Work of Ali Sedad Titled “Kavâ`idü’t-Tahavvülât fî Harekâti’z-Zerrât” and Introduction of Thermodynamics to Turkey

Yıl 2015, Sayı: 8, 75 - 87, 01.12.2015

Levent Çankaya

Öz

The study of Ali Sedad Bey named as Kavâ`idü’t-Tahavvülât Fî Harekâti’zzerrât published in 1883 is an extremely interesting and an important study. In the first parts of the said artwork; the author is giving technical information about thermodynamics which was one of the highest level scientific fields of the last period of XIXth century. In the final parts of the book, getting support from the thermodynamic theories stated in the first parts; a new reading was done over kalam atomism. In our study, we will try to give the context of the book Kavâ`idü’t-Tahavvülât Fî Harekâti’z-zerrât of Ali Sedad Bey who is known that he is aware of the latest scientific developments of the era. We will also try to determine the importance of the study of Ali Sedad Bey and generally evaluate the first parts of the book which are about thermodynamics

Anahtar Kelimeler

Ali Sedad, Thermodynamics, Conservation of Energy, History of Science

Ali Sedad’ın Kavâ`idü’t-Tahavvülât fî Harekâti’zZerrât Adlı Eseri, İçeriği ve Termodinamik ile İlgili Bölümlerinin Genel Bir Değerlendirmesi

Öz

Ali Sedad Bey’in 1883 yılında yayımlanan Kavâ`idü’t-Tahavvülât fî Harekâti’zzerrât adlı çalışması son derece ilginç ve önemli bir çalışmadır. Söz konusu eserin ilk bölümlerinde; yazar, XIX. yüzyılın son döneminin en üst bilim dallarından biri olan termodinamik hakkında teknik bilgiler vermektedir. Kitabın son bölümlerinde ise ilk bölümlerde bahsedilen termodinamik kuramlardan destek alınarak; kelam atomculuğu üzerinden yeni bir okuma yapılmaktadır. Bu çalışmamızda, yaşadığı dönemin en güncel bilimsel gelişmelerinden haberdar olduğunu gördüğümüz Ali Sedad Bey’in Kavâ`idü’tTahavvülât fî Harekâti’z-zerrât adlı kitabının; içeriğinin verilmesi, öneminin belirlenmesi ve termodinamik ile ilgili olduğu görülen ilk bölümlerinin genel olarak bir değerlendirmesinin yapılmasına çalışılacaktır

Anahtar Kelimeler

Ali Sedad Bey, Termodinamik, Enerjinin Korunumu, Bilim Tarihi.

Kaynakça

• Akşin, S. (1995). Türkiye Tarihi 3 Osmanlı Devleti 1600-1908. İstanbul: Cem.
• Ali Sedad. (1883). Kavâ`idü’t-Tahavvülât Fî Harekâti’z-zerrât. İstanbul: Matba`a-ı Osmaniye.
• Ali Sedad. (1989). Türkiye Diyanet vakfı İslâm Ansiklopedisi içinde (Cilt. 2, s. 442). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi.
• Demir, R. (2007). Philosophia Ottomanica Osmanlı İmparatorluğu Döneminde Türk Felsefesi: Cilt III. Yeni Felsefe. Ankara: Lotus.
• Hayta, N., Ünal, U. (2005). Osmanlı Devleti’nde Yenileşme Hareketleri. Ankara: Gazi.
• İhsanoğlu, E. (1985). Açıklamalı Türk Kimya Eserleri Bibliyografyası. İstanbul: Beta.
• Saraç, C. (1992). Yüz On Yıl Önce Yayınlanmış İlk Türkçe Termodinamik Kitabı Hakkında. Bilim Tarihi, 14, 3-10.
• Ülken, H. Z. (2011). Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi. İstanbul: Ülken.