Erken Çocukluk Döneminde Konuşma Sesi Bozukluğu Tanısı Almış Çocukların Ebeveynlerinin Kaygı Düzeylerinin İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 1, 53 - 83, 29.04.2024

Simge Şen , Maral Yeşilyurt

https://doi.org/10.58563/dkyad-2024.71.3

Öz

Amaç: Çalışmanın amacı, konuşma sesi bozukluğu olan çocukların ebeveynlerinin kaygı düzeylerini belirlemektir. Konuşma sesi bozukluğu erken çocukluk döneminde sıklıkla karşılaşılan bir dil ve konuşma problemidir, ancak literatür konuşma sesi bozukluğu ve ebeveyn kaygısıyla ilgili incelendiğinde özellikle bu konuyu odağa alan bir araştırmaya rastlanamamıştır. Bu çalışma, konuşma sesi bozukluğu olan çocukların ebeveynleri üzerindeki etkisine ilişkin anlayışımızı derinleştirmeye katkıda bulunarak, konuşma sesi bozukluğu olan çocukların ebeveynleri ile ilgilenirken stratejilerin yapılandırılmasına ve özel eğitim merkezlerine ve uzmanlara rehber olabileceği düşünülmektedir. Ayrıca bulguların, ebeveynler için destek programları ve hizmetler geliştirmeye yardımcı olması beklenmektedir.

Yöntem: Araştırmaya 2,0-6,11 yaş aralığında konuşma sesi bozukluğu tanısı almış çocukların ebeveynleri (n:75) ile tipik gelişim gösteren çocukların ebeveynleri (n:75) katılmıştır. Araştırmada veri toplamak amacıyla ebeveynlere gönüllü katılım için "Bilgilendirilmiş Katılımcı Onam Formu” verilmiş ve ebeveynlerin kaygı düzeylerini belirlemek için de “Durumluk ve Sürekli Kaygı Ölçeği (STAI)” kullanılmıştır. Çocukların konuşma anlaşılırlığını değerlendirmek için SST, çocukların gelişimlerini belirlemek için AGTE, çocukların dil seviyesini belirlemek için TEDİL uygulanmıştır.

Bulgular: Araştırmadan elde edilen bulgular incelendiğinde, konuşma sesi bozukluğu olan çocukların ebeveynlerinin kaygı düzeylerilerinin, tipik gelişim gösteren çocukların ebeveynlerinin kaygı düzeylerinden anlamlı derecede farklı olduğu saptanmıştır. Konuşma sesi bozukluğu olan çocukların yaş, cinsiyetinin, ebeveynlerin yaşının kaygı seviyesi ile ebeveynlerinin kaygı seviyeleri arasında anlamlı bir ilişki bulunmamıştır.

Sonuç: Araştırma sonucunda çocukları konuşma sesi bozukluğu tanısı alan ebeveynlerin durumluk ve sürekli kaygı ölçeği puanları, çocukları tipik gelişen ebeveynlerin durumluk ve sürekli kaygı ölçeği puanlarından anlamlı olarak daha fazladır.

Anahtar Kelimeler

konuşma sesi bozukluğu, dil konuşma terapisi, kaygı düzeyi.

Examination of Anxiety Levels of the Parents of Children Diagnosed with Speech Sound Disorders in Early Childhood

Öz

Purpose: Early childhood is one of the most critical periods of development in terms of acquiring language skills. It is important to examine the anxiety levels of parents of children with language and speech disorders in early childhood as parents play an important role in the development and education of children. Especially in early childhood, parents are of great importance as they are the first people the child communicates with. Therefore, it is important for parents to understand the sense of responsibility they feel when they have to deal with a problem with their child. The aim of the study is to determine the anxiety levels of parents of children with speech sound disorders. Speech sound disorder is a language and speech problem frequently encountered in early childhood, but when the literature was examined on speech sound disorder and parental anxiety, no research specifically focusing on this issue could be found. It is thought that this study will contribute to deepening our understanding of the impact on parents of children with speech sound disorders and may guide special education centers and experts in structuring strategies when dealing with parents of children with speech sound disorders. Increased anxiety levels of parents may cause their positive thoughts and interactions regarding their parenting role to decrease. Having an anxious attitude can seriously affect the mental health of both parent and child and negatively affect the lives of both parties in the long run. It is also expected that the findings will help develop support programs and services for parents.

Method: Parents of children diagnosed with speech sound disorder between the ages of 2.0-6.11 (n:75) and parents of typically developing children (n:75) participated in the study. In order to collect data in the study, "Informed Participant Consent Form" was given to the parents for voluntary participation and the "State and Trait Anxiety Scale (STAI)" was used to determine the anxiety levels of the parents. SST, a Turkish standardized test of phonology was administered to evaluate children's speech intelligibility, AGTE, a test of development widely used in Turkey to determine children's development, and TEDIL, a standardized test of language development was used to determine children's language level.

Results: When the findings obtained from the study revealed that both trait and state anxiety levels of the parents of children with speech sound disorders were significantly higher from the anxiety levels of the parents of typically developing children. (p<0,01). Also, parents within middle income levels demonstrated significantly higher state and trait anxiety than the high income parents. Difficulty of availability of a speech and language terapist significantly increased state (p<0,01) and trait (p<0,05) anxiety levels of the parents as well. The length of therapy, the age of children receiving therapy and the number of children parents had showed no significant differences.

Conclusion: As a result of the research, the state and trait anxiety scale scores of parents whose children were diagnosed with speech sound disorder were significantly higher than the state and trait anxiety scale scores of parents whose children were typically developing.

Anahtar Kelimeler

speech sound disorder, speech language therapy, anxiety level

Kaynakça

• Aktürk, Ü. (2012). Engelli çocuğu olan anne-babaların kaygı düzeyi ve başa çıkma stratejilerinin değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Avşaroğlu, S., & Gilik, A. (2017). Özel gereksinimli çocuğa sahip anne-babaların kaygı durumlarına göre umutsuzluk düzeylerinin incelenmesi. Elementary Education Online, 16(3), 1022-1035.
• Bölükbaş, N., Karabulut, N., & Özer, H. (1998). Ameliyathane ortamının çalışan ekip üzerinde yarattığı anksiyete düzeyinin incelenmesi. Düşünen Adam: Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi, 11(1), 27-31.
• Breadner, B. W., Warr-Leeper G. A., & Husband, S. J. (1987). A study of public awareness of speech- language pathology: then and now. Human Communication Canada, 11(2), 5-15.
• Bredekamp, S. (2015). Erken çocukluk eğitiminde etkili uygulamalar. Ankara: Nobel Yayıncılık. Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çalmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Campell, T. F., Dollaghan, C. A., Rockette, H. E., Paradise, J. L., Feldman, H. M., Shriberg, L. D., ... & Kurs-Lasky, M. (2003). Risk factors for speech delay of unknown origin in 3-year-old children. Child Development, 74(2), 346-357.
• Cankuvvet, N., & Yıldırım, Ş. N. (2021). Erken çocukluk döneminde konuşma sesi bozukluğu olan çocukların annelerinin stres düzeylerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans tezi, Anadolu Üniversitesi-Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Çengelci, B. (2009). Otizm ve down sendrom’lu çocuğa sahip annelerin kaygı umutsuzluk ve tükenmişlik duygularının karşılaştırılması. Ege Eğitim Dergisi, 10(2), 1-23.
• Dalkılıç, M., & Güloğlu, B. (2016). Otizmli çocuğu olan çiftlerin evlilik doyumları: kaygı, ilişkisel yılmazlık, psikolojik yardım alma tutumları değişkenleri açısından bir inceleme. İstanbul Aydın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 29-54.
• Dereli, F., & Okur, S. (2008). Engelli çocuğa sahip olan ailelerin depresyon durumunun belirlenmesi. Yeni Tıp Dergisi, 25, 164-168.
• Dereli, E. (2012). Zihinsel yetersizliği olan ve olmayan okul öncesi dönem çocukların anne-babalarının benlik saygısı, kaygı düzeyleri ve anne-baba tutumlarının bazı değişkenler açısından karşılaştırılması. The Journal of Academic Social Science Studies, 5(5), 475-491.
• Doğru, S.S.Y., & Arslan, E., (2008). Engelli Çocuğu Olan Annelerin Sürekli Kaygı Düzeyi İle Durumluk Kaygı Düzeylerinin Karşılaştırılması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19, 543-553. Dunst, C. J., Leet, H. E., & Trivette, C. M. (1988). Family resources, personal well-being and early intervention. The Journal of Special Education, 22(1), 108-116.
• Durmaz, Ş., & Ören, K., (2017). Öz yeterlilik ve özgüvenin işgücü ve istihdama etkisine bir bakış. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(1), 109-120.
• Ege, P., Acarlar, F., & Turan, F. (2005). Ankara Artikülasyon Testi El Kitabı. Ankara: Key Tasarım.
• Ehtiyar, R., & Üngüren, E. (2008). Turizm eğitimi alan öğrencilerin umutsuzluk ve kaygı seviyeleri ile eğitime yönelik tutumları arasındaki ilişkinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(4), 159-181.
• Ergin, D., Şen, N., & Demet, M. (2007). Yenidoğan ünitesinde tedavi gören bebeklerin ebeveynlerinin anksiyete ve kaygı düzeyleri ve bunları etkileyen etmenler.1. Ulusal Pediatri Hemşireliği Kongresi.
• Evans, J. L., Myers, G. R., & Ilfeld, M. E. (2000). Early childhood counts: A programing guide on early childhood care for development. Washington: The World Bank.
• Gierut, J. A. (1998). Treatment efficacy: Functional phonological disorders in children. American Speech and Language-Hearing Association, 41(1), 85-100.
• Gökçe, T., & Dündar, C. (2008). Samsun Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi’nde Çalışan Hekim ve Hemşirelerde Şiddete Maruziyet Sıklığı ve Kaygı Düzeylerine Etkisi. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 15(1), 25-28.
• Grässel, E., Bock, V., & Rosanowski, F. (2007). Critical factors for subjective burden of mothers of children with developmental language disorders. HNO, 55(7), 575-582.
• Guralnick, M. J., Hammond, M. A., Neville, B., & Connor, R. T. (2008). The relationship between sources and functions of social support and dimensions of child‐and parent‐related stress. Journal of Intellectual Disability Research, 52(12), 1138-1154.
• Günaydın, E. (2020). 6-12 yaş arası kekemelik tanısı almış çocukların ebeveynlerinin dil ve konuşma terapisi öncesi ve sonrasında kaygı düzeylerinin karşılaştırılması. Yüksek Lisans tezi, İstanbul Medipol Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• İlhan, T. (2017). Özel gereksinimli 3-6 yaş çocuklarının ebeveynlerinin stres düzeyleri ile rolleri arasındaki ilişki. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 18(03), 383-400.
• Kandemir, M., İlhan, T., Özpolat, A. R., & Palanci, M. (2014). Analysis of academic self-efficacy, self- esteem and coping with stress skills predictive power on academic procrastination. Educational Research and Reviews, 9(5), 146.
• Küllü, Z. (2008). Özürlü çocuğa sahip ebeveynlerde depresyon durumunun değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Law, J., Boyle, J., Harris, F., Harkness, A., & Nye, C. (2000). Prevalence and natural history of primary speech and language delay: Findings from a systematic review of the literature. International Journal of Language and Communication Disorders, 35, 165-188.
• Lewis, B. A., Freebairn, L., Tag, J., Ciesla, A. A., Iyengar, S. K., Stein, C. M., ... & Taylor, H. G. (2015). Adolescent outcomes of children with early speech sound disorders with and without language impairment. American Journal of Speech-Language Pathology, 24(2), 150.
• Limm, H., & Suchodoletz, W. V. (1998). Perception of stress by mothers of children with language development disorders. Praxis Der Kinderpsychologie und Kinderpsychiatrie, 47(8), 541-551. Mahmoud, H., Aljazi, A., &Alkhamra, R. (2014). A study of public awareness of speech-language pathology in Amman. College Student Journal, 48(3), 283-298.
• McGrath, L. M., Hutaff-Lee, C., Scott, A., Boada, R., Shriberg, L. D., & Pennington, B. F. (2008). children with comorbid speech sound disorder and specific language impairment are at increased risk for attention-deficit/hyperactivity disorder. Journal of Abnormal Child Psychology, 36(2), 151–163.
• Mustard, J.F. (2010). Early brain development ve human development. Tremblay, R. E., Barr, R. G., Peters, R. DeV., Boivin, M., (Eds). In Encyclopedia on Early Childhood Development. Montreal, Quebec: Centre of Excellence for Early Childhood Development.
• Nigar, İ., Derman, M. T., & Sadioğlu Ö. (2010). Konuşma bozukluğu olan çocukların ve ailelerinin kaygı ve umutsuzluk düzeyleri. İlköğretim Online, 9(1), 23-30.
• Poyraz, A., & Fatih, G. U. L. (2022). Gelişimsel dil bozukluğu olan ve olmayan okul öncesi çocuklarda iletişim becerileri, ebeveyn tutumları ve ebeveynin stres düzeyinin değerlendirilmesi. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 16, 174-189).
• Schaunig, I., Willinger, U., Diendorfer-Radner, G., Hager, V., Jörgl, G., Sirsch, U. & Sams, J. (2004). Parenting stress index and specific language impairment. Praxis der Kinderpsychologie und Kinderpsychiatrie, 53(6), 395- 405. Selimoğlu, Ö. G., Özdemir, S., Töret, G., & Özkubat, U. (2013). Otizmli çocuğa sahip ebeveynlerin otizm tanılama sürecinde ve tanı sonrasında yaşadıkları deneyimlerine ilişkin görüşlerinin incelenmesi. International Journal of Early Childhood Special Education, 5(2), 129-167.
• Shriberg, L. D. (2003). Diagnostic markers for child speech‐sound disorders: Introductory comments. Clinical Linguistics & Phonetics, 17(7), 501–505.
• Sices, L., Taylor, H. G., Freebairn, L., Hansen, A., & Lewis, B. (2007). Relationship between speech-sound disorders and early literacy skills in preschool-age children: Impact of comorbid language impairment. Journal of Developmental & Behavioral Pediatrics, 28(6), 438–447.
• Taş, Y. (2005). Sınav Kaygısıyla Başa Çıkma. http://www.bilkent.edu.tr/~dos/ogdm/b_sinavkaygi.html Topbaş, S. (2006). Türkçe sesletim-sesbilgisi testi: Geçerlik-güvenirlik ve standardizasyon çalışması. Türk Psikoloji Dergisi, 21(58), 39-56.
• Topbaş, S. (2015). Dil ve Kavram Gelişimi. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Tsai, S. M., & Wang, H. H. (2009). The relationship between caregiver’s strain and social support among mothers with intellectually disabled children. Journal of Clinical Nursing, 18, 539-48.
• UNICEF (2003). The State of The World’s Children 2003. https://www.unicef.org/sowc03/contents/pdf/SOWC03-eng.pdf.
• Yıldırım, A., Aşılar, R. H., Karakurt, P., & Karakurt, P. (2013). Engelli çocukların annelerinin ruhsal durumlarının belirlenmesi. Florence Nightingale Journal of Nursing, 20(3), 200-209.
• Yılmaz, Ş., Taş, M., & Tezel, D. (2018). Dil ve/veya konuşma sorunu olan çocukların annelerinde depresif belirtiler. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 8(50), 261-283.
• Wilmshurst, L., & Brue, A. W. (2005). A parent's guide to special education: insider advice on how to navigate the system and help your child succeed. Amacom Books.
• Wren, Y., Miller, L. L., Peters, T. J., Emond, A., & Roulstone, S. (2016). Prevalence and predictors of persistent speech sound disorder at eight years old: Findings from a population cohort study. Journal of Speech, Language and Hearing Research, 59(4), 647-673. (1) https://www.asha.org/Practice-Portal/Clinical-Topics/Articulation-and-Phonology/ (2) https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar