Mehmet Süleyman Teymuroğlu ve Şiirleri

Yıl 2022, Cilt: 29 Sayı: 29, 402 - 477, 30.12.2022

Adem Ceyhan

Öz

1930, 40 ve 50’li yıllarda aruz vezni ve gazel, kaside, mesnevi gibi nazım biçimleri ile şiir yazma geleneği, denebilir ki, yerini daha ziyade hece ölçüsü ve ölçüsüz-kafiyesiz şiire bırakmışsa da anılan “Divan Edebiyatı” tarzını az-çok yenileyerek devam ettiren şairler de vardır. 20. asırda Klâsik Türk Edebiyatı’nı andırır biçim ve özde manzum eserler meydana getiren edebî şahsiyetlerden biri de M. Süleyman Teymuroğlu’dur. Van-Başkale doğumlu Teymuroğlu (ö. 1964), 1930’da Ankara Hukuk Fakültesinden mezuniyetini müteakiben otuz yıl TBMM’de zabıt memuru kadrosunda çalışmış; 27 Mayıs 1960 ihtilalinden sonra emekli edilmiş bir şair ve yazardır. Teymuroğlu, daha ziyade aruz ölçüsü ve mesnevi, murabba, gazel gibi nazım şekilleriyle yazdığı dinî, tasavvufi, siyasi ve sosyal şiirlerini 1955’te Pınar Başında adı altında bastırmıştır. Pınar Başında, yalnız ekseriyetle tercih edilmiş aruz vezni ve nazım biçimleri yönünden değil, Arapça, Farsça kelime ve tamlamaların çokça kullanılışı bakımından, ayrıca ihtiva ettiği tevhid, methiye, mersiye, tarih, vasiyet-name türünde şiirlerle de Klâsik Türk Edebiyatı’ndaki divanların 20. asırda benzeri denebilecek bir “divançe” sayılabilir. Bu yazıda Teymuroğlu’nun hayatı ve eserleri hakkında bilgi verildikten sonra büyük kısmı anılan kitapçıkta yer alan belli-başlı şiirleri, şekil ve öz yönünden incelenmiş; diliçi çevirileriyle okuyucuların alâkasına sunulmuştur. Böylece hem pek bilinmeyen bir edebî şahsiyetin tanıtılması, hem de nüshaları nadir bulunan bir manzum eserin, edebiyatseverlere ulaştırılması hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler

M. Süleyman Teymuroğlu, Pınar Başında, Klâsik Türk Edebiyatı, Hilâl

Kaynakça

• “Acı Bir Kayıp” (1950). Yeni Sabah, 12 Temmuz, s. 5.
• AYDIN, Elif (2007). Divanlardaki Manzum Mektuplar, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek lisans tezi, Adana 2007.
• BAYRAM, Aydın (2020). “İngiliz Mühtedi Lord Headley (ö. 1935) ve Kurmuş Olduğu Britanya Müslüman Cemiyeti”, UBAK Uluslararası Bilimler Akademisi, Sosyal Bilimler Kongresi Tam Metin Kitabı, s. 265-282.
• “Beşyüzüncü fetih yılı- İstanbulun fethini kutlamak için bir dernek kuruluyor” (1950). Akşam, 21 Ocak, s. 3.
• Birinci Türk Dili Kurultayı (1933). Devlet Matbaası, İstanbul.
• CAN, Şefik (1990). Hz. Mevlânâ’nın Rubaileri -I-, Şefik Can, Ankara.
• Cevrî, Hilye-i Çâr-Yâr-i Güzîn, Konya Bölge Yazma Eserler Ktp. nr. 2785.
• CEYHAN, Âdem (2017). “27 Mayıs Mağduru Bir Demokrat Şair ve Yazar: Mehmet Süleyman Teymuroğlu- Hayatı ve Eserleri”, Uluslararası Darbe Sempozyumu, Adnan Menderes Üniversitesi 26-27-28 Mayıs, Aydın, c. 1, s. 41-88.
• COŞKUNLAR, Şahap N. (1955). “Türk Kütüphaneciliğine Hizmet Edenler: Nebil Emirbuharioğlu”, Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni, Ankara, c. 3, Sayı 2, s. 211-213.
• ÇANKAYA, Mücellidoğlu Al, (1968-69). Yeni Mülkiye Târihi ve Mülkiyeliler, Ankara: Mars Matbaası, c. 3.
• EKİNCİ, Ekrem Buğra (2017). Hayatı ve Hâtıralarıyla Seyyid Abdülhakîm Arvâsî. İstanbul: Arı Sanat Yay.
• GÖKÇE, Emrah (2021). 20. Yüzyılda Yazılmış Divanların İncelenmesi, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora tezi.
• GÖKYAY, Orhan Şaik (2000). Dedem Korkudun Kitabı, İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yay.
• GÖNCÜOĞLU, Süleyman Faruk (2009). “Değeri Unutulmuş Tarihi Bir İstanbul Semti: Horhor”. Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi. Sayı 23, s. 135-148.
• İbn Kemâl (1311). Terceme-i Galatâtü’l-avâm, Asır Kütüphanesi Külliyâtından, İstanbul: Âlem Matbaası.
• İlk Meclis Anketi (2004). Birinci Dönem TBMM Üyelerinin Gelecekten Bekledikleri, TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu. Nisan.
• İPEKTEN, Haluk (1994). Eski Türk Edebiyatı Nazım Şekilleri ve Aruz, İstanbul: Dergâh Yay.
• KAÇALİN, Mustafa S. (1994). “Dîvânü Lugāti’t-Türk”, Türkiye Diyanet Vakıf İslâm Ansiklopedisi. C. 9, s. 446-449.
• “Müslüman Olan İngiliz” (1949). İstiklâl, 7 Aralık, Lefkoşa- Kıbrıs, s. 2.
• “Müslüman olan İngiliz genci” (1950). Sebilürreşad, Mart, c. 3, Sayı 73, s. 367.
• ÖZERDİM, Sami N. (1958), 10 Kasım-31 Aralık 1938 Günlerinde Türk Basınında Atatürk İçin Yazılmış Yazıların Bibliyografyası, TTK Yay. Ankara.
• Süleyman Nazif (hzl.) (1924). Külliyât-ı Ziyâ Paşa, Nazm Kısmı, İstanbul: Yeni Matbaa.
• ŞAFAK, Yakup (2001). “S.Ü. Selçuklu Araştırmaları Merkezi Uzluk Arşivi’nde Bulunan Veled Çelebi’ye Yazılmış Mektuplar [1]”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı 9, s. 327-363. “Şehinşah Hz. Dün Istanbuldan Ayrıldılar” (1934). Milliyet, 3 Temmuz.
• TBMM Tutanak Dergisi, c. 2, I. XI. 1946 Cuma, s. 6.
• TEYMUROĞLU, M. Süleyman (1948). “Pakistanlı Mücahit Vatandaşlarımız”, Ehli Sünnet, 15 Mayıs, s. 11-12.
• TEYMUROĞLU, (1950) “Sevgili Kardeşim Abdurrahman Ali’ye”, Ehli Sünnet, 15 Mart, c. 4, S. 80, s. 14.
• TEYMUROĞLU, M. Süleyman (1958a). “Din ve İnkılâb”, Hilâl, Ankara, Kasım, s. 3-4.
• TEYMUROĞLU, M. Süleyman (1958b). “Gidelim Mevlanaya”, Hilâl, Sayı 2, Ankara, Aralık, s. 12.
• TEYMUROĞLU, M. Süleyman (1959a). “Kadın Kıyafetleri”, Hilâl, Sayı 5, Ankara, Mart, s. 20.
• TEYMUROĞLU, M. Süleyman (1959b). “Cezair yangını artık söndürülmelidir. Birleşmiş Milletlerin Kore kararı ve hakperest milletler için takibedilecek yolu tenvir eden bir meş’aledir.”, Hilâl, Eylül, Sayı 9, s. 5, 13.
• TEYMUROĞLU, M. Süleyman (1959c). “Dil Kurultayında Büyük Türk Şairi Nabi’ye Fırlatılan Lânet”, Hilâl, Ekim, Sayı 10, s. 21-22.
• TEYMUROĞLU, M. Süleyman (1959d). “Her Türk’ün Desteklemesi Lazım Gelen Bir Teklif”, Hilâl, Kasım- Aralık, Sayı 11, s. 22-24.
• TEYMUROĞLU, M. Süleyman (1960a). “Mesnevî’de Hazret-i Muaviye”, Hilâl, Ocak, Sayı 12, s. 14-15.
• TEYMUROĞLU, M. Süleyman (1960b).”Muhterem Said Nursi’nin Doldurduğu Boşluk”, Hilâl, Şubat- Mart, Sayı 13, s. 21-23. TEYMUROĞLU, M. Süleyman (1960c). “Hayat ve Ölümünden Ders Alınan Büyük İnsan”, Hilâl, Nisan-Mayıs, Sayı 14, s. 7-8.
• TEYMUROĞLU, M. Süleyman (1960d). “Diyanet İşleri Reisinin Değişmesi Üzerine Bir Sohbet”, Hilâl, Temmuz, Sayı 15, s. 24.
• TEYMUROĞLU, M. Süleyman (1961).”Tasavvuf Bahisleri- Marifetnamenin Önsözü”. Ekim, Sayı 20, s. 4, 20.
• TEYMUROĞLU, M. Süleyman (1961). “Tasavvuf Bahisleri- İmam-ı Rabbanî Ahmet Farukî’nin Mektubatından 43. cü Mektup”, Hilâl, Kasım, Sayı 21, s. 5-7, 9.
• TEYMUROĞLU, M. Süleyman (1964a). “Mevlâna’ya Göre Hz. Muaviye”, Hilâl, Ocak, Sayı 44, s. 8-9, 19.
• TEYMUROĞLU, M. Süleyman (1964b). “Ayasofya”, Hilâl, Mayıs, Sayı 46, s. 1, 21.
• TEYMUROĞLU, M. Süleyman (1964c).”Hangi Din Batıldır?”, Hilâl, Temmuz, Sayı 47, s. 1, 23.
• TEYMUROĞLU, M. Süleyman (1964d). (“İslâm- İman- İslâm” üst başlığı altında)- “Din Düşmanlığı”, Büyük Doğu, Sayı 3, 14 Ekim, s. 6.
• TEYMUROĞLU, M. Süleyman (1962), (hzl.) İmam-ı Rabbani Ahmed Faruki’nin Mektûbat- I, Ankara: Resimli Posta Matbaası.
• TEYMUROĞLU, M. Süleyman (1964), (hzl.), Erzurumlu İbrahim Hakkı Hz., Mârifetname, Mârifetullah- Muhabbetullah, Ankara Şark Matbaası.
• TİMURTAŞ, Faruk K. (1979). Uydurma olan ve olmayan Yeni Kelimeler Sözlüğü. İstanbul: Umur Kitapçılık.
• TUĞLUK, Halil İbrahim (2010). “Divan Şiiri’nde Manzum Tebrik-nâmeler”, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Erzurum, Sayı 42, s. 41-68.
• Van- Kurtuluşunun 31 inci Yıldönümü 2 Nisan 1949. Vanlı Öğrenciler Yardım Derneği Neşriyatından Sayı 3.
• ZAPSU, Abdürrahim (1949). “Mister Abdurrahman Ali”, Ehli Sünnet, 15 Aralık, c. 3, sayı 74, s. 8-9.