TÜRK YÜKSEKÖĞRETİMİNİN RASYONALİST EVRİMİ VE DARÜ'L-FÜNUN'DA GÖREV YAPMIŞ YABANCI UYRUKLU BİLGİNLER

Yıl 2019, Sayı: 22, 231 - 251, 01.06.2019

Fahri Özteke

Öz

En eski tarihlerden bu yana her topluluk bir eğitim sistemine sahiptir. Uygarlığın gelişimiyle eş güdümlü olarak eğitim sistemlerinin kapsamı da genişledi. Çoklu bir bütün olan eğitim sistemlerinde önemli yer tutan öğelerden biri de yetişkinlerin edinim kazanmasını sağlamaktır. Batı dünyası önce klasik lise ardından üniversite tesis ederek bu konuda yol aldı. Osmanlılar ise bir takım girişimlerden sonra Darü’l-fünun’u kurarak ileri yaştaki insanlarını eğitmeye çalıştı. Yaklaşık 70 yıllık tarihiyle Darü’l-fünun Türk yükseköğretiminin nasıl özgürleşmeye çalıştığını, hangi baskılara karşı direnç gösterdiğini ve ülke meseleleri karşısında ne tür bir refleks verdiğini anlamamız açısından büyük öneme sahiptir. Okulun son 18 yılında görev yapan yabancı uyruklu bilginler ise gerek Osmanlı gerekse Cumhuriyet dönemlerinde yükseköğretimin yeni bir yapılanma içine girmesine rehberlik etti. Cumhuriyet’le beraber Darü’l-fünun’un yolu da devrimlerle kesişti. Bu süreçte yabancı uyruklu bilginler okulun devrimlere entegre olması için yoğun çaba harcadı. Darü’l-fünun gençliğinin fikirsel dinamizm kazanmasında, ülkenin kültürel, tarihi ve coğrafi zenginliklerini kavramasında yabancı uyruklu bilginler önemli rol oynadı. Bu bilginler araştırmalarıyla tarım, hayvancılık ve sanayinin gelişmesine katkıda bulunarak Atatürk’ün milli ekonomi ülküsüne destek verdi. Türk yükseköğretiminin şekillenmesinde ayrı bir yeri olan bu şahısların bir bölümü1933 reformundan sonra da ülkemiz üniversitelerinin gelişimi için uğraştı

Anahtar Kelimeler

Eğitim, Osmanlılar, Atatürk, Kültür, Avrupa

THE RATIONALIST EVOLUATION OF THE TURKISH HIGHER EDUCATION AND THE FOREIGN NATIONAL SCHOLARS WHO HAVE BEEN AT SCIENCE PLACE

Öz

Since the earliest dates, every community has a system of education. With the development of civilization, the scope of education systems has expanded. One of the most important elements in the education system that is a multiple whole is to enable adults to gain acquisition. Western world before the classical high school then the university took the lead in this regard. After a number of attempts, the Ottomans founded science place and tried to educate older people. With its nearly 70 years of history, science place has a great importance in terms of understanding how Turkish higher education tries to be emancipated, which pressures it resists, and what kind of reflexes it provides against country issues. Foreign national scholars who served in the last 18 years of the school guided a new restructuring of higher education in both Ottoman and Republican periods. Together with the Republic, science place’s way crossed with revolutions. In this process, foreign national scholars have made great efforts to integrate the school into the revolutions. Foreign national scholars played an important role science place’s youths intellectual dynamism gained, understand the cultural, historical and geographical richness of the country. These scholars contributed to the development of agriculture, animal husbandry and industry through their research and supported Atatürk's national economy. Some of these people who have a special place in shaping the Turkish higher education have worked for the development of our universities after the reform of 1933

Anahtar Kelimeler

Education, Ottomans, Atatürk, Culture, Europe.

Kaynakça

• Dölen, Emre (1985),“Tanzimattan Cumhuriyet’e Bilim”. Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, C. 1, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Eyice, Semavi. (2013), “Albert Louis Gabriel”. DİA, C. 13, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul.
• İhsanoğlu, Ekmeleddin. (1993), “Darülfünun”. DİA, C. 8, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (26.4.1924), 030.11.1.4.12.16.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (23.12.1931), 030 018 0102 24 81 005.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (24.10.1957), 030.01.147.54.8.
• Cumhurbaşkanlığı Cumhuriyet Arşivi (5.7.1930), 30.18.1.2. 12.47.16.
• Cumhurbaşkanlığı Cumhuriyet Arşivi (31.01.1973), 30.18.1.2.294.9.10.
• Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi (31.12.1318), Müteferrik: Moskova İmparatorluk Üniversitesi Profesörü Roman Brandit’in İlmi Bir Vazife İçin Gönderilmesi. HR. SFR. 04.782.2. s, 1.
• Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi (10.6.1336), BEO. 4508. 338071. Maarif, İD/ 54-9, s, 1, 2.
• Çolak, Mustafa (2010) “Alman-Türk Dostluk Cemiyeti’nin İstanbul’da Bir Dostluk Yurdu Kurma Çabaları (1915-1918)”, I. Uluslar arası Tarihi ve Kültürel Yönleriyle Türk-Alman İlişkileri Sempozyumu, Konya, 8-10 Ekim 2009. (Bahçıvanlar Basımevi, Konya, s. 184)
• Özuluğ, Oya (2003) “İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Zooloji Müzesi”, I. Ulusal Doğa Tarihi Kongresi, Ankara, 14 Kasım 2002, s. 85
• Bonnafous M. (1926), Demokrasi ve Maşeri Vicdan, Darülfünun Edebiyat Fakültesi Mecmuası, (Çev.) Nebahat Hamid, C. 4, S. 5, s. 325.
• Chaput E. (1930), Ankara Civarında Suların Cereyanına ve Onlardan İstifadeye Dair Mülahazalar, Darülfünun Edebiyat Fakültesi Mecmuası, (Çev.) İbrahim Hakkı Akyol, C. 7, S. 4, s. 241-251.
• Chaput E. (1931), İstanbul Civarındaki Neojen Arazisinin Bünyesi Hakkında Müşahedeler, (Çev.) Hamit Nafiz, Darülfünun Geologie Enstitüsü Neşriyatından, İstanbul.
• Chaput E. (1947), Türkiye’de Jeolojik ve Jeomorforjenik Tetkik Seyahatleri, (Çev.) Ali Tanoğlu, İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Yayınları, İstanbul.
• Crozat J.C. (1948), On Dokuzuncu Asırdan Zamanımıza Değin İngiliz Amme Hukukunda Egemenlik Kavramı, (Çev.) Tarık Zafer Tunaya, Basımımı Yapılmamış Ders Notları, İstanbul.
• Crozat J.C. (1950), Devletler Hukukunda Tanınma, (Çev.) Edip F. Çelik, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, İstanbul, C. 1, s. 30.
• Didier E. (1998), Georges Dumézil’le Konuşmalar, (Çev.) İsmail Yerguz, Sinatle Yayınları, İstanbul.
• Dumézil, G. (2000), Kafkas Halkları Mitolojisi, (Çev.) Musa Yaşar Sağlam, Ayraç Yayınları, İstanbul.
• Dumézil, G. (2005), Oset Nart Destanları, (Çev.) Aysel Çeviker, Kafkas Bilimsel Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara.
• Dumézil, G. (2016), Mit ve Destan Hint-Avrupa Destanlarının Tipleri: Bir Kahraman, Bir Büyücü, Bir Kral (Çev.) Ali Berktay, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• Gentizon P. (2001), Mustafa Kemal ve Uyanan Doğu, (Çev.) Fethi Ülkü, Bilgi Yayınevi, İstanbul.
• Hall S. (1931), Borçlar Hukukunun Umumi Nazariyeleri, (Çev.) Mehmet Osman Bey, Darü’lfünun Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. 9, S. 51, s. 1153-1200.
• Lewis B. (2015), The Emergency of Modern Turkey, (Çev.) Babür Turna, Arkadaş Yayınları, İstanbul.
• Widmann H. (1999), Atatürk ve Üniversite Reformu, (Çev.) Aykut Kazancıgil ve Serpil Bozkurt, Kabalcı Yayınları, İstanbul
• Tarım Orman Bakanlığı. (2001), https://arastirma.tarimorman.gov.tr/findik/ (Erişim Tarihi: 19.11.2018).
• Akyüz, Kenan (1975), Encümen-i Daniş, Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları, Ankara.
• Alkan, Mehmet Ömer. (2011), “Resmi İdeolojinin Doğuşu ve Evrimi Üzerine Bir Deneme”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cumhuriyet’e Devreden Düşünce Mirası Tanzimat ve Meşrutiyet’in Birikimi, (Editör) Mehmet Ömer Alkan, İletişim Yayınları, İstanbul, s. 390.
• Argunşah, Hülya (2011), Bir Cumhuriyet Kadını Şükufe Nihal, Timaş Yayınevi, İstanbul.
• Artel, Tarık (1940), Tanzimattan Cumhuriyet’e Kadar Türkiye’de Kimya Tedrisatının Geçirdiği Safhalara Dair Notlar, Maarif Vekâleti Yayınları, İstanbul.
• Ali, Arslan (2011), Türkiye’de Üniversite ve Siyaset, Paraf Yayınları, İstanbul.
• Ayhan, Halis (2014), Türkiye’de Din Eğitimi, Dem Yayınları, İstanbul.
• Akay, Ali (2009), Bir Bilim Sanatçısı İstanbul’daydı, Dumézil’in Sosyoloji Notları, (Haz.) Gündüz Vassaf, Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, İstanbul.
• Aytaç, Kemal (1984), Gazi M. Kemal Atatürk Eğitim Politikası Üzerine Konuşmalar, Ankara Üniversitesi Yayınları, Ankara.
• Berkel, Ali Rıza (2003), Yeni İstanbul Üniversitesi 70 Yaşında-Reformdan Bugüne Üniversitelerimiz, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Bonnafous, Max vd. (1930), Le Français Pour Les Turcs, Kanaat Kütüphanesi Yayınları, İstanbul.
• Boratav, Korkut (2015), Türkiye’de Devletçilik, İmge Kitabevi Yayınları, İstanbul. Darantiere (1944), Ernest Chaput (1882-1943), (Yayınevi Yok), France.
• Davison,Roderic H., (1987), Osmanlı Türkiye’sinde Batılı Eğitim, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
• Delamare, Gabriel (2015), The Lymphatics: General Anatomy of the Lymphatics, Andesite Press, United States.
• Dölen, Emre (2003), I. Dünya Savaşı Sırasında Darülfünun’da Görevlendirilen Alman Öğretim Elemanları 1915-1918, Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Dölen, Emre (2009), Türkiye Üniversite Tarihi Osmanlı Döneminde Darülfünun 1863-1922, Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Dölen, Emre (2010), Türkiye Üniversite Tarihi Cumhuriyet Döneminde Osmanlı Darülfünunu 1922-1933, Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Düzdağ, M. Ertuğrul (2003), M. Akif Mısır Hayatı ve Kur’an Meali, Şule Yayınları, İstanbul.
• Er, Hamit (1993), İstanbul Darülfünunu İlahiyat Fakültesi Mecmuası Hoca ve Yazarları, Sosyal Bilimler Araştırma Merkezi İslam Medeniyeti Vakfı, İstanbul.
• Erdentuğ, Nermin (1981), Türkiye’de Çağdaşlaşma Eğitim ve Kültür Münasebetleri, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Ergin, Osman Nuri (1977), Türkiye Maarif Tarihi, Eser Neşriyat, İstanbul.
• Ergün, Mustafa (2016), Modern Eğitim Sistemlerinin Doğuşu ve Gelişimi, Pegem Akademi Yayınları, İstanbul.
• Gabriel, Albert Louis (1947), Mosquees et Medresses Ortokides, Türk Tarih Kurumu Yayınevi, Ankara.
• Gemici, Nurettin (2016), An Evaluation Of The Report Prepared By Franz Schmidt About The German Scholars Preparing To Work at Istanbul University, İnterdisciplinary Studies-New Ideas New Perpectives, (Editör) Eyüp Saritaş, Book Venture Publishing, United States of America. Genç, Mehmet (2000), Osmanlı İmparatorluğu’nda Devlet ve Ekonomi, Ötüken Neşriyat, İstanbul.
• Gürken, Kazım İsmail (1971), Darülfünun Grevi, Harman Yayınevi, İstanbul.
• Hovas, Mösyö (1930), Gireson Mıntıkası Fındık Ağaçları Hakkında Tetkikat, Darülfünun Fen Fakültesi Neşriyatından, Ahmet İhsan Matbaası, Yayın No: 7035, İstanbul.
• İhsanoğlu, Ekmeleddin (1985), Açıklamalı Kimya Eserleri Bibliyografyası(1830-1923), Beta Yayınevi, İstanbul.
• İhsanoğlu, Ekmeleddin (1994), Darülfünun: Mefhum ve Müessese Olarak Sultan II. Abdülhamit’e Kadar Gelişmesi, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Basımevi, İstanbul.
• İnalcık, Halil (2016), Devlet-i Aliye Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul.
• İnönü, Erdal (2000), Fikirler ve Eylemler Tarih, Bilim, Siyaset Üzerinde Konuşmalar, Büke Yayınevi, İstanbul.
• İz, Mahir (1990), Yılların İzi, İz Yayıncılık, İstanbul.
• Kadıoğlu, Sevtap İshakoğlu (1998), İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Tarihçesi (1900-1946), İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Kansu, Şevket Aziz (1940), Türk Antropoloji Enstitüsü Tarihçesi, Maarif Matbaası, İstanbul.
• Koçer, Hasan Ali (1970), Türkiye’de Modern Eğitimin Doğuşu ve Gelişimi (1773-1923), Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
• Korlaelçi, Murtaza. (2011), “Pozitivist Düşüncenin İthali”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cumhuriyet’e Devreden Düşünce Mirası Tanzimat ve Meşrutiyet’in Birikimi, (Editör) Mehmet Ömer Alkan, İletişim Yayınları, İstanbul, s. 214-222.
• Koşay, Hamit Zübeyr vd. (2013), Osmanlı İmparatorluğu ve Türkiye Cumhuriyeti Çağlarında Türk Kazı Tarihi, Türk Tarih Kurumu Yayınevi, Ankara.
• Kurnaz, Şefika (1996), II. Meşrutiyet Dönemi’nde Türk Kadını, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınevi, İstanbul.
• Kurnaz, Şefika (2011), Yenileşme Sürecinde Türk Kadını 1839-1923, Ötüken Neşriyat, İstanbul.
• Mansel, Arif Müfid (1936), Yalova ve Civarı Yalova and Umgebung, İstanbul Müzeleri Neşriyatı, Yayın No: 13, İstanbul.
• Mardin, Şerif (2012), Türkiye, İslam ve Sekülarizm, İletişin Yayıncılık, İstanbul.
• Nigar Binti Osman (1959), Hayatımın Hikâyesi, Ekin Basımevi, İstanbul.
• Öklem, Necdet (2007), Atatürk Döneminde Darülfünun Reformu, Yeniden Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Yayınları, Antalya.
• Özemre, Ahmed Yüksel (1998), Geçmiş Zaman Olur Ki… , Kubbealtı Akademisi Yayınları, İstanbul.
• Özkan, Salih (2014), Türk Eğitim Tarihi, Nobel Yayınevi, Ankara.
• Parla, Taha (1989), Ziya Gökalp, Kemalizm ve Türkiye’de Korporatizm, İletişim Yayıncılık, İstanbul.
• Sırma, İhsan Süreyya (2000), II. Abdülhamid’in İslam Birliği Siyaseti, Bayan Yayıncılık, İstanbul.
• Şemin, Refia Uğurel (1973), Eğitim Bilimlerinin Üniversiteye Girişi: Pedagoji Enstitüsü’nün Kuruluşu ve Gelişimi, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul.
• Şimsir, Bilal N. (1981), Dış Basında Atatürk ve Türk Devrimi - Presse Entrangere Sur Atatürk Et La Revolution Turque, 1922-1924, XXIII. Dizi, No: 5, Türk Tarih Kurumu, Ankara.
• Tanör, Bülent (2016), Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• Tekeli, Nadir (1972), Köysel Bölge Sağlık Hizmetlerini Değerlendirme Metodolojisi, Halk Sağlığı Okulu Yayınevi, Ankara.
• Toprak, Zafer (2014), Türkiye’de Kadın Özgürlüğü ve Feminizm (1908-1935), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
• Turan, Kemal (1998), Bir Alman Eğitimciye Göre Savaş Yıllarında Osmanlı Maarifi-F. Schmidt’in Eğitim Reformu Raporu, İstanbul Araştırmaları-4, Büyükşehir Belediyesi Kültür İşleri Daire Başkanlığı Yayınları, İstanbul.
• Turan, Şerafettin ve Özel, Sevgi (2007), 75. Yılında Türkçenin ve Dil Devriminin Öyküsü, Dil Deneği Yayınları, Ankara.
• Turan, Şerafettin (2016), Atatürk’ün Düşünce Yapısını Etkileyen Olaylar, Düşünürler, Kitaplar, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• Unat, Faik Reşit (1964), Türkiye Eğitim Sisteminin Gelişmesine Tarihi Bir Bakış, Milli Eğitim Basımevi, Ankara.
• Ülken, Hilmi Ziya (2006), Hilmi Ziya Ülken Seçme Eserleri-I Ziya Gökalp, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul.
• Van Os, Nicole A.N.M. (2011), “Osmanlı Müslümanlarında Feminizm”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cumhuriyet’e Devreden Düşünce Mirası Tanzimat ve Meşrutiyet’in Birikimi, (Editör) Mehmet Ömer Alkan, İletişim Yayınları, İstanbul, s. 337.
• Yücel, Tahsin (2016), Dil Devrimi ve Sonuçları, (5. Baskı), Can Yayınları, İstanbul.
• Akseki, Ahmet Hamdi (1949), “Hocam İzmirli İsmail Hakkı”, Yeni Selamet, C. 5, S. 73, s. 12.
• Akyol, İbrahim Hakkı (1943), “Son Yarım Asırda Türkiye’de Coğrafya”, Türk Coğrafya Dergisi, S. 3-4, s. 41.
• Alagöz, Cemal (1949), “Profesör Theodore Lefebvre”, Türk Coğrafya Dergisi, C. 8, S. 12, s. 149.
• Alper, S. ve Yıldırım, G. (2013), “Türkiye Cumhuriyeti’nin ve Ankara Barosunun İlk Kadın Avukatı Süreyya Ağaoğlu”, Hukuk Gündemi Dergisi Atatürk Özel Sayısı, s. 52-58.
• Arabacı, Hacı Murat (2007), “Milli Mücadelenin Hazırlık Safhasında Halide Edip Adıvar’ın Faaliyetleri ve Mustafa Kemal Atatürk”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S. 19, s. 279.
• Arda, Ali Macit (1944), “Bizde Coğrafya: Profesör E. Chaput’ın Ölümünün Yıldönümü Münasebetiyle”, Barış Dünyası Dergisi, S. 16, s. 15.
• Aydemir, Şevket Süreyya (1933), “Darülfünun- İnkılâp Hassasiyeti ve Cavit Bey İktisatçılığı”, Kadro Dergisi, S. 14, s. 5-11.
• Baltacıoğlu, İsmail Hakkı (12 Eylül 1940), “Hayatım-126”, Yeni Adam, S. 298, s. 7.
• Baştuğ, Seza (2016), “Fiziksel Kimya Dalında İlk Kürsümüz 90 Yıl Önce Açıldı”, Kimya Sanayi Dergisi, C. 2, S. 7, s. 4.
• Batuk, Cengiz (2011), “Georges Dumézil ve Türk Dinler Tarihindeki Yeri”, On dokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S. 28, s. 91.
• Bayram, Sadi (2016), “Prof. Dr. Albert Gabriel’e Ait Bazı Belgeler”, Vakıflar Dergisi, S. 46, s. 169.
• Berkem, Ali Rıza (1985), “Ord. Prof. Dr. Gabriel Valensi”, Kimya ve Sanayi Dergisi, C. 8, S. 29, s. 141-144.
• Bonnafous, Max (1927), “Le Suicide a Constantinople”, Türk Antropoloji Mecmuası, Sayı: 5, s. 22-35.
• Burk, Lale Aka (2003), “Fritz Arndt and His Chemistry Books In The Turkish Language”, Bull. Hist. Chemistry, S. 1, s. 50.
• Ceylan, Mehmet Akif (2013), “Türkiye Coğrafyasına Katkıda Bulunan Yabancı Bilim Adamları: E. Obst, Th. Lebebvre, E. Chaput”, Avrasya İncelemeleri Dergisi, S. 2/1, s. 333.
• Demirel, Fatma Arzu (2011), “Türkiye Antropolojisinin Tarihçesi ve Gelişimi Üzerine”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.4, s. 129.
• Doğu, Z. ve Şahinöz, E. (2017), “Yükseköğretimde Kapanan Bölümler: Su Ürünleri Örneği”, Kent Kültürü ve Yönetimi Dergisi, C. 10, S. 4, s. 517.
• Ekşigil, Adnan (1987), “Georges Dumézil”, Tarih ve Toplum, S. 42, s. 49.
• Ergün, Mustafa (1990), “Türk Eğitim Sisteminin Batılılaşmasını Belirleyen Dinamikler”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C. 6, S. 17, s. 455.
• Erozan, Boğaç (2014), “Türkiye’de Uluslararası İlişkiler Disiplininin Uzak Tarihi: Hukuk-ı Düvel (1859-1945)”, Uluslar arası İlişkiler, C. 2, S. 43, s. 66.
• Etker, Şeref (2005), “Dr. Aime Mouchet ve Tıbbiyede Fransız Kültür Egemenliğinin Sonu”, Osmanlı Bilimi Araştırmaları, C. 6, S. 2, s. 48.
• Etker, Şeref (2009), “Paul-Louis Simond ve Bakteriloyoji Hane-i Osmanî’nin Çemberlitaş’ta Açılışı(21 Eylül 1911)”, Osmanlı Bilim Araştırmaları, C. 10, S. 2, s. 24.
• Eyice, Semavi (1973), “Prof. Albert-Louis Gabriel “2.8.1883-23.12.1972”, Belleten, C. 37, S. 147, s. 354.
• Faillebin, L. ve M. Civaoğlu, İ. (1931), “Yalova Kaplıca Sularının Tetkiki”, İstanbul Darülfünunu Fen Fakültesi Mecmuası, S. 1, s. 1173–1211.
• Günaltay, Mehmet Şemsettin (1 Nisan 1339), “Atatürk’ün Tarihçiliği ve Fahri Profesörlüğü Hakkında Bir Hatıra”, Belleten, C. 3, S. 10, s. 274.
• Güven, Ebru (2007), “Çeviri Felsefe Tarihlerinin Felsefe Tasavvurumuza Etkileri”, Uluslararası İnsan Bilimleri, C. 4 S. 1, s.3.
• Hovasse, Raymond (1932), “Baltalimanı Hayvanat İstasyonu”, Darülfünun Fen Fakültesi Mecmuası, S. 1, s. 1409-1417.
• Kadıoğlu, Sevtap İshakoğlu (2003), “Raymond Hovasse’nin Türkiye’deki Bilimsel Çalışmaları ve Baltalimanı Hayvanat İstasyonu’nun Kuruluşu”, Osmanlı Bilimi Araştırmaları, C. 4, S. 2, s. 74.
• Kaya, N. ve Özuluğ, O. (2017), “The Herpetologicial Collection of Zoology Museum, Istanbul University”, Anadolu Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, C. 7, S. 2, s. 62.
• Kazancıgil, Aykut (1999), “Mondros Mütarekesinden Büyük Meclis Kuruluncaya Kadar Geçen Sürede İstanbul Üniversitesi(1918-1920)”, Tıp Tarihi Araştırmaları, S. 9, s. 55-62.
• Kia, Rukiye Akkaya (2012), “Darülfünundan 1933 Üniversite Reformuna; Hukuk-ı Siyasiye-i Osmaniye Derslerinden Hukuk-ı Amme Derslerine Dönüşüm ve Genel Kamu Hukukunun Geçmişine Dair Notlar II ”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. LXX, S. 1, s. 6-10.
• Köz, İsmail (2002), “Modern Türk Düşüncesinde Mantık Çalışmaları”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C. XLIII, s. 155.
• Maksudyan, Max Nazan (2017), “Max Bonnafous and Female Suicide in İstanbul in the 1920’s”, Etudes Sociales, S. 165, s. 123-147.
• Obuz, Ö. ve Yakut, K. (2016), “İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu’nun Düşünce Dünyasında Devlet ve Din”, Kebikeç, S. 41, s. 276.
• Örsten Esirgen, Seda (2014), “Tanzimattan Cumhuriyete Avukatlık”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, S. 772.
• Özteke, Fahri (2017), “Dil Devrimi İçinde Yer Almış Bir Diyanet İşleri Başkanı: Mehmet Şerafettin Yaltkaya”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, S. 51, s. 553-568.
• Saymen, Ferit H. (1935), “1934-1935 Senesi Hukuki Neşriyatı Bibliografya”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Özel Sayı, s. 396.
• Spuler, Bertold (1984), “Oskar Rescher (1883-1972)”, Der Islam, S. 61, s. 12.
• Tunçay, M. ve Özen, H. (1984), “1933 Tasfiyesinden Önce Darülfünun”, Yapıt, S. 7, s. 5.
• Uyanık, Ercan (2009), “II. Meşrutiyet Dönemi’nde Toplumsal Mühendislik Aracı Olarak Eğitim: İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin Eğitim Politikaları”, Amme İdaresi Dergisi, C. 42, S. 2, s. 62- 88.
• Cumhuriyet (16 Kânunuevvel 1930), Gazi Hz. Darülfünunda, S. 2822, s.1.
• Darü’l-fünun İlahiyat Fakültesi Talebe Rehberi (1924-1925), s. 104.
• Düstur (11 Teşrinievvel 1335), Tertip: 2, C. 11, s. 401-409.
• Düstur (21 Nisan 1340), İstanbul Darülfünun’un Şahsiyet-i Hükmiyesi Hakkında Kanun, Tertip: 3, C. 5, Kanun No: 493, s. 1099-1107.
• Hâkimiyeti Milliye (25 Eylül 1924), Büyük Gazi’nin Samsun Söylevi, S. 1630, s. 1.
• Hâkimiyeti Milliye Gazetesi (26 Eylül 1929), S. 1896, s.1.
• Maarif Vekâleti İhsaiyat Mecmuası (1927), Maarif Gayemiz, C.2, S.2, s.6.
• Mahasin (25 Eylül 1324), S. 1, s.1.
• Tanin (22 Nisan 1340), Darü’l-fünun’a Mülhak Bütçe, S. 6782, s. 2.
• Yargıtay Dergisi Atatürk Armağanı (Ocak-Nisan 1981), “Atatürk’ün Ankara Hukuk Fakültesi’nin Açılışında Yaptığı Konuşma (5 Kasım 1925)”, (Sadeleştiren) Ahmet Mumcu, C. 7, S. 1- 2, s. 8.