ALMANCA-TÜRKÇE DİL İKİLİSİNDE ÇEVİRMEN ADAYLARI İÇİN TEMEL BİR ÇEVİRİ SORUNU OLARAK BİRLEŞİK FİİL YAPISI

Yıl 2021, Sayı: 26, 213 - 230, 25.02.2021

Dilek Turan Didem Kaya Soykan

Öz

İşlevsel bir fiil ve bir isimden oluşan birleşik fiil yapısı, Alman dilinde yaygın olarak kullanılan ve bağımsız
dilbilgisel kategorisi olarak kabul edilen dilbilgisel bir olgudur. Bu çalışma Almancanın Birleşik Fiil Yapısının
(Funktionsverbgefüge) kalıplaşmış yapısı ve aday çevirmenler için çeviri açısından olası çeviri zorlukları üzerine
odaklanmaktadır. Bu amaçla, Almancanın Birleşik Fiil Yapısı ve erek dil Türkçede karşılama seçenekleri karşılaştırılarak
incelenmiştir. Çalışma, çevirmen adaylarının bu yapıyı Türkçeye çevirirken kullanım tercihlerine odaklanmaktadır.
Birleşik Fiil Yapısının ayrıntılı bir sunumundan sonra, makalenin ikinci bölümünde incelemede elde edilen sonuçlara
dayanarak, Birleşik Fiil Yapısının çevirisinde ne gibi zorlukların ortaya çıktığı, çeviri için çıkarılacak sonuçlar tartışılmıştır.
Araştırma, söz konusu yapının her iki dilde de kullanıldığını ve bazı durumlarda Birleşik Fiil Yapısının Türkçeye eşdeğer
olmamasına rağmen benzer özelliklere sahip olduğunu göstermiştir. Birleşik Fiil Yapısının Almancadaki kullanım sıklığı
ve kalıplaşmış yapısı ile öne çıktığı gözlenirken, Türkçede kalıplaşmış bir yapının bulunmadığı, isim, fiil, sıfat ve zarf gibi
farklı dilbilgisel yapılar/kelime türleri kullanılarak karşılandığı gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Almanca Birleşik Fiil Yapısı, kalıplaşmış yapılar, sabit isim-fiil bağlantıları, anlaşma ve sözleşme metinleri, teknik dil.

Kaynakça

• Antonova-Ünlü, Elena - Sağın-Şimşek, Çiğdem (2015), “The use of verbal morphology in Turkish as a third language: The case of Russian-English-Turkish trilinguals”, International Journal of Bilingualism 19 (3), s.347-362.
• Antonova-Ünlü, Elena, (2019), Pinpointing the role of the native language in L2 learning: Acquisition of spatial prepositions in English by Russian an Turkish native speakers, Applied Linguistics Review, 10 (2), s. 241-258.
• Aygün, Mehmet, (2006), Das Passiv im Deutschen und Türkischen, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi-15, s.85-95.
• Banguoğlu, Tahsin, (1995), Türkçenin Grameri, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara. Burger, Harald, (1998), Phraseologie. Eine Einführung am Beispiel des Deutschen, Erich Schmidt Verlag, Berlin.
• Buβmann, Hadumod, (1983), Lexikon der Sprachwissenschaft, Kröner Verlag, Stuttgart. Dalmas, Martine und Gautier, Laurent, (2018), Zur idiomatischen Komponente auffälliger kausativer Konstruktionen im Deutschen, Linguistik online 90, 3/18.
• https://halshs.archives-ouvertes.fr/halshs-01801109 (erişim tarihi: 13.02.2020). Delice, İbrahim (2002), “Yüklem Olarak Türkçede Fiil”, C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, cilt 26, sayı 2. Sivas, s. 185-212.
• Deniz Yılmaz, Özlem, (2009), Türkiye Türkçesinde Eylemsi, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara
• Detges, Ulrich, (1996), Nominalprädikate: eine valenztheoretische Untersuchung der französischen Funktionsverbgefüge des Paradigmas ‚etre Präposition Nomen’ und verwandter Konstruktionen, Niemeyer Verlag, Tübingen.
• Dilmen, İbrahim Necmi, (1930), Türkçe Gramer, Kanaat Kütüphanesi, İstanbul. DUDEN, (1995), Die Deutsche Grammatik: Unentbehrlich für richtiges Deutsch, 5., völlig neu bearbeitete Auflage, Meyers Lexikonverlag, Mannheim.
• Engel, Ulrich, (1996), Deutsche Grammatik, 3. korrigierte Auflage, Julius Groos Verlag, München.
• Engelen, Bernhard (1968), “Zum System der Funktionsverbgefüge”, Wirkendes Wort 18, s. 289-303.
• Eisenberg, Peter, (1999), Grundriss der deutschen Literatur. Band 1: Das Wort, J.B. Metzler Verlag, Stuttgart.
• Eisenberg, Peter, (2013), Der Satz. Grundriss der deutschen Grammatik, 4. Auflage, Verlag J.B. Metzler, Stuttgart, Weimar.
• Gabain, Annemarie Von, (1953), Türkçede Fiil Birleşmeleri, Belleten, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• Gencan, Nejat Tahir, (1979), Dilbilgisi, IV. Baskı, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• Gündoğdu, Mehmet (2003), “Deutsche Funktionsverbgefüge und Möglichkeiten ihrer kontrastiven Darstellung”, Germanistische Untersuchungen aus türkischer Perspektive, Shaker Verlag, Aachen, s. 69-78.
• Gündoğdu, Mehmet (2017), Funktionsverbgefüge als sprachliches und didaktisches Problem, https://core.ac.uk/download/pdf/14524560.pdf (erişim tarihi: 24.09.2019).
• Götze, Lutz Ernest- Hess-Lüttich, Ernest W. B. (2005), Grammatik der deutschen Sprache: Sprachsystem und Sprachgebrauch, Bertelsmann Lexikon Institut, München.
• Hacıeminoğlu, Necmettin (1991), Türk Dilinde Yapı Bakımından Fiiller, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Heine, Antje (2006), “Funktionsverbgefüge im System, Text und korpusbasierter (Lerner)Lexikographie”, Finnische Beiträge zur Germanistik 18, Peter Lang, Frankfurt am Main.
• Helbig, Gerhard (1979), “Probleme der Beschreibung von Funktionsverbgefügen im Deutschen”, DaF 5, s. 273-285.
• Helbig, Gerhard- Buscha, Joachim, (1996), Deutsche Grammatik. Ein Handbuch für den Ausländerunterricht, 17. Auflage, Langenscheidt Verlag, Leipzig.
• Kamber, Alain (2006), Funktionsverbgefüge – empirisch (am Beispiel von kommen), http://www.linguistik-online.de/2806/kamber.html (erişim tarihi: 10.04.2020)
• Kamber, Alain (2008), “Funktionsverbgefüge – empirisch. Eine korpusbasierte Untersuchung zu den nominalen Prädikaten des Deutschen”, Reihe Germanistische Linguistik 281, Max Niemeyer, Tübingen.
• Uzuntaş, Aysel (2011), “Feste Substantiv-Verb-Verbindungen im Deutschen und im Türkischen am Beispiel des Verbs açmak und seiner diversen Entsprechungen“, Muttersprache 121 (2), Gesellschaft für deutsche Sprache e.V, Wiesbaden, s.133-145.
• Öztürk, Deniz, (2008), Türkiye Türkçesinde Anlamca Kaynaşmış-Deyimleşmiş Birleşik Fiiller, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara