Karl Marx’ın “Din Halkın Afyonudur.” Sözü Bağlamında Emek Olgusunun Tahlili

Yıl 2025, Cilt: 5 Sayı: 8, 33 - 57, 30.04.2025

Sümeyye Nur Atıcı

Öz

Bu çalışmamızda Karl Marx’ın “Din halkın afyonudur.” sözünü kavramaya çalıştık. Marx’ın sözü ışığında işçi ve patron ilişkisinde işçilerin gösterdiği emeğin karşılığının verilmemesi ve sömürülmesi karşısında işçinin bu durumu nasıl karşıladığı ve oluşacak problemlere karşı verdiği tepkilerde dini yönlerin ne kadar ortaya çıktığını tahlil etmeye çalıştık. Çalışmamızda nitel araştırma yöntemini ve mülakat tekniğini benimsedik. Sorularımızı üç kişi ile yüz yüze, dokuz kişiye ise online şekilde yönelterek toplamda on iki kişiyle mülakatımızı gerçekleştirdik. Çalışmanın maksadına uygun olması amacı ile emek veren fabrika işçileri ile irtibata geçerek mülakatları gerçekleştirdik. Sorduğumuz sorulara verilen cevaplardan yola çıkarak şunları söyleyebiliriz: Dindar insanların fabrikada meydana gelen her türlü haksızlığa ailesini geçindirmek ve maddi kazanç sağlamak adına sabrettikleri, yaşadıkları haksızlıkları bundan dolayı tolere edebildiklerini belirtebiliriz.

Anahtar Kelimeler

Din Sosyolojisi, Emek, Sömürü, Kader, Fabrika İşçileri

Kaynakça

• Beer, Max. Karl Marx. çev. Sevinç Kayır. Maya Kitap, 1. Basım, 2019.
• Bozkurt, Musa. Muzaffer Hacıhasanoğlu Hayatı, Sanatı ve Eserleri. Yozgat: Bozok Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Yüksek Lisans Tezi, 2013.
• Crnovrsanin, Armend. Sekülerleşmenin Sonu mu? Peter Berger ve Bosna-Hersek Örneğinde Sekülerleşmenin Sonu Tartışması. İstanbul: Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Medeniyetler İttifakı Enstitüsü Medeniyet Araştırmaları Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 2015.
• Dinçer, Süleyman - Dağdelen, Berk Can. “Karl Marx’ın Din Toplum Bağlamındaki Eleştirel Sosyal Teorilerine İslami Eleştiri”. Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi 9/24 (2020), 331-351.
• Düzgün, Şaban Ali. “Sol İlahiyat: Dinin Sol Yorumunun İmkanı, Riskleri ve Sınırları”. Kelam Araştırmaları 12/2 (2014), 1-22.
• Ertit, Volkan. “Sosyolojinin Kurucu Figürlerinde Din”. Akademik Hassasiyetler 7/14 (2020), 1-35.
• Furseth, Inger - Repstad, Pal. Çağdaş Sosyologların Toplum ve Din Görüşleri. çev. Ömer Faruk Darende - Abdulvahap Taştan. Kayseri: Kimlik Yayınları, 2023.
• Garaudy, Roger. Karl Marx Entelektüel Bir Biyografi. çev. Adnan Cemgil. Ankara: Fol Yayıncılık, 1. Basım, 2020.
• Kale, Mustafa - Nur, İmray. “Karl Marx ve Marksist Teori Açısından Eğitim ve Toplumsal Cinsiyet”. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 13/1 (2016), 40-55.
• Közleme, Arif Olgun. “Sosyal Gereklilik Açısından Toplum Biliminin Öncü ve Kurucu Babalarının Din Anlayışı”. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 11/2 (2016), 855-874.
• Marshall, Gordon. Sosyoloji Sözlüğü. çev. Osman Akınhay - Derya Kömürcü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 2. Basım, 2005.
• Marx, Karl. Halkın Afyonu. İstanbul, 2. Basım, 2014.
• Marx, Karl. Hegel’in Hukuk Felsefesi Eleştirisi. çev. Kenan Somer. Ankara: Sol Yayınları, 2009.
• Marx, Karl. Yahudi Sorunu. Ankara: Sol Yayınları, 1997.
• Marx, Karl - Engels, Friedrich. Komünist Manifesto. çev. Celal Üster - Nur Deriş. Can Yayınları, 49. Basım, 2008.
• Marx, Karl - Engels, Friedrich. Yazın ve Sanat Üzerine. Sol Yayınları, 2009.
• Marx, Karl - Engels, Friedrichs. Din Üzerine. çev. Murat Belge. Ankara, 2. Basım, 2021.
• Tekin, Ahmet Coşkun - Dokuyan, Sabit. “Haşhaş Sorunu ve Türk Diplomasisindeki Yeri (Osmanlı’dan 1980’e Kadar)”. Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı 132/260 (2022), 41-78.
• Yavuz, Yusuf Şevki. “Kader”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 24/58. TDV İslam Araştırmaları Merkezi, 2001.
• Yenen, İbrahim. “Klasik Sosyal Kuram ve Din: Karl Marx ve Emile Durkheim’in Din Yaklaşımları”. Uluslararası Sosyal Bilimler ve Eğitim Dergisi 4/7 (2022), 749-751.