhammed (1990), 16. Asırda Mısır Eyaleti, İstanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi.
• Solmaz, Süleyman (2005), Ahdî ve Gülşen-i Şuarâsı, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yay.
• Tuman, M. Nail (2001), Tuhfe-i Naili, 2 cilt, Ankara: Bizim Büro Yay.
• Uzunçarşılı, İ. H. (1983), Osmanlı Tarihi, III, Ankara: TTK Yay.
• Vekâyi-i Ali Paşa, Süleymaniye Kütüphanesi, Hâlet Efendi Bölümü 612, 149 vr.