ADANA HAMİDİYE SANAYİ MEKTEBİ’NDE HÂKİMİYET MÜCADELESİ VE “SANDALYE KAVGASI” OLAYI

Yıl 2020, Sayı: 25, 183 - 194, 19.10.2020

Tekin İdem

Öz

Modern sivil teknik eğitimin gelişiminde önemli bir dönüm noktası olan sanayi mekteplerinin tarihsel gelişimi Mithat Paşa’nın 1863 yılında Niş’te hayata geçirmiş olduğu Islahhane ile başlamıştır. Bir plan dâhilinde yürütülmeyen ve bu yüzden istenilen verimin alınamadığı ıslahhaneler Sultan II. Abdülhamit’in tahta çıkışının 25. yıldönümü münasebetiyle Hamidiye Sanayi Mektepleri adı ile dönüşüme uğramıştır. Adana’daki ıslahhane de bu dönüşüm üzerine 22 Ağustos 1900 tarihinde Adana Hamidiye Sanayi Mektebi olarak eğitim faaliyetlerine devam etmiştir. Adana Sanayi Mektebi faaliyetlerini; vilayet bütçesinden aktarılan ödenekler, şehirdeki hayırseverlerin yardımları, piyango çekilişleri, mektebe yardım için alınan vergiler ve konut tahsisleri ile elden edilen gelirlerle sürdürmüştür. Verilen nitelikli eğitim ve idarecilerin üstün gayretleri neticesinde mektep kısa sürede ilgi odağı haline gelmiştir. Bunun yanında; mektep faaliyetlerinin sürdürülmesi için elde edilen gelirlerle birlikte Adana esnaf ve çiftçisinin yaptırdığı işler nedeniyle mektep idarecileri önemli bir bütçeyi kontrol etmişlerdir. Adana Sanayi Mektebi’nin saygın bir eğitim kurumu olmasının yanında hükmettiği bütçe nedeniyle kuruluşundan itibaren okul yönetimini elde bulundurmak isteyen grupların da ortaya çıkmasına neden olmuştur

Anahtar Kelimeler

Adana Hamidiye Sanayi Mektebi, İhsan Fikri, Ahmed Muhtar, Gergerli Ali, İtidal Gazetesi

UTHORITY STRUGGLE AND “CHAIR FIGHT” EVENT AT ADANA HAMİDİYE INDUSTRIAL SCHOOL

Öz

The historical development of industrial schools, which played an important role in the development of modern civilian technical education, started with the reformatory founded by Mithat Pasha in city of Nis in 1863. The reformatories which hadn’t been carried out within a plan and therefore the desired efficiency could not be obtained so they were transformed under the name of Hamidiye industrial schools on the occasion of the 25th anniversary of Sultan Abdülhamit's throne. Because of that transformation, the reformatory in Adana continued its educational activities under the name of Adana Hamidiye Industrial School starting from August 22, 1900

Anahtar Kelimeler

Adana Hamidiye Industrial School, İhsan Fikri, Ahmed Muhtar, Gergerli Ali, İtidal Newspaper

Kaynakça

• Adana Vilayet Salnamesi 1293/1876.
• Adana Vilayet Salnamesi 1294/1877.
• Çoker, Fahri (1995), Türk Parlamento Tarihi Millî Mücadele ve TBMM I. Dönem 1919- 1923, C. III), TBMM Vakfı Yayınları, Ankara.
• Değirmenci, Gülşan (2019), Adana Basın Tarihi (1873-2000), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Nevşehir Hacıbektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Nevşehir.
• Gönüllü, Ali Rıza (2019), “Sultan II. Abdülhamid’in Bir Yadigârı: Adana Hamidiye Sanayi Mektebi”, USAD, S. 10, s. 179-202.
• Hasgül, Sırma (2016), Salnâmelere Göre Adana Vilâyeti’nin Demografik ve Kültürel Yapısı (Adana Merkez, Kozan, Cebel-i Bereket, İçel ve Mersin Sancağı), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• İtidal Gazetesi, S.28, 14 Mart 1325 [27 Mart 1909].
• İtidal Gazetesi, S.30, 21 Mart 1325 [3 Nisan 1909].
• İtidal Gazetesi, S.56, 16 Haziran 1325 [29 Haziran 1909].
• İtidal Gazetesi, S.7, 24 Kânûn-ı Evvel 1324 [6 Ocak 1909].
• Kaplan, Halil İbrahim (2001), Salnamelere Göre Adana (1880-1900), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Karataşer, Büşra. (2017), “Konya Hamidiye Sanayi Mektebi (1901-1906)”, Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C. 6, S. 1, s. 121-138.
• Karsandık, Özlem (2012), Çağdaşlaşma Sürecinde Adana (1839-1876), Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Koç, Bekir (2007), “Osmanlı Islahhanelerinin İşlevlerine İlişkin Bazı Görüşler”, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 6 S. 2, s. 36-50.
• Koçer, Hasan Ali (1992), Türkiye'de Modern Eğitimin Doğuşu ve Gelişimi, Millî Eğitim Bakanlığı, Ankara.
• Öztürk, Cemil (1999), “Islahhane”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, C. 19, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Toros, Taha (1996), Ali Münif Bey’in Hatıraları, İsis Yayınları, İstanbul.
• Uçar, Ahmet- Erkan, Kemal- Soydemir, Selman (2014) Adana İtidal gazetesi (5 Eylül 1908- 31 Temmuz 1909), C.1-2, TTK Yayınları, Ankara.
• Yıldırım Mehmet Ali (2013), “Osmanlı Vilayetlerinde Mesleki-Teknik Eğitimin Gelişimine Bakışlar: Bursa Sanayi Mektebi”, Karadeniz Araştırmaları, S. 37, s. 71-90.
• Yurtsever, Cezmi- Can, Sadık- Arabacı, Nazan- İnci, Neslihan (1998), Adana’da Cumhuriyet Öncesi ve Cumhuriyet Dönemi Eğitim, Adana Valiliği Yayınları, Adana.