ANKARA ROMANINA YÖNELİK BİR SÖYLEM ÇÖZÜMLEMESİ: BİLGİ-İKTİDAR-İDEOLOJİ

Yıl 2015, Sayı: 13, 257 - 279, 01.06.2015

Selim Somuncu

Öz

Bu çalışmanın savı; romanı, "sokağa tutulan bir ayna" olarak görmenin değil, romanı yazarın düşünce dünyasını yansıtan bir ayna olarak görmenin sonucunda ortaya çıktı. Çalışma bilgi-iktidar-ideoloji kavramlarına yönelik tanımlayıcı ve aralarındaki bağlamı açıklayıcı bir içeriğe sahip olmakla birlikte çalışmanın kuramsal temellerini inşa eden bu kavramların edebiyatla ilişkisini de içermektedir. Giriş başlığında bu kavramların edebiyatla ilişkisi bağlamında metin çözümlemelerinde kullanılacak yeni tanımlayıcı ifade önerileri sunulacaktır. Daha sonra Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun ideolojik tutumlarını belirleyen hususlarla birlikte, çalışmaya dâhil olan Ankara romanında ideoloji ve ideolojik öğelerin ortaya çıkış biçimi, ideolojinin yazarın söylemini nasıl şekillendirdiği, yazarın ideolojisi doğrultusunda romanın teknik unsurlarını ve birtakım bilgi kaynaklarını kullanarak okur üzerinde kurduğu tahakküm çözümlenecektir. Çalışmanın amacı birtakım ayrıntılar üzerinden seçilen romancının ideolojik dünyasının izlerini sürmek, altını çizerek söylemek gerekirse, yazarın naklettiği her bilginin değil, yazarın hegemonik söylemini kurabilmek için ideoloji adına, ideolojiye ilişkin bilgi dönüştürümlerini tespit etmek, bunların üslûbuna bir tahakküm biçimi olarak yansımasını çözümlemektir

Anahtar Kelimeler

Bilgi-İktidar-İdeoloji, Türk Romanı, Ankara, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Nihai İdeolojik Söylem, Biçimsel İdeolojik Söylem, Hegemonik Söylem

A DISCOURSE ANALYSIS ON ANKARA NOVEL: KNOWLEDGEPOTENCY-IDEOLOGY

Öz

The argument of this work is formed as a result of seeing, trying to see the novel as a mirror reflecting the idea world of author, not as a mirror reflecting outside. The study having a descriptive content of concepts of knowledge-potency-ideology and a content explaining the context among them, mentions the relation of these concepts which form the Notion albasis of the work with literature. İn the first part new descriptive expressions such as “literary hegemony”, “ultimate ideologic discourse”, “stylisticideologic discourse” are presented in the context of the relation of these concept with literature. In this respect; it functions as a preliminary preparation for both basic.In the second part besides matters determining ideologic conducts of author, the appearing form of ideology and ideologic elements, how ideology shapes the discourse of author, the dominance made on reader by author by using technical elements and some information sources in the context of author’s ideology will be analysed. The purpose of thework is to trace ideologic worlds of novelist through some details, to determine not all information author gives but information exchanges of authors about ideology to constitute the hegemonic discourse of author, to analyse them reflecting on author’s style as a dominance shape

Anahtar Kelimeler

knowledge-potency-ideology, Turkish novel, Ankara, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, ultimate ideologic discourse, stylistic ideologic discourse, hegemonic discourse.

Kaynakça

• Albayrak, Sadık. (2010),Ulus Devlet İnşası ve Millî Kimlik Oluşumunun Yakup Kadri Karaosmanoğlu Romanlarındaki Yeri, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Cevizci, Ahmet.(2010),Paradigma Felsefe Sözlüğü,Paradigma,İstanbul.
• Emre, İsmet. (2010), Roman ve Siyaset, Anı Yayıncılık, Ankara.
• Eagleton, Terry. (1996),İdeoloji, (çev.: M. Özcan), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• Fethi, Naci. (1981),“Romanın Sonuna Eklenmiş Başlıksız Eleştiri Yazısı”, Ankara, Birikim Yayınları.İstanbul.
• Foucault, Michel. (1999),Bilginin Arkeolojisi, (Çev.)VeliUrhan, Birey Yayınları, İstanbul.
• Gramsci, Antonio. (2009),Hapishane Defterleri,(Çev.) Kenan Somer,Aşina Kitaplar Yayınları, Ankara.
• Hekman, Susan. (1999),Bilgi Sosyolojisi ve Hermeneutik,(Çev.)Hüsamettin Arslan, Bekir Balkız, Paradigma Yayınları,İstanbul.
• Hür, Ercan. (2010),Bir Siyasal Düşünür Olarak Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kütahya.
• Kansu, Ceyhun Atıf. (1981),“Romanın Sonuna Eklenmiş Başlıksız Eleştiri Yazısı”,Ankara, Birikim Yayınları, İstanbul.
• Karaosmanoğlu, Yakup Kadri. (1981),Ankara, Birikim Yayınları, İstanbul.
• Karaosmanoğlu, Yakup Kadri. (2008),Nur Baba, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Karaosmanoğlu, Yakup Kadri. (2008),Panorama, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Karaosmanoğlu, Yakup Kadri. (1968),Politikada 45 Yıl, Bilgi Yayınları, İstanbul.
• Karaosmanoğlu, Yakup Kadri. (2008),Yaban, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Okyavuz, Mehmet. (2009), “Karl Mannheim’daBilgi Sosyolojisi ve İdeoloji Teorisi”,İdeoloji ve Ütopya, De Ki Yayınları, Ankara.
• Özkırımlı, Atilla. (1981),“Ankara Üzerine”, Ankara, Birikim Yayınları, İstanbul. Said, Edward. W. (2010)
• Şarkiyatçılık,(Çev.)Berna Ülner, Metis Yayınları,İstanbul.
• Said, Edward. W. (1998), Kültür ve Emperyalizm, (Çev.)NecmiyeAlpay, Hil Yayınları, İstanbul.
• Türkeş, Mustafa. (1999),Ulusçu Sol Bir Akım; Kadro 1932-1934, İmge Kitabevi Yayınları, Ankara.
• Tük Dil Kurumu (2005), Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu Yayınları.