Kahire Millî Kütüphanesindeki 212 Numaralı Şiir Mecmuası

Yıl 2020, Cilt: 25 Sayı: 25, 619 - 688, 30.12.2020

Melike Hande Kılıç

Öz

Şiir mecmuaları, edebiyat tarihimize pek çok yönden katkı sağlayabilen önemli kaynaklardır. Şairler veya şiir severler tarafından derlenen içinde farklı tür ve şekillerde manzumeler bulunan mecmualar, pek bilinmeyen şairlerin manzumelerini, meşhur şairlerin divanlarına girememiş şiirlerini barındırmaları ve yanında yayımlanmış şiirlerin farklı veya eksik kısımlarını da tespit etmede kaynaklık etmeleri gibi yönleriyle önem arz eder. Mecmualarda şiir ve benzeri metinler yanında -özellikle derkenarlarda- içtimaî hayat hakkında ya da din, tıp, musikî, astronomi gibi alanlara ait de bilgiler bulunmaktadır. Çalışmamızda, başta zikrettiğimiz sebeplerden ötürü edebi birikime katkı sağlayacağını düşündüğümüz bir şiir mecmuası ele alınmıştır. Mecmua Kahire Mısır Millî Kütüphanesi Türkçe Yazmalar Bölümü 212 numarada kayıtlıdır. 147 varaklık yazmanın sonunda müstensih veya mürettip olduğunu düşündüğümüz “?Ali es-seyyid” adı ve H 934/1527-1528 tarih kaydı vardır. Mecmua başındaki müstakil bir beyit ile sonda mürettibe ait olduğu düşünülen bir müfred dışında gazel derlemesi olarak tertip edilmiştir. Buna göre mecmua derleyenin şahsî zevkine göre düzenlenmiş gazel mecmuasıdır. Bu çalışmada söz konusu mecmuanın tanıtımı yapılmış, muhtevası Mecmuaların Sistematik Tasnifi projesi’ne MESTAP 2 uygun olan bir tablo ile birlikte araştırmacıların istifadesine sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Mecmua, Cem Şairleri, gazel, matla, makta

Poetry Mecmua in Number 212 in Cairo National Library

Öz

Mecmuas serve as important sources contributing to our literature on various fronts. Opening the doors to the unforeseen, each mecmua has the potential of providing more than what is initially anticipated. Poetry mecmuas are among the mecmuas that can be often found on the shelves of libraries. They consist of poems of different types and forms collected by the poets themselves or poetry lovers. These poems might be the unknown works of famous poets or might belong to rather unknown poets. Moreover, they constitute quite valuable resources for the history of our literature by providing a comparison to detect different versions or missing pieces of a variety of poems. These new insights render a better assessment about the nature of these literary works. Aside from poems and similar texts, especially in their derkenar, mecmuas accommodate more information regarding the social life of the time or the subjects such as religion, medicine, music and astronomy. With this motivation, in this work we consider a poetry mecmua that, in our opinion, would significantly contribute to our literary collection. This mecmua, registered in The Egyptian National Library and Archives in Cario under number 212, includes “Ali es-seyyid” who is thought to be either the writer or the compiler. We also present a table following the guidelines of the Project of Systematical Categorization of Journals Mecmuaların Sistematik Tasnifi Projesi MESTAP .

Anahtar Kelimeler

Mecmua, Cem poets, gazel, matla, makta

Kaynakça

• ABDULKADİROĞLU, A. 1999 , Nuhbetü’l-Āsār Li-Zeyli Zübdeti’l-Eş’ār/İsmâil Beliğ, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları. AVŞAR, Z. 2007 , Revânî Dîvânı, http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/TR,78396/revani- divani.html adresinden alındı ET: 02.01.2017 .
• AYDEMİR, Y. 2007 , "Metin Neşrinde Mecmuaların Rolü ve Karşılaşılan Problemler" Turkish Studies, 2 3 , 123.
• AYDEMİR, Y. 2010 , "Biyografi Kaynağı Olarak Mecmualar", Mustafa İsen Adına Uluslararası Sempozyum ‘Klasik Türk Edebiyatında Biyografi’ Bildiriler. Nevşehir.
• AYNUR, H. 2000 , "Cem Şairleri", İlmî Araştırmalar : Dil, Edebiyat, Tarih İncelemeleri, 9 , 33-43.
• CANIM, R 2007 , Latifi Tezkiretü’ş- Şu’ara ve Tabsıratü’n-Nuzama, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Baskanlığı Yayınları.
• Cemal KURNAZ, Y. A. 1995 , "Mecmualara Sorulması Gereken Sorular", Turkish Studies, 8 1 , 51-64.
• ÇAVUŞOĞLU, M. 1982 , Helâkî Dîvânı Tenkitli Basım, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• ERSOYLU, İ. H. 1989 , Cem Sultân'ın Türkçe Dîvânı, Ankara: Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları.
• ERÜNSAL, İ. 1983 , The Life and Works of Tācḭ-zāde Caʿfer Çelebii With a Critical Edition of His Dḭvān, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• GIYNAŞ, K. A. 2014 , Pervâne Bey Mecmuâsı- Pervâne B. Abdullah Cild I-II-III, İstanbul: Akademik Kitaplar.
• GÜRBÜZ, M. 2012 , Şiir Mecmuaları Üzerine Bir Tasnif Denemesi”, Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları VII, Mecmûa: Osmanlı Edebiyatının Kırkambarı, haz: Hatice AYNUR, Müjgân ÇAKIR vd. İstanbul: Turkuaz Yayınları.
• KILIÇ, A. 2012 , “Şiir Mecmualarının Tasnifine Dair”, Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları VII, Mecmuâ: Osmanlı Edebiyatının Kırkambarı, haz: Hatice AYNUR, Müjgan ÇAKIR vd. İstanbul: Turkuaz Yayınları.
• KÖKSAL, M. F. 2012 , “Şiir Mecmualarının Önemi ve ‘Mecmuaların Sistematik Tasnifi Projesi’ MESTAP ”, Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları VII Mecmua: Osmanlı Edebiyatının Kırkambarı, haz. Hatice AYNUR vd. İstanbul: Turkuaz Yayınları.
• KÖKSAL, M. F. 2012 , Edirneli Nazmî Mecma’u’n-Nezā’ir İnceleme – Tenkitli Metin, nazmi-mecmaun-nezair.html ET: 01.05.2017 .
• KÖKSAL, M.F. 2013 , "Surûrî", Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/sururi-sururi-sururii- acem-sururi ET: 01.05.2017 .
• KURNAZ, C. 2007 , Ahmet Talât Onay Açıklamalı Dîvân Şiiri Sözlüğü, Ankara: Birleşik Yayınevi.
• Mehmed ÇAVUŞOĞLU, M. A. 1990 , Üsküplü İshak Çelebi Dḭvān Tenkitli Basım. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• MENGİ, M. 1995 , Mesîhî Dîvânı, Ankara: Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Kültür Merkezi Yayını.
• TARLAN, A. N. 1946 , Yavuz Sultan Selim Divanı, İstanbul: Ahmet Halit Kitabevi.
• TUNÇ, Semra-Sevgi A. 2015 , "Livâyî Bey Mecmuâsı", Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 34: 313-352.
• TILFARLIOĞLU, M 2016 , "Edirneli Şevkî'nin Şair Anlayışı", Asia Minor Studies, 223-238.
• YAKAR, H. İ. 2010 , Edirneli Şevkî Dîvânı, Konya: Palet Yayınları.