Özgürlük Problemi: Spinoza ve Kant

Yıl 2016, Sayı: 9, 139 - 156, 01.06.2016

Seyit Coşkun

Öz

İnsan özgürlüğü, felsefe tarihi ve sistematiği açısından temel bir sorun olagelmiştir. Özgürlük, hakkında en çok şey yazılan, ancak buna rağmen hala belirsizliğini koruyan bir kavramdır. Özgürlük kavramına yönelik Spinoza ve Kant’ın çözümlemeleri, teorik ve pratik temelde bu soruna belli kavrayış sağlamaktadır. Bu bağlamda, öncelikle nedensel bir determinizmin söz konusu olduğu mevcut dünyada, özgürlüğün nasıl olanaklı olabileceği her ikisi açısından temel sorundur. Spinoza, töz tanımı çerçevesinde, bu nedenselliğin insanın doğasıyla bağdaşabileceğini ve insanın buna rağmen özgür olabileceğine ilişkin bir anlayış ortaya koyar. Çünkü özgürlük, bu zorunluluğun bilincinde olmaktır. Buna karşılık Kant, ampirik-olgusal nedenselliğin insanın özgür olmasına engel olmadığını, ussal varlık olarak insanın bu nedenselliği aşabileceğini ve özgür biçimde eyleyebileceğini iddia eder. Bu çalışmada, her iki düşünür açısından özgürlüğün anlamını üç başlık temelinde ele almak istiyorum: Metafiziksel ve ontolojik özgürlük, istenç ya da irade özgürlüğü ve politik özgürlük

Anahtar Kelimeler

Özgürlük, Zorunluluk, Determinizm, İndeterminizm, Özerklik, Yaderklik

Kaynakça

• Balibar, Etienne (2004). Spinoza ve Siyaset, Çev. Sanem Soyarslan, İstanbul: Otonom Yayınları.
• Cook, J. Thomas (2012). “Libertas philosophandi and Freedom of Mind in Spinoza’s Tractatus Theologico-politicus”, Faculty Publications. Paper 62 (http://scholarship. rollins.edu/as_facpub/62).
• Heidegger, Martin (1998). Kant und das Probleme der Metaphysik, Frankfurt am Main: Vittorio Klosterman.
• Geismann, Georg (2006) Recht und Moral in der Philosophie Kants, , Jahrbuch für Recht und Ethik, 3-124.
• Geismann, Georg (1999). zur Inkommensurabilität der politischen Philosophie von Spinoza und Kant, Zeitschrift für Politikwissenschaft, 1381-1402.
• Kant, Immanuel (1995). Ahlak Metafiziğinin Temellendirilmesi, Çev. İoanna Kuçuradi, Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.
• Kant, Immanuel (1999). Pratik Aklın Eleştirisi, Çev. İoanna Kuçuradi, Ülker Gökberk, Füsun Akatlı, Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.
• Kant, Immanuel (1990). Kritik der reinen vernunft, 3. Auflg. Felix Meiner Verlag GmbH, Hamburg.
• Oertner, Monika (2000). vier Bedeutungsebenen von Freiheit in der Philosophie des Benedictus de Spinoza, Universität Konstanz. Geisteswissenschaftliche Sektion. Fachbereich Philosophie. MAGISTERARBEIT, bei Herrn Prof. Dr. H. Schleichert und Herrn Priv.-Doz. Dr. P. McLaughlin.
• Rieβ, Andreas (2012). Eine Ideengeschichte der Freiheit. Die liberale Idee im zeichen des theo- logisch-politischen Problems, Inaugural-Dissertation zur Erlangung des Doktorgrades der Philosophie an der Ludwig-Maximilians-Universitat, München.
• Spinoza, Benedictus (2004). Etika, Çev. Hilmi Ziya Ülken, Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Spinoza, Benedictus (2008). Teolojik-Politik İnceleme (Tractatus Theologico-Politicus), Çev. Cemal Bali Akal& Reyda Ergün, Ankara: Dost Kitabevi.
• Stankov, Georgi (2007). Descartes, Spinoza, Leibniz, Kant Philosophische Quellen, Copyright by Georgi Stankov, Stankov’s Universal Law Press.