Trade Amphoras Discovered at Klazomenai FGT (Feride Gül Field) Sector

Yıl 2019, Sayı: 59, 74 - 94, 31.01.2019

Fikret Özbay

Öz

Trade amphoras play an important
role in the identification and understanding of the intricate trade relation of
the Ancient period. Under the light of the recent data obtained during the
excavations at ancient sites significant steps were taken in identifying the
production site of these amphorae based on the typographical classifications
and clay analysis in addition to numismatic and epigraphical sources even
identifying the trade items they contained such as wine and olive oil became
likely.

This study scrutinizes the
mushroom-lipped Solokha I amphorae named by Zeest and the Thasos, Khios and
Samos amphorae discovered at Klazomenai 4th BC settlement.

The sherds of trade amphorae
unearthed at Klazomenai 4th BC settlement were mainly dated to early and
mid-4th century BC in view of the layers they were obtained or their similars.
The mentioned period covers the second architectural phase of the settlement
between the first quarter of 4th century BC and mid-4th century BC and the
third architectural phase of the city in the mid4th century BC.

Anahtar Kelimeler

4th BC settlement, imported amphorae, Thasos amphora, Khios amphora, Solokha I/ mushroom-lipped amphora

KLAZOMENAİ FGT (FERİDE GÜL TARLASI) SEKTÖRÜNDEN ELE GEÇEN İTHAL TİCARİ AMPHORALAR

Öz

Antik dönemin girift ticari
ilişkilerinin aydınlatılmasında ticari amphoraların önemi yadsınamaz. Son
yıllarda antik merkezlerde yapılan kazı çalışmaları sonucunda edinilen yeni
veriler ışığında; ticari amphoralar üzerine yapılan tipolojik sınıflandırma ve
kil analizi gibi detaylı incelemeler, nümizmatik ve epigrafik kaynaklar
sayesinde bu amphoraların üretim yerlerinin belirlenmesinde hatta taşıdıkları
şarap, zeytin yağı gibi ticari maddelerin saptanmasında önemli bir yol kat
edilmiştir. 

Klazomenai MÖ 4. yüzyıl
yerleşiminden ele geçen Thasos, Khios, Samos amphoraları ve Solokha
kurganlarından ele geçmesinden dolayı Zeest tarafından Solokha I veya spesifik
ağız formundan dolayı mantar ağızlı amphoralar olarak isimlendirilen amphora
grubu bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır.

Klazomenai MÖ 4.
yüzyıl yerleşiminden ele geçen parçalar halindeki ticari amphoraların büyük bir
kısmı ele geçtikleri tarihlenebilir tabakalardan ve benzer örneklerden
hareketle MÖ 4. yüzyılın ilk yarısı ve ortasına tarihlendirilmektedir. Söz
konusu tarih aralığı yerleşimin MÖ 4. Yüzyılın ilk çeyreği – MÖ 4. Yüzyılın
ortalarına tarihlendirilen kentin ikinci yapı evresi ve MÖ 4. Yüzyılın
ortalarına tarihlendirilen kentin üçüncü yapı evresine denk gelmektedir.   

Anahtar Kelimeler

Klazomenai, MÖ 4. Yüzyıl yerleşimi, İthal amphora, Thasos amphorası, Khios amphorası

Kaynakça

• Alpözen O., Özdaş, A. H., & Berkaya, B. (1995). Bodrum sualtı arkeoloji müzesi ticari amphoraları. Bodrum: Bodrum Sualtı Müzesi Yayınları.
• Anderson J. K. (1954). Excavation at the ridge of kofina in khios. British School at Athens, 49, 129-187.
• Baylkova V.P. (2005). The chronology of settlements in the lower dnieper region (400-100 BC), In V. Stolba, L. Hannestad (Ed.), Chronologies of the Black Sea Area in the Period c. 400-100BC, Black Sea Studies, 3, (ss. 217-247). Aarhus.
• Blondé F., Mulliez, D., & Muller, A. (1991), Le comblement d’un puits public à thasos, Bulletin de Correspondance Hellénique Année, 115 (1), 213-242.
• Boeckh, A. (1828-1877). Corpus inscriptionum graecarum I-IV. Berlin.
• Bon, A. M., & Bon, A. (1957). Les timbres amphoriques de thasos. École française d’Athènes, Études thasiennes, IV. Paris.
• Cankardeş Şenol, G. (2006). Klasik ve hellenistik dönem’de mühürlü amphora üreten merkezler ve mühürleme sistemleri. İstanbul: Ege Yayınları.
• Canoğlu, E. (2011). Amphora mühürlerinden hareketle klasik ve hellenistik dönemlerde thasos ve doğu akdeniz ticari ilişkileri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Carlson, D. N. (2006). Pseudo- Samian amphoras and maritime trade in the wastern aegean. In C. C. Mattusch, A.A. Donohue, (Eds.), Common Ground: Archaeology, Art, Science, and Humanities-Proceedings of the XVIth International Congress of Classical Archaeology, Boston, August 23‑26, 2003 (ss.132-135). Barnsley: Oxbow Books.
• Cistov D., & Domzalski K. (2002). Nymphaion-results of excavations in sector N, 1994- 1998. Archeologi, LII. Warszawa.
• Cook, J. M. (1953-1954). The topography of klazomenai. AEphem, 2, 149-157.
• Coşkun, G., & Çevirici Coşkun, F. (2017). Seyitömer höyük MÖ 5. ve 4. yüzyıl ticari amphoraları. Arkeoloji Dergisi, XXII, 229-243.
• Coulson, W. D. E., Wilkei, N. C., & Rehard, J. W. (1986). Amphoras from naukratis and environs. Bulletin de Correspondance Hellénique Année, 23, 535- 550.
• Domesticha, S. (2011). The 4th –century-bc mazotos shipwerck, cyprus: a preliminary raport. The International Journal of Nautical Archaeology, 40 (1), 39- 59.
• Dennis, G. (1883). Two archaic greek sarcophagi, recently discovered in the necropolis of clazomenae. journal of Hellenic Studies, 4, 1-22.
• Doğer, E. (1982), Klazomenai kazısı ticari amphora buluntuları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji ve Sanat Tarihi Bölümü Arkeoloji Anabilim Dalı, İzmir. Doğer, E. (1991). Antik çağda amphoralar. İzmir: Sergi Yayınevi.
• Garlan, Y. (1985). Un remblai thasien de IV sièle. B. amphores et timbres amphoriques. Bulletin de Correspondance Hellénique Année, 109 (2), 727-746.
• Garlan, Y. (1988). Vin et amphores de thasos. Paris.
• Garlan, Y., & Doulgéri-Intzessiloglu, A. (1990). Vin et de péparéthos et d’lkos. Bulletin de Correspondance Hellénique Année, 114, 361- 389.
• Garlan, Y. (1999). Amphores et timbres amphoriques grec, memoires de l’academie des inscriptions et belles- lettres. Tome, XXI, Paris.
• Grace, V. (1934). Stamped amphora handles found in 1931-1932. Hesperia, 3, 197-314.
• Grace, V. R. (1946). Early thasian stamped amphoras. American Journal of Archaeology, 50 (1), 31-38.
• Grace, V. R. (1961). Amphoras and the ancient wine trade, athens. Princeton, New Jersey.
• Grace, V. R. (1979). Amphoras and the ancient wine trade. Princeton, New Jersey.
• Grandjean, Y. (1992). Contribution à l'établissement d'une typologie des amphores thasiennes. Le matériel amphorique du quartier de la porte du Silène. Bulletin de Correspondance Hellénique Année, 116 (2), 541-584.
• Hasdağlı, İ. (2012). The assessment of the 4TH century B.C. finds from three wells uncovered at clazomenae HBT (hamdi balaban tarlası) sektor. OLBA, XX, 119- 164.
• Johnston, A. W. (1990). Aegine, aphaia-tempel XIII. The storage amphorae, Archäologischer Anzeiger, 105, 37-64.
• Jöhrens, G. (2001). Amphorenstempel hellenistischer zeit aus tanais. Eurasia Antiqua, 7, 367- 479.
• Kızıl, A., & Yaman, A. (2017). A group of transport amphorae from the terrıtorıum of ceramus: Typologıcal observatıons. Anatolia Antiqua, XXV, 17-32.
• Lawall, M. L. (1995). Transport amphoras and trademarks: Imports to athens and economic diversity in the fifth century BC. Unpublished doctoral dissertation, University of Manitoba, Manitoba.
• Lawall, M. L. (2002). Ilion before alexander: Amphoras and economic archaeology. Studia Troica, 12, 197-243.
• Lawall, M. L. (2004). Amphoras without stamps: Chronologies and typologies from the athenian agora. In 6th scientific meeting on hellenistic pottery, Volos, 17-23 April 2000 (ss. 445-454). Athens.
• Lawall, M. L. (2009). Pontic, aegean and levantine amphorae at gordion, production and trade of amphorae in the black sea. In D. Kassab Tezgör, N. Inaishvili (Eds.), Patabs I Production and Trade of Amphorae in the Black Sea, Varia Anatolica, 21 (ss. 159-166), İstanbul, Paris.
• Lawall, M. L. (2011). Transport amphoras from well J 2:4. In K. M. Lynch (Ed.), The Symposium in Context, Hesperia Supplement, 46, 297- 327.
• Lozanov, I. (2009). On the import amphorae in thrace (6th-3rd centuries B.C.): Reflections on some recent discoveries in the middle hebros valley. In D. Kassab Tezgör, N. Inaishvili (Eds.), Patabs I Production and Trade of Amphorae in the Black Sea, Varia Anatolica, 21, (ss. 85-96), İstanbul, Paris.
• Mateevici, N., & Redina, E. (2009). Quelques conclusions concernant les impor- tations amphoriques dans le site de Koshary (région d’Odessa) en Ukraine. In D. Kassab Tezgör, N. Inaishvili (Eds.), Patabs I Production and Trade of Amphorae in the Black Sea, Varia Anatolica 21 (ss. 57-62, pl. 27-34), İstanbul, Paris.
• Monachov, S. I. U., & Rogov, E. I. (1990). Amphoras of the panskoe I necropolis. AMA, 7, 128-153.
• Monachov, S. I. U. (2003). ГРЕЦЕСКИЕ АМФОРЫ В ПРИЦЕРНОМОРЪЕ. Moskova.
• Okan, E. (2013). Çeşme müzesi ticari amphoraları. Arkeoloji Dergisi, XVIII., 127-140.
• Okan E., Atilla, C., & Akyol, A. A. (2015). The production of chios- style amphorae at a ceramic workshop in phocaea (foça). Mediterranean Archeology and Archaeometry, 15 (3), 259-276.
• Özbay, F. (2006). Klazomenai’daki MÖ 4. yüzyıl yerleşimi. Yayımlanmamış doktora tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Salviat, F. (1986). Le vin de thasos amphores, vin et sources ecrites. Bulletin de Correspondance Hellénique Année, 13, 145-196.
• Sezgin, Y. (2009). Arkaik dönem doğu yunan ticari amphoraları sorunu. Yayımlanmamış doktora tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Şenol, A. K. (2003). Marmaris müzesi ticari amphoraları. Ankara: Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Şenol, A. K., & Aşkın, E. (2007). Amphoralar ışığında kentin ticari ilişkileri. In S. Durugönül (Ed.), Dağlık Kilikiada Bir Antik Kent Kazısının Sonuçları NAGIDOS, Results of an Excavation in an Ancient City in Rough Cilicia, ADALYA, 6, 241-297.
• Tanrıver, C. (1989). Antik metinler ve arkeolojik, nümismatik ve epigrafik buluntular ışığında klazomenai'de khyton sorunu. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Tzochev, C. (2016). Markets, amphora trade and wine industry: The case of thasos. In E. M. Harris, D. M. Lewis, M. Woolmer (Ed.), The Ancient Greek Economy Markets, Households and City-States (ss. 230-254), Cambridge.
• Zeest, I. B. (1960). Keramičeskaja tara bosphora. Moskova.