Necâtî Beyin/Mevlânâ Sâkî’nin Bir Şiiri Üzerine Bazı Düşünceler

Yıl 2020, Cilt: 25 Sayı: 25, 853 - 865, 30.12.2020

Neslihan Polat Aktaş

Öz

Klasik Türk edebiyatının 15. yüzyıldaki en büyük edebî şahsiyetlerinden biri Necâtî Beydir. Necâtî Bey, temsilcisi olduğu mahallîleşme akımı ile yaşadığı devirde ve sonrasında pek çok takipçisi olmuş, üstad kabul edilmiş, ekol sahibi bir şairdir. Şairi üslupta örnek kabul eden bu takipçilerden biri de kaynaklarda herhangi bir eserinden söz edilmemekle birlikte iki şiir mecmû?asında bazı şiirleri yer alan 15. yüzyıl şairi Mevlânâ Sâkî’dir. Çalışmamızın konusu da Necâtî Bey Dîvânı’nda yer alan iki beyitlik bir kıt?anın aslında şairin takipçilerinden Mevlânâ Sâkî’ye ait olabileceği düşüncesi yahut söz konusu kıt?anın bazı beyit eklemeleriyle Mevlânâ Sâkî’ye ait bir kıt?aya/gazele dönüşmüş olma ihtimalidir. Bunun yanı sıra bahsi geçen iki ihtimal üzerinden Klasik Türk edebiyatı nazım şekillerinden “kıt'a” hakkında daha detaylı düşünülmeye gayret edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Necâtî Bey, Mevlânâ Sâkî, kıt'a

Some Thoughts on a Poem of Necâtî Bey/Mevlânâ Sâkî

Öz

One of the greatest literary figures of Classical Turkish Literature in the 15th century is Necâtî Bey. He is an influential poet who had many followers during and after the period he lived with the indigenization movement he represented. One of these followers is the 15th century poet Mevlânâ Sâkî, whose work is not mentioned in the sources, but some of his poems are included in the poetry collections. The subject of our study is the idea that a two-couplet in the divan of Necâtî Bey might actually belong to Mevlânâ Sâkî, or the possibility that the couplet in question turned into a kıt?a/ghazal belonging to Mevlânâ Sâkî with the addition of some couplets. In addition, efforts have been made to contemplate in a detailed way about “kıt'a” from Classical Turkish Literature verse forms over the two possibilities mentioned.

Anahtar Kelimeler

Necâtî Bey, Mevlânâ Sâkî, kıt'a

Kaynakça

• AÇIKGÖZ, Namık Haz. 2017 , Riyâzî, Riyâzü’ş-şu’arâ, Ankara, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/54137,540229-riyazu39s- suarapdfpdf.pdf?0 [erişim tarihi: 20.08.2020]
• AKBAYAR, Nuri Haz. 1996 , Mehmed Süreyyâ, Sicill-i Osmânî, C. 5, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• AKYÜZ, Kenan, S. Beken, S. Yüksel, M. Cunbur 1990 , Fuzûlî Dîvânı, Ankara: Akçağ Yayınları.
• ARSLAN, Mehmet 2011 , Şeref Hanım Dîvânı, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• CANIM, Rıdvan 1995 , Edirne Şairleri, Ankara: Akçağ Yayınları.
• CANIM, Rıdvan Haz. 2000 , Latîfî, Tezkiretü’ş-şu’arâ ve Tabsıratü’n-nuzemâ, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• CENGİZ, Halil Erdoğan 2011 , “Musammatlar”, Türk Dili Özel Sayısı II Dîvân Şiiri. Ankara, 291-430.
• GÖLPINARLI, Abdülbâki 2016 , Fuzûlî Dîvânı, İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• İPEKTEN, Haluk 2015 , Eski Türk Edebiyatı Nazım Şekilleri ve Aruz, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• İPEKTEN, Haluk, Günay Kut, Mustafa İsen, Hüseyin Ayan, Turgut Karabey 2017 https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/56165,hestbihistpdf.pdf?0&_tag 1=03EE5380B678F1063BF0A9ED54D2FA0DD771F0E5&crefer=DD4 CB0B43CA0638DD1CDB23725763D9EB725EF4752BCC63CE558281 5B8A25097 [erişim tarihi: 26.08.2020] Heşt Bihişt, Ankara
• İSEN, Mustafa Haz. 1998 , Sehî Bey, Heşt Behişt, Ankara: Akçağ Yayınları.
• İSEN, Mustafa 2013 , “Sehî, Sehî Beg”, http://teis.yesevi.edu.tr/madde- detay/sehi-sehi-bey[erişim tarihi: 16.08.2020]
• İSEN, Mustafa 2017 , Gelibolulu Âlî, Kunhü’l-ahbar’ın Tezkire Kısmı, Ankara, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55739,kunhul-ahbarin-tezkire- kismpdf.pdf?0 [erişim tarihi: 20.08.2020]
• KAHRAMAN, Seyit Ali, Yücel Dağlı 2016 , Günümüz Türkçesiyle Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi 1.-6. Kitaplar, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. KAYA, Bayram Ali 2013 , “Necâtî Bey, Îsâ”, [erişim http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/necati-bey-isa tarihi: 20.08.2020]
• KILIÇ, Filiz Haz. 2018 , Âşık Çelebi, Meşairü’ş-şu’arâ, Ankara, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/59036,asik-celebi-mesairus- suarapdf.pdf?0 [erişim tarihi: 20.08.2020]
• KÖKSAL, Mehmet Fatih 2013 , “Sâkî, Alî, Baldırzâde, Baldıroğlu”, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/saki-ali-baldirzade- baldiroglu [erişim tarihi: 22.08.2020]
• KURNAZ, Cemal, Halil Çeltik 2011 , Divan Şiiri Şekil Bilgisi, İstanbul: H Yayınları.
• KUTLAR OĞUZ, Fatma Sabiha 2019 , Dîvân-ı İzzet ve Nigâr-Nâme Tezkire-i Nigâriyye , Ankara, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/68921,divan- i-izzet-ve-nigar-name-pdf.pdf?0 [erişim tarihi: 08.09.2020]
• KÜÇÜK, Sabahattin 2011 , Bâkî Dîvânı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• PARLATIR, İsmail 2014 , Fuzûlî Türkçe Dîvân, Ankara: Akçağ Yayınları.
• SARAÇ, M. A. Yekta 2002 , Emrî Dîvânı, İstanbul: Eren Yayınları.
• SARAÇ, M. A. Yekta Haz. 2017 , Muallim Nâcî, Istılâhât-ı Edebiyye, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• SUNGURHAN, Aysun Haz. 2017a , Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş- şuara, Ankara, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55834,kinalizade- hasan-celebipdf.pdf?0 [erişim tarihi: 20.08.2020] SUNGURHAN, Aysun Haz. 2017b , https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55835,beyani-tezkiresipdf.pdf?0 [erişim tarihi: 28.08.2020] Beyânî, Tezkiretü’ş-şu’arâ
• TARLAN, Ali Nihad 1997 , Necâtî Beg Dîvânı, İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• TOLASA, Harun 1986 , “18. YY.’da Yazılmış Bir Divan Edebiyatı Terimleri Sözlüğü-Müstakimzâde’nin Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, C. 24-25, 363-379. Istılâhatü’ş-şi’rîye’si-”, İstanbul
• YILMAZ, Ozan 2015 , Necâtî Bey Dîvânı, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.