Dinî Bilginin Eğitici Değeri

Yıl 2024, Cilt: 27 Sayı: 1, 119 - 129, 30.06.2024

Ali İlhan

https://doi.org/10.58852/dicd.1472335

Öz

İnsanoğlunun ürettiği veya edindiği birçok bilgi türü vardır. Bu bilgi türlerinden biri de kaynağını kutsaldan alan dinî bilgidir. Kur’an’ı Kerim, Hz. Peygamber (sav)’ in hadisleri ve bu kaynaklardan içtihat yolu ile elde edilen bilgi dinî bilgi olarak kabul edilmektedir. Bu bilgi iman olgusu ile anlam kazanır ve yaptırım gücünü Allah’a olan iman bağından alır. Öte yandan Kur’an’ı Kerim’de doğrudan ahlak veya ibadetlerden bahsetmeyen, evrenin ve insanın yaratılışı ile ilgili olan bilgiler de imana davet için bir kanıt olarak sunulmuştur. Dinî bilginin ahlakî özellikler barındırması, değer taşıyor olması, teorik olarak bu bilgiye davranış değiştirebilme kabiliyeti kazandırmaktadır. Bu yönü ile dinî bilgi diğer bilgilerden ayrılmaktadırlar. Bu bilginin dayandığı otoritenin kutsal sayılması, onu aktaran peygamberin rol model olarak gösterilmesi bu bilgiye eğitici özellikler kazandırmaktadır. Bu özellikleri ile beraber dinî bilgiyi edinen kimsede ahlakî davranışlar her zaman ortaya çıkmayabilmektedir. Literatür tarama yöntemi ile hazırladığımız bu makalede amacımız; dinî bilgi ile davranış arasındaki ilişkiyi din eğitimi perspektifinde analiz etmektir. Çalışmanın sonunda ulaştığımız bulgulara göre dinî bilginin her zaman istenen davranış değişikliğini yapmadığı görülmektedir. Bunun temelinde, dinî bilginin inanan birey için ifade ettiği anlam düzeyi yatmaktadır. Yaratıcıya duyulan inancın ve gösterilen bağlılığın gücü, dinî bilginin bilişsel alandan duyuşsal alana, oradan da davranışsal alana geçişini kolaylaştırmaktadır. İnanma ile beraber yaratıcıya duyulan güven, davranışın ortaya çıkma olasılığını artırarak öğrenmeyi etkin hale getirmektedir. Sonuç olarak şunları ifade edebiliriz: Yapılacak din eğitiminin daha çok ilmihal öğretimini içermesi, bilgiyi anlamlı hale getirecek, ona değer yükleyecek iman olgusunun ön plana çıkarılmaması, müminin inancına yönelik duyduğu şüpheleri giderecek bir öğretimin yapılmaması, dinî bilginin istenen davranış değişiklerini meydana getirmesini güçleştirebilmektedir. Bu durum dinî bilginin eğitici gücü ile ilgili tartışmaları da beraberinde getirmektedir.

Anahtar Kelimeler

Dinî Bilgi, İman, Davranış, Eğitim

Educational Value of Religious Knowledge

Öz

There are many types of knowledge that humanity has produced or acquired. One of these types of knowledge is religious knowledge, which takes its source from the sacred. The Holy Quran, St. The hadiths of the Prophet (pbuh) and the information obtained through ruling case from these sources are accepted as religious knowledge. This information gains meaning with the phenomenon of faith and they take the power of sanction from the bond of faith in Allah.
The fact that religious information contains moral properties and has value gives this information the ability to change behavior. In this respect, religious knowledge differs from other knowledge. Considering the authority on which this information is based and showing the prophet as a role model gives this information educational features. Along with these features, the fact that the desired moral behaviors do not always occur is seen as a problem in terms of the subject.
In this article, which we prepared with the literature review method, our aim is to analyze the relationship between religious knowledge and behavior in the perspective of religious education. According to the findings we reached at the end of the study, religious knowledge may not always make the desired behavior change. On the basis of this lies the level of meaning that religious knowledge expresses for the believer.
As a result, we can express the following.The fact that the religious education to be done includes more catechism teaching, the fact that the phenomenon of faith that will make knowledge meaningful and add value to it is not brought to the fore, and the absence of a teaching that will eliminate the believers' doubts about their faith can make it difficult for religious knowledge to bring about the desired behavioral changes.

Anahtar Kelimeler

Religious Education, Religious Knowledge, Faith, Behavior, Education

Kaynakça

• Apaydın, Yunus. “Kıyas”. TDV İslam Ansiklopedisi. C. 25. Ankara: TDV Yayınları, 2022.
• Aydın, Demet. “Farabi̇ ve Maturi̇di̇’de Nübüvvet Algısı”. Edebali İslamiyat Dergisi 4/2 (30 Kasım 2020), 41-59.
• Aydın, İbrahim Hakkı. “Seküler Ahlak Bağlamında Di̇n-Ahlâk İli̇şki̇si̇”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 35 (30 Haziran 2011), 1-23.
• Aydın, Mehmet Zeki. Din Öğretiminde Yöntemler. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2011.
• Aydın, Mustafa. Bilgi Sosyolojisi. İstanbul: Açılım Kitap, 2013.
• Bardakoğlu, Ali. “Dinî Bilgi ve Günümüzde İslam”. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 21/2 (01 Ocak 2016), 93-127.
• Başaran, İbrahim Ethem. Eğitimin Psikolojik Temelleri Eğitim Psikolojisi. Ankara: Gül Yayınevi, 1996.
• Bayraklı, Bayraktar. İslam’da Eğitim Batı Eğitim Sistemleriyle Mukayeseli. İstanbul: İFAV Yayınları, 1997.
• Bezzâr, Ebû Bekir Ahmed b. ʿAmr el-Bezzâr. el-Müsnedü’l-kebîr, el-Baḥrü’z-Zehhâr. ed. Mahfuzurrahman Zeynullah. Medine: Mektebetü’l-ʿUlûm ve’l-Hikem, 1988 . Buhari, Ebu Abdullah Muhammed b.İsmail. Sahih-i Buhari. ed. Muhammed Züheyr b. Nâsır en-Nasır. Dımaşk: Daru Tavki’n-Necat, 1422.
• Bulut, Aytekin. Din Eğitiminde Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 2011.
• Cerrahoğlu, İsmail. Tefsir Usulü. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1991.
• Çağrıcı, Mustafa. “Ahlâk”. TDV İslam Ansiklopedisi. C. 2. İstanbul: TDV Yayınları, 1989.
• Çelebi, İlyas - Topaloğlu, Bekir. Kelam Terimleri Sözlüğü. Ankara: İsam / İslam Araştırmaları Merkezi, 2019.
• Çüçen, Abdülkadir. Bilgi Felsefesi. Bursa: Asa Kitabevi, 2005.
• Dönmez, İbrahim Kâfi. “İcmâ”. TDV İslam Ansiklopedisi. C. 21. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
• Ebû Dâvûd, es-Sicistânî. Sünen-i Ebî Davud. ed. Muhammed Muhyiddin Abdilhamîd. Beyrut: el- Mektebetü’l-Asriyye, ts.
• Ebu Gudde, Abdulfettah. Bir Eğitimci Olarak Hz. Muhammed (sas.) ve Öğretim Metotları. çev. Enbiya Yıldırım. Ankara: Otto Yayınları, 2018.
• El-Isfahani, Ragıb. el-Müfredat fi Garibi’l-Kur’an. Mektebetu Nizar Mustafa el-Baz, ts.
• Göküş, Şeref. “Gençlerde Ahlakî Değerlerin İnşasında Akran Rol Modelliğinin Önemi”. Türk Akademik Araştırmalar Dergisi Uluslararası Multidisipliner Kongresi. ed. Mehmet Şahin. Ankara: Otto Yayınları, 2019.
• Gözütok, Şakir. “Değerler Eğitimi ve Batı Değerleri Üzerine Bir Analiz”. Turkish Academic Research Review - Türk Akademik Araştırmalar Dergisi [TARR], 629-660.
• Gürer, Banu. Din Eğitimi ve Öğretimi Açısından Ahiret Bilinci. İstanbul: Çamlıca Yayınları, 2020.
• Hanbel, Ahmed b. el-Müsned. ed. Şuayb el-Arnaût. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1421.
• Hökelekli, Hayati. Din Psikolojisi. Ankara: Diyanet Vakfı Yayınları, 1996.
• Işıkdoğan, Davud. “Di̇n ve Eği̇ti̇m Bağlamında Bi̇r Değer Olarak İnsanda Güven Duygusu”. Dicle İlahiyat Dergisi 25/1 (2022), 14-32.
• İlhan, Ali. Din Eğitimi Açısından Dinî Bilgi ve Davranış Arasındaki İlişki. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, 2024.
• İlhan, Ali - Işıkdoğan, Davud. “Di̇n Eği̇ti̇mi̇ Açısından Ahi̇ret İnancının İnsan Davranışları Üzeri̇ndeki̇ Etki̇si̇”. Dicle İlahiyat Dergisi 26/1 (05 Temmuz 2023), 29-45. Kıllıoğlu, İsmail. “Bilgi”. Sosyal Bilimler Ansiklopedisi. C. 1. İstanbul, 1990.
• Köylü, Mustafa. Dünya Dinlerinde Ahlak. İstanbul: Dem Yayınları, 2012.
• Nursi, Said. Mektubat. İstanbul: Zehra Yayıncılık, 2004.
• Özden, Mustafa. Kur’an’a Göre Bilgi İman İlişkisi. İstanbul: Hiper Yayın, 2019.
• Sabuni, Nureddin es-. Matüridiyye Akaidi. çev. Bekir Topaloğlu. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1995.
• Seyyar, Ali. Davranış Bilimleri Terimleri (Ansiklopedik Sözlük). İstanbul: Beta Yayınları, 2004.
• Soysaldı, Mehmet. “Kur’an·ı Kerim’e Göre Ahiret İnancı”. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1 (30 Haziran 1996), 43-66.
• Suyûtî, Celâleddin. Cem’u’l-Cevâmî. ed. Muhtar İbrahim. Kahire: el-Ezherü’ş-Şerîf, 1426.
• Türk, Esra. Kur’an’a Göre Din Eğitiminde Rehberlik. İstanbul: Düşün Yayıncılık, 2014.
• Yıldırım, Duran Ali. “Kur’ân Kıssalarında Toplumların Helâkı ve Sebepleri Üzerine”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 36 (31 Aralık 2020), 243-277.