YOĞUN BAKIM ÜNİTESİNDE SAĞLIK HİZMETİ İLİŞKİLİ ENFEKSİYONLARIN ÖNLENMESİ VE HEMŞİRELİK UYGULAMALARI

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 1, 50 - 69, 29.02.2024

Sevilay Erden , Caner Ali Akoğlu , Birgül Belgin

Öz

Sağlık hizmeti sisteminde önemli bir sorun olarak karşımıza çıkan sağlık hizmeti ilişkili enfeksiyonlar bakım kalitesinin göstergesi olarak kabul edilmektedir. Nozokomiyal enfeksiyon olarak da adlandırılan sağlık hizmeti ilişkili enfeksiyonlar hastanede ve yoğun bakımda kalış süresi, medikal ürün tüketimi, morbidite, mortalite ve maliyet artışına neden olmaktadır. Bu enfeksiyonların %20 den fazlası yoğun bakım ünitelerinde gelişmektedir ve buna bağlı ölüm oranı %10-80 arasındadır. Yoğun bakım ünitelerindeki sağlık hizmeti ilişkili enfeksiyonların önlenmesi veya ortadan kaldırılması multidisipliner bir ekip ile mümkün kılınabilmektedir. Bu ekip içerisinde hasta ile 24 saat boyunca primer temas kuran ve hasta bakım basamaklarının her aşamasında aktif olarak bulunan yoğun bakım hemşirelerinin önemli bir sorumluluğu vardır. Bu sorumluluğa bağlı olarak yoğun bakım hemşireleri sağlık hizmeti ilişkili enfeksiyonların önlenebileceğinin, kontrol edilebileceğinin ve en aza indirilebileceğinin farkındalığında olmalıdır. Önlem paketleri, uygun enfeksiyon önleme ve kontrol politikaları ve planlamaları hakkında yeni bilgilere sahip olmalıdır
Yoğun bakım hemşiresi sağlık hizmeti ilişkili enfeksiyonlarda alması gereken birincil, ikincil ve üçüncül grup önlemlerini bilerek ve uygulayarak hastalara etkili bakım verebilmelidir. Bu makalede sağlık hizmeti ilişkili enfeksiyonların yoğun bakım ünitelerinde önlenmesine yönelik olarak Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ve Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezi’nin (CDC) bulaşın önlenmesine yönelik birinci ve ikinci grup önlemler ile hemşirelik uygulamaları ve bakım paketleri ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

sağlık hizmeti ilişkili enfeksiyon, yoğun bakım hemşiresi, enfeksiyon önlemleri

Destekleyen Kurum

Çukurova Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi

PREVENTION OF HEALTHCARE RELATED INFECTIONS IN INTENSİVE CARE UNİT AND NURSING PRACTICES

Öz

Health care-associated infections, that are important problem in the health care system, are accepted as indicators of the quality of care. Healthcare-associated infections, also called nosocomial infections, cause increased length of stay in hospital and in intensive care unit, consumption of medical products, morbidity, mortality and cost. More than 20% of these infections develop in intensive care units and the mortality rate is between 10-80%. Prevention or elimination of healthcare-associated infections in intensive care units can be made possible by a multidisciplinary team. In this team, the intensive care nurses, who are in primary contact with the patient for 24 hours and are actively involved in every stage of patient care, have an important responsibility. Depending on this responsibility, intensive care nurses should be aware that healthcare-associated infections can be prevented, controlled and minimized. Precaution packs should have new knowledge of appropriate infection prevention and control policies and planning.
Intensive care nurse should be able to provide effective care to patients by knowing and applying the primary, secondary and tertiary group precautions that should be taken in healthcare-associated infections. In this article, the first and second group measures for the prevention of transmission, nursing practices and care packages of the World Health Organization (WHO) and the Center for Disease Control and Prevention (CDC) for the prevention of healthcare-associated infections in intensive care units are discussed.

Anahtar Kelimeler

healthcare associated infection, intensive care nurse, infection preventions

Kaynakça

• 1. Hekimoğlu C. H. Sağlık Hizmeti İlişkili Enfeksiyon Salgınlarının İncelenmesi. BUHASDER Kongresi 8. Tepecik Enfeksiyon Günleri,2019
• 2. Gesser-Edelsburg A, Cohen R., Halavi A. M & Zemach, M. Motivating healthcare professionals (nurses, nurse assistants, physicians) to integrate new practices for preventing healthcare-associated infections into the care continuum: turning Positive Deviance into positive norms. BMC Infectious Diseases. 2021;21(1): 1-12.
• 3. Ahmed N. J. Haseeb A. Elazab E. M. Kheir H. M. Hassali A. A. Khan A. H. Incidence of Healthcare-Associated Infections (HAIs) and the adherence to the HAIs’ prevention strategies in a military hospital in Alkharj. Saudi Pharmaceutical Journal. 2021;29(10), 1112-1119.
• 4. Ulusal Sağlık Hizmeti İlişkili Enfeksiyonlar Sürveyans Rehberi Erişim adresi: https://hsgm.saglik.gov.tr/ Erişim tarihi: Mayıs 2023
• 5. Behroozynia M. Knowledge. Attitude and Practice of intensive care unit nurses about prevention and control of nosocomial infections. Scientific Journal of Iranshahr University of Medical Sciences. 2022;1(1), 11-15.
• 6. Kurt M, Yazıcı G. Yoğun Bakım Ünitesinde Sık Görülen Sağlık Hizmetiyle İlişkili Enfeksiyonların Önlenmesinde Kanıta Dayalı Uygulamalar. Türkiye Sağlık Araştırmaları Dergisi. 2022;2(3), 25-44.
• 7. Manoukian S. Stewart S. Dancer S. Graves N. Mason H. McFarland A et al. Estimating excess length of stay due to healthcare-associated infections: a systematic review and meta-analysis of statistical methodology. Journal of Hospital Infection. 2018;100(2), 222-235.
• 8. Akyol E. İbrahimoğlu Ö. Nöroşirürji yoğun bakım ünitesinde sağlık hizmeti ilişkili infeksiyonlar ve etkileyen faktörleri. Sağlık Akademisyenleri Dergisi. 2021;8(3), 215-220.
• 9. Haque M. McKimm J. Sartelli M. Dhingra S. Labricciosa F M. Islam S.et al. Strategies to prevent healthcare-associated infections: a narrative overview. Risk management and healthcare policy. 2020;13, 1765.
• 10. Ergün M. Caner M. Peker S. A. Sağlik Hizmet İlişkili Enfeksiyonlarin Önlenmesine Yönelik Gün Işiği Hijyen Teknolojisinin Etkinliğinin İncelenmesi. Uluslararası Sterilizasyon Cerrahi Enfeksiyon Hemşireliği Dergisi 2022;2(2):51-63.
• 11. Askeroğlu A. Saygılı F. Balkaya F. Investigation of Knowledgeand Behaviors of Intensive Care Nurses on the Prevention of Nosocomial Infections and Related Factors. Annals of Military and Health Sciences Research. 2022;20(1).
• 12. Blot S. Ruppé E. Harbarth S. Asehnoune K. Poulakou G. Luyt C. E. et al. Healthcare-associated infections in adult intensive care unit patients: changes in epidemiology, diagnosis, prevention and contributions of new technologies. Intensive and Critical Care Nursing. 2022;70, 103227.
• 13. Migliara G.Di Paolo C. Barbato D. Baccolini V. Salerno C. Nardi A. et al. Multimodal surveillance of healthcare associated infections in an intensive care unit of a large teaching hospital. Ann. Ig. 2019;31, 399-413.
• 14. WHO global report on infection prevention and control Erişim adresi: https://www.who.int/news Erişim tarihi: Mayıs 2023.
• 15. Şensoy E. Hemşirelik öğrencilerinin el hijyeni ve eldiven kullanma alışkanlıklarının belirlenmesi. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi. 2021;11(2), 353-363.)
• 16. Mello E. F. D. Tibério B A. Reichembach M. T. Pontes L. Development of a nursing website for critical care regarding healthcare-associated infections. Revista Brasileira de Enfermagem. 2021;74.
• 17. Ferreira L. D. L. Azevedo L. M. N. D. Salvador P. T. C. D. O. Morais S. H. M. D. Paiva R. D. M. Santos V. E. P. Nursing care in healthcare-associated infections: a scoping review. Revista Brasileira de Enfermagem. 2019;72, 476-483.
• 18. Gel, K. T., Yaşayacak, A., & Yorgun, S. Hemşirelerin bakım paketi uygulamaları hakkındaki görüşleri. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2020; 23(3), 383-388.
• 19. Prakash, S. S., Rajshekar, D., Cherian, A., & Sastry, A. S. Care bundle approach to reduce device-associated infections in a tertiary care teaching hospital, South India. Journal of laboratory physicians. 2017;9(04), 273-278.
• 20. Yurrebaso Macho, A., Ward Mayens, A. L., Picado Valverde, E. M., Guzmán Ordaz, R., Juanes Mendez, J. A., Pérez Iglesias, J. L., et al. Nursing Students' Perceptions on Healthcare-Associated Infection Control and Prevention Teaching and Learning Experience: Development and Validation of a Scale in Four European Countries. Frontiers in Psychology. 2021;12, 701208.
• 21. Erden, S., Kahraman, B. B., & Bulut, H. Yoğun bakım ünitelerinde çalışan doktor ve hemşirelerin izolasyon önlemlerine uyumlarının değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2015;4(3), 388-398.
• 22. Ural, O., Sümer, Ş., Demir, N. A., Abukan, P., Benlioğlu, Ö. Ö., & Özcan, N. Selçuk üniversitesi tıp fakültesi hastanesi’nde çalışan hemşire ve personellerin sağlık hizmeti ilişkili enfeksiyonları önlemeye ilişkin eğitim öncesi ve eğitim sonrası bilgi düzeylerinin ölçülmesi Genel Tıp Dergisi. 2020;30(2), 76-81.
• 23. Şatır, D. G., Güneri, S. E., Öztürk, R., Maraş, G. B., Mertoğlu, A., & Sevil, Ü. Hemşirelerin izolasyon önlemlerine uyumları ve etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi: İzmir örneği. Tepecik Eğit. ve Araşt. Hast. Dergisi. 2019;29(3), 218-222.
• 24. Mazzeffi, M., Galvagno, S., & Rock, C. Prevention of Healthcare-associated Infections in Intensive Care Unit Patients. Anesthesiology. 2021;135(6), 1122-1131.
• 25. Chung, D. R. Transmission and prevention of healthcare-associated infections. Korean Journal of Medicine. 2018;317-323.
• 26. Sağlıkta Kalite Standartları Rehberi 2020. Erişim adresi: https://shgmkalitedb.saglik.gov.tr/ Erişim tarihi: Mayıs 2023.
• 27. Yayla E. Yoğun bakım ünitesinde el hijyeni kültürünün incelenmesi. Sağlıkta Performans ve Kalite Dergisi. 2022;20(1), 19-33.
• 28. Artuvan Z. Çetin H. Yoğun bakımda, kliniklerde hastane enfeksiyonlarının önlenmesi ve el hijyeni. YoğunBakım Hemşireliği Dergisi. 2019;23(3), 180-184.
• 29. Watson, J. A. Role of a multimodal educational strategy on health care workers' handwashing. American journal of infection control. 2016; 44(4), 400-404.
• 30. Karaoğlu, M. K., & Akın, S. Evaluation of nurses’ views about hand washing habits and hand hygiene compliance rates. Journal of Education and Research in Nursing. 2019; 16(1), 33-40.
• 31. Terzi, B., Erdoğan, H., Ertürk, M., & Özkan, A. S. Yoğun Bakım Ünitelerinde El Yıkama Davranışlarının İncelenmesi. Turkish Journal of Intensive Care. 2020; 18(1).
• 32. Shah, R., Patel, D. V., Shah, K., Phatak, A., & Nimbalkar, S. Video surveillance audit of hand-washing practices in a neonatal intensive care unit. Indian Pediatrics. 2015; 52, 409-411.
• 33. Dikiş D., Şimşek, S., Kepeli, N., Küçükler, N. D., Ulusoy, B., Korkmaz, N. B., et al. Bir üniversite hastanesindeki sağlık personelinin el hijyeni uyum oranlarının değerlendirilmesi: Prospektif bir çalışma. Ege Tıp Dergisi.2020;59(2), 91-96.
• 34. Oğuz, B., Oğuz, B., & Kurutkan, M. N. Hastane kaynaklı enfeksiyonları azaltmanın altın kuralı el hijyeni: Kamu ve özel hastane karşılaştırması. Konuralp Medical Journal. 2013; 5(2), 36-42.
• 35. Sharma A., Kalita, J. M., & Nag, V. L. Screening for methicillin-resistant Staphylococcus aureus carriage on the hands of healthcare workers: an assessment for hand hygiene practices. Indian Journal of Critical Care Medicine: Peer-reviewed, Official Publication of Indian Society of Critical Care Medicine. 2019;23(12), 590.
• 36. Ateş, N., & Yurdakul, S. Yoğun Bakım Ünitesinde Eldiven Kullanımı. Turkish Journal of Intensive Care. 2022;20(3).
• 37. Kaya U. Güvenir M. El Yıkama, Eldiven Kullanımı ve Dirençli Bakteri Enfeksiyonlarının Önlenmesi. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi. 2020;29(4), 303- 308.
• 38. Kılıç, M., & Özcan, P. E. Yoğun Bakım Hastalarında Ventilator İlişkili Pnömoni Etkenlerini İzole Etmede Minibal Tekniğinin Endotrakeal Aspirat ve Bronkoskopik Örneklerle Karşılaştırılması Turk J Intensive Care 2021
• 39. Yin, Y., Sun, M., Li, Z., Bu, J., Chen, Y., Zhang, K., & Hu, Z. Exploring the Nursing Factors Related to Ventilator-Associated Pneumonia in the Intensive Care Unit. Frontiers in public health. 2022;10.
• 40. Branco, A., Lourençone, E. M. S., Monteiro, A. B., Fonseca, J. P., Blatt, C. R., &Caregnato, et al. Education to prevent ventilator-associated pneumonia in intensive care unit. Revista Brasileira de Enfermagem. 2020;73.
• 41. Yıldırım D. Namık E., Karahan Y. Akın Korhan, E., & Ceylan, B. Ventilatör İlişkili Pnömoniyi Önlemede Klinik Protokoller: Bir Sistematik Çalışma. Türk Yoğun Bakım Dergisi. 2019;17(1), 1-17.
• 42. Lakra, S. Ventilator associated pneumonia and nurses role in prevention: A scoping review. 2022 Degree Thesis in Health Care and Social Welfare
• 43. Özdemir D. Türk G. Ventilatör İlişkili Pnömoninin Önlenmesinde Hemşirelik Girişimlerinin Uygulanma Durumu. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi. 2022;15(4), 507-526.
• 44. Shudaifat Y. A. L. Bashtawy M. Qaddumi J. Baqir M. Zamzam S. Ibnian A. et al. The Role of Nursing Practice to Prevent Ventilator-associated Pneumonia in the Intensive Care Units. Medico-legal Update. 2021;21(3).
• 45. Aloush S. M. Al‐Rawajfa, O. M. Prevention of ventilator‐associated pneumonia in intensive care units: Barriers and compliance. International Journal of Nursing Practice. 2020;26(5), e12838.
• 46. Mishra R. Rani, N. Effectiveness of Structured Teaching Program on Knowledge and Practice Regarding Care Bundle on Prevention of Ventilator-Associated Pneumonia among Nurses. Int Arch Nurs Health Care. 2020;6, 149.
• 47. Zhao T. Wu X. Zhang Q. Li C. Worthington H. V. Hua F. Oral hygiene care for critically ill patients to prevent ventilator-associated pneumonia. Cochrane Database of Systematic Reviews. 2020;(12).
• 48. Zand F. Zahed L. Mansouri P, Dehghanrad F. Bahrani M. Ghorbani M. The effects of oral rinse with 0.2% and 2% chlorhexidine on oropharyngeal colonization and ventilator associated pneumonia in adults' intensive care units. Journal of critical care. 2017;40, 318-322.
• 49. Güner C. K. Kutlutürkan S. Role of head‐of‐bed elevation in preventing ventilator-associated pneumonia bed elevation and pneumonia. Nursing in Critical Care. 2022;27(5), 635-645.
• 50. Najafi Ghezeljeh T. Kalhor L. Moradi Moghadam, O. Lahiji Niakan, M., & Haghani, H. The effect of head-of-bed elevation of 45 degree on the incidence of ventilator-associated pneumonia among hospitalized patients in intensive care units. Iran Journal of Nursing. 2018;31(111), 65-74.
• 51. Mohammed, S. H., Mohamed, M. A., & Osama, A. I. Analysis of endotracheal tube cuff pressure measurements and incidence of ventilator associated pneumonia. Assiut Scientific Nursing Journal. 2021;9(26), 155-177.
• 52. Gündoğdu, N., Uysal, N., & Dikensoy, Ö. Effect of endotracheal tube cuff pressure on development of ventilator associated pneumonia. Zeugma Sağlık Araştırmaları Dergisi. 2021;3(1):27-32.
• 53. Balikci E, Yilmaz B, Tahmasebifar A, Baran E. T. Kara E. Surface modification strategies for hemodialysis catheters to prevent catheter‐related infections: A review. Journal of Biomedical Materials Research Part B: Applied Biomaterials. 2021;109(3), 314-327.
• 54. Ruiz-Ruigómez, M., Fernández-Ruiz, M., San-Juan, R., López-Medrano, F., Orellana, M. Á., Corbella, L., et al. Impact of duration of antibiotic therapy in central venous catheter-related bloodstream infection due to Gram-negative bacilli. Journal of Antimicrobial Chemotherapy. 2020;75(10), 3049-3055.
• 55. Wang, H., Tong, H., Liu, H., Wang, Y., Wang, R., Gao, H., et al. Effectiveness of antimicrobial-coated central venous catheters for preventing catheter-related blood-stream infections with the implementation of bundles: a systematic review and network meta-analysis. Annals of intensive care. 2018;8(1), 1-12.
• 56. Pitiriga, V., Kanellopoulos, P., Bakalis, I., Kampos, E., Sagris, I., Saroglou, G., et al. Central venous catheter-related bloodstream infection and colonization: the impact of insertion site and distribution of multidrug-resistant pathogens. Antimicrobial Resistance & Infection Control. 2020;9(1), 1-8.
• 57. Buetti, N., Mimoz, O., Mermel, L., Ruckly, S., Mongardon, N., Dupuis, C., et al. Ultrasound Guidance and Risk for Central Venous Catheter–Related Infections in the Intensive Care Unit: A Post Hoc Analysis of Individual Data of 3 Multicenter Randomized Trials. Clinical Infectious Diseases. 2021;73(5), e1054-e1061.
• 58. Kıray S., Yıldırım, D., Özçiftçi, S., Korhan, E. A., & Uyar, M. Santral Venöz Kateter Bakımı ve Enfeksiyon: Bir Sistematik Derleme. Turkish Journal of Intensive Care. 2019;17(2).
• 59. Yılmaz, E. Yoğun bakım ünitelerinde sık görülen enfeksiyonlar ve kanıta dayalı uygulamalar. Turkiye Klinikleri Surgical Nursing-Special Topics. 2019; 5(3), 27-36.
• 60. Peng, D., Li, X., Liu, P., Luo, M., Chen, S., Su, K., et al. Epidemiology of pathogens and antimicrobial resistanceof catheter-associated urinary tract infections in intensivecare units: A systematic review and meta-analysis. American Journal of Infection Control. 2018;46(12), e81-e90.
• 61. Koca R. Gürkan A. Katater İlişkili Üriner Sistem Enfeksiyonlarının Önlenmesinde Güncel Yaklaşımlar. Cerrahi Ameliyathane Sterilizasyon Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Dergisi. 2020;1(2), 72-82.
• 62. Zurmehly, J. Implementing a nurse-driven protocol to reduce catheter-associated urinary tract infections in a long-term acute care hospital. The Journal of Continuing Education in Nursing. 2018;49(8), 372-377.
• 63. Dehghanrad F. Nobakht-e-Ghalati, Z., Zand, F., Gholamzadeh, S., Ghorbani, M., & Rosenthal, V. Effect of instruction and implementation of a preventive urinary tract infection bundle on the incidence of catheter associated urinary tract infection in intensive care unit patients. Electronic Journal of General Medicine. 2019;16(2).
• 64. Advani S. D. Fakih M. G. The evolution of catheter-associated urinary tract infection (CAUTI): is it time for more inclusive metrics?. Infection Control & Hospital Epidemiology, 2019;40(6), 681-685.
• 65. Tyson A. F. Campbell E. F. Spangler L. R. Ross S. W. Reinke C. E. Passaretti C. L. et al. Implementation of a nurse-driven protocol for catheter removal to decrease catheter-associated urinary tract infection rate in a surgical trauma ICU. Journal of intensive care medicine. 2020;35(8), 738-744.
• 66. Waskiewicz A. Alexis O. Cross D. Supporting patients with long-term catheterisation to reduce risk of catheter-associated urinary tract infection. British Journal of Nursing. 2019;28(9), S4-S17.
• 67. Weheida S. M. Omran E. S. Taha A. S. Effect of Designed Bundle Protocol about Ventilator Associated Pneumonia on Nurses' Performance, Compliance, and Patient Outcomes. Evidence-Based Nursing Research, 2022;4(3),71-85.
• 68. Karabay O. Yarımbaş A. Akcakaya U. Öğütlü A. Tıp fakültesi son sınıf öğrencilerinde izolasyon önlemleri konusunda bilgi ve tutumlarının değerlendirilmesi. Online Türk Sağlık Bilimleri Dergisi. 2018;3(2), 50-55.
• 69. Annak İ. M. Karaveli E Ö. Hemşirelerin COVID-19 tanılı hastaların bakımında alması gereken izolasyon önlemleri. YIU Sağlık Bil Dergisi. 2020;1, 48-52.
• 70. Akar Taşkiran, N. Yoğun bakım ünitesinde çalışan hemşirelerin hastane enfeksiyonlarını önlemede izolasyon uyum düzeylerinin belirlenmesi Yüksek lisans tezi. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Aydın 2020.
• 71. Askeroğlu A. Balkaya F. Tercan F. Yoğun Bakım Hemşirelerin İzolasyon Önlemlerine Uyumu ve İlişkili Faktörlerin İncelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi. 2022;6(2), 193-201.
• 72. Tahan T. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi intörn hekimlerinin izolasyon önlemleri konusunda bilgi ve farkındalık düzeyleri Yüksek lisans tezi. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Aydın 2022.
• 73. Durduran Y. Kandemir B. Yıldırım E. N. Pakna Ö. Demir L. S. Üniversite hastanesinde hasta bakıcı ve temizlik personellerine yönelik hastane enfeksiyonu, el hijyeni ve tıbbi atık eğitimlerinin değerlendirilmesi. Ortadoğu Tıp Dergisi. 2020;12(1), 89-95.
• 74. Anwar M. M. Elareed H. R. Improvement of hand hygiene compliance among health care workers in intensive care units. Journal of preventive medicine and hygiene. 2019;60(1), E31.