OKUL ÖNCESİ KAYNAŞTIRMA EĞİTİMİNE DEVAM EDEN ÖZEL GEREKSİNİMLİ ÇOCUKLARIN KARŞILAŞTIKLARI GÜÇLÜKLERİN ANNELERİN GÖRÜŞLERİNE GÖRE BELİRLENMESİ

Yıl 2013, Sayı: 35, - , 20.06.2015

Öznur Tuş İlknur Çifci Tekinarslan

Öz

The aim of this study is to determine the challenges faced by children with special needs in the preschool inclusive education according to the views of mothers. The study has been carried out in Istanbul, by means of semi-structured interviews with 9 mothers of children with special needs. The obtained data were analyzed on the basis of the inductive analysis method. Mothers stated that they received the most positive approaches from teachers during the pre-school inclusive education of their children with special needs, while the school management displayed the most negative approaches according to them.The study’s findings show that children with special needs face difficulties in activities applied in the education environment. In this direction in order to increase the success of pre-school inclusion, early education programs, pre-school to teach the necessary skills for the transition period is recommended

Anahtar Kelimeler

Pre-school education, inclusive education, special education, children with special needs, mother

OKUL ÖNCESİ KAYNAŞTIRMA EĞİTİMİNE DEVAM EDEN ÖZEL GEREKSİNİMLİ ÇOCUKLARIN KARŞILAŞTIKLARI GÜÇLÜKLERİN ANNELERİN GÖRÜŞLERİNE GÖRE BELİRLENMESİ

Öz

Bu araştırmanın amacı; özel gereksinimli çocukların okul öncesi kaynaştırma eğitiminde karşılaştıkları güçlüklerin anne görüşlerine dayalı olarak belirlemektir. Çalışma İstanbul’da bulunan okul öncesi dönemde kaynaştırmaya devam eden özel gereksinimli çocuğa sahip 9 anne ile yarı-yapılandırılmış görüşmeler yoluyla yapılmıştır. Elde edilen veriler, tümevarım analizi tekniğiyle analiz edilmiştir. Anneler özel gereksinimli çocukları için, okul öncesi kaynaştırma eğitimine devam ederlerken en fazla olumlu yaklaşımı öğretmenlerden, olumsuz yaklaşımları ise okul yönetiminden gördüklerini belirtmişlerdir. Araştırmanın bulguları, özel gereksinimli çocuğun eğitim ortamında yapılan faaliyetlerde güçlük yaşadığını göstermiştir. Bu doğrultuda okul öncesi kaynaştırmanın başarısını arttırmak için, erken eğitim programlarında, okul öncesi döneme geçiş için gerekli becerilerin öğretilmesi önerilmektedir

Anahtar Kelimeler

Okul öncesi eğitim, kaynaştırma, özel eğitim, özel gereksinimli çocuk, nne

Kaynakça

• AKÇAMETE, A. G. (1998). Özel eğitim. S. Eripek (ed.), Türkiye’de Özel Eğitim (313-359). Eskişehir: Açıköğretim Fakültesi Yayınları.
• AKSOY, P. (2010). Ebeveynlerin okul öncesi dönemde kaynaştırma eğitimine ilişkin görüşlerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. International Conference on New Trends in Education and Their Implications (11-13 Kasım, Antalya, ss. 518-527).
• ANDERSON,R.J., DECKER,R. H. (1993). “The principal’s role in special education programming.” National
• Association of Secondary School Principals Bulletin, 77(550), 1-6. ARTAN, İ., UYANIK BALAT, G. (2003). “Okul öncesi eğitimcilerin entegrasyona ilişkin bilgi ve düşüncelerinin incelenmesi.” Kastamonu Eğitim Dergisi,11(1), 65-80.
• BAKKALOĞLU, H. (2004). Etkinliğe dayalı müdahale programının 3-6 yaş gelişimsel geriliği olan çocukların geçiş becerilerine etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• BAKKALOĞLU, H. (2007). Okul öncesi geçiş becerilerini değerlendirme ölçeği’nin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışmaları 17. Ulusal Özel Eğitim Kongresinde sunulan bildiri (15-17 Kasım, İzmir).
• BALABAN M.,YILMAZ Ö., YILDIZBAŞ F. (2009). Okul öncesi eğitimde kaynaştırma eğitimi uygulamalarına ilişkin öğretmen görüşlerinin incelenmesi, I.Uluslararası Türkiye Eğitim Araştırmaları Kongresinde sunulan bildiri(1- 3 Mayıs, Çanakkale).
• BARRAFATO, A. (1998). Inclusion at the Early Childhood Level: Supports Contributing to its Success. Concordia
• University, Montreal,Quebec, Canada. BATU, E. S. (1998). Özel gereksinimli öğrencilerin kaynaştırıldığı bir kız meslek lisesindeki öğretmenlerin kaynaştırmaya ilişkin görüş ve önerileri. DoktoraTezi. Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• BATU, S., UYSAL, A. (2009). Günümüz sınıflarına engelli çocukların katılımını destekleme. G.Akçamete(ed.), Özel
• Eğitim (Ünite3,117) İçinde. Ankara: Kök Yayıncılık. BAYKOÇ-DÖNMEZ, N., AVCI N., ASLAN, N. (1997). Normal gelişim gösteren öğrenci ve velilerinin engelliere ve entegrasyona bakışları. 1.Ulusal Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Kongresi’nde sunulan bildiri (28-30 Mayıs, Ankara).
• BAYKOÇ-DÖNMEZ, N., ASLAN, N., AVCI, N. (1998). “Engelli ve engelsiz çocuğa sahip anne-babaların engellilere ve entegrasyona ilişkin düşünceleri. “Destek Dergisi,1(1),25-33.
• BAYSAL, M.N. (1989). Okulöncesi dönemdeki down sendromlu ve normal gelişim gösteren çocukların entegrasyonunda sosyal iletişim davranışlarının incelenmesi. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• BRADLEY, D., WEST, F.(1994). “Stafftraining for inclusion of students with disabilities:Visions from school-based educators.” Teacher Education and Special Education.17(2),117-128.
• ÇELİK, M. (2007). Türkiye’de okul öncesi eğitimin gelişimi. Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi, Sosyal
• Bilimler Enstitüsü, Erzurum. ÇULHAOĞLU İMRAK, H. (2009). Okul öncesi dönemde kaynaştırma eğitimine ilişkin öğretmen ve ebeveyn tutumları ile kaynaştırma eğitimi uygulanan sınıflarda akran ilişkilerinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans
• Tezi. Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana. DEBORAH, F.R., SMİTH, B.J. (1992). Attitude barries and strategies for preschool mainstreaming, Policyn and Practice in Early Childhood Special Education Series.
• DİAMOND, K.E., CARPENTER, E.S. (2000). “Participation in inclusive preschool programs and sensitivity to the needs of others.” Journal of Early Intervention, 23 (2), 81-91.
• DUHANEY, G. L. M., SALEND, S. J.(2002). “What do families have to say about inclusion.” Teaching Exceptional Children, 35(1), 62-66.
• ERGÜN, M. (2005). Bilimsel araştırma yöntemleri, nitel araştırma, http://www.eğitim. aku.edu.tr/nitelarastirma.ppt#256,1, (17 Eylül 2010’da erişildi).
• FİSHER, D., PUMPİAN,I., SAX, C. (1998). “High school students attitudes about and recommendations for their peers with significant disabilities.” Journal of the association for persons with severe handicaps, 23, 272-282.
• GOTTLİEB, J., LEYSER, Y. (1996). “Attitudes of public school parents toward mainstreaming: Changes over a decade.” Journal of Insructional Psycholgy, 23 (4),12-28.
• GÖK, G. (2009). Okul öncesi eğitimi öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin görüşleri ve önerileri. Yüksek
• Lisans Tezi. Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri. GURALNİCK, M. (1994). “Mother’s perceptions of the benefits and draw backs of early childhood mainstreaming.”
• Journal of Early Intervention,18,168-183. GURALNİCK, M.J., CONNOR, R. T., HAMMOND M. (1995). “Parent perspectives of peer relationships and friendships in integrated and specialized programs.” American Journal on Mental Retardation, 99 (5), 457–476.
• GÜVEN, Y., ÖNDER, A. (1995). Okul öncesi eğitim kurumlarındaki yönetici ve öğretmenlerin özel eğitim gerektiren çocukların kaynaştırılmaları hakkındaki görüşleri. II.Özel Eğitim Kongresinde sunulmuş bildiri (11 -13 Ekim, Ankara).
• HALLAM, D., RENA, A. (2006).Tools for transition in earlychild hood: A step-by-step guide for teachers, and families, Rous, Beth S.D. (ed.), ERIC, ED rue&_&ERICExtSearch_SearchValue_0=ED497271&ERICExtSearch_SearchTy pe_0=no&accno=ED497271#McIntyre,L. 12.11.2010’da erişildi. agencies, 4972http://www.eric.ed.gov/ERICWebPortal/search/detailmini.jsp?_nfpb=t
• HANLİNE, M.F. (1988). “Making the transition to preschool: Identification of parents needs.” Journal of Division for Early Childhood, 12 (2),98-107.
• HOLAHAN, A, COSTENBADER, V. (2000). “A comparison of developmental gains for preschool children with disabilities in inclusive and self-contained classrooms.” Topics in Early Childhood Special Education, 20 (4),224- 2
• KARAMANLI,D.(1998). Okul öncesi dönemde entegrasyon sınıflarında bulunan 5–6 yaş grubundaki normal çocukların ve sınıf öğretmenlerinin zihinsel engelli çocukların sosyal uyum davranışları hakkındaki algılamalarının incelenmesi. Yayınlanmış Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• KARGIN,T., AKÇAMETE,G., BAYDIK,B.(2001). “Okul öncesi yaşta işitme engelli çocuğu bulunan ailelerin geçiş sürecindeki gereksinimlerinin belirlenmesi.” Özel Eğitim Dergisi, 3(1), 13-24.
• KARGIN T., ACARLAR, F., SUCUOĞLU, B. (2003). “Öğretmen, Yönetici ve Anne-Babaların Kaynaştırma
• Uygulamalarına İlişkin Görüşlerinin Belirlenmesi”, Özel Eğitim Dergisi, 4(2),55-76
• KAYA, İ (2005). Ana sınıfı öğretmenlerinin kaynaştırma (entegrasyon) eğitimi uygulamalarında yeterlilik düzeylerinin değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• KİLLORAN,I., TYMON, D.VEFREMPONG, G. (2007). “Disabilities and inclusion in Toronto preschools.”
• International Journal of Inclusive Education,11(1),81-95. KÜÇÜKER, S., KANIK-RİCHTER, N.(1994). “Normal çocuğa sahip anne-babaların özürlü çocuklara yönelik tutumları.” Özel Eğitim Dergisi,1(4),13-19
• MARAS,P., AVELİNG, L.E. (2006). “Students with special education needs: Transition from primary to secondary school.” British Journal of Special Education, 33(4),196-203.
• MCINTYRE, L.L., ECKERT, T.L., FİESE, B.H.,Dİ GENNARO, F.D., WİLDENGER, L.K.(2007). “The transition to kindergarden: Family experiences and involvement.” Early Childhood Education Journal, 35,83-88.
• Milli Eğitim Bakanlığı (M.E.B) (2006). 36-72 Aylık Çocuklar İçin Okul öncesi Eğitim Programı. Ankara:
• M.E.B.MEB Okul Öncesi Eğitim Kurumları Yönetmeliği. 8 Haziran 2004. Resmi Gazete, 25486.
• METİN, N.(1992). “Okul öncesi dönemde özürlü çocuklar İçin kaynaştırma programları.” Özel Eğitim Dergisi, 1(2),34-36.
• OKAGAKİ, L., DİAMOND K.E., KONTOS S.J., HESTENES L.L. (2002). Correlates of young children's interactions with classmates with disabilities, Purdue University, USA.
• ÖNCÜL, N., BATU, S. (2004). Kaynaştırma uygulaması yapılan ilköğretim okuluna devam eden zihin özürlü öğrencinin bulunduğu sınıfta normal çocuk annelerinin kaynaştırma uygulamasına ilişkin görüşleri,14.Ulusal Özel
• Eğitim Kongresi, Bolu. ÖZBABA, N. (2000). Okul öncesi eğitimcilerin ve ailelerin özel eğitime muhtaç çocuklar ile normal çocukların entegrasyonuna (kaynaştırılmasına) karşı tutumları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara
• Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İstanbul. PECK, C.A.,CARLSON, P., HELMSTETTER, E. (1992). “Parent and teacher perceptions of outcomes for typically developing children enrolled in integrated early childhood programs: A state wide survey.” Journal of Early Intervention,16, 53-63.
• PRAİSNER, C.L. (2003). “Attitudes of elemantary school principals toward the inclusion of students with disabilities.” Council for Exceptional Children. 69(2),135-145.
• RAFFERTY, Y., BOETTCHER, C., GRİFFİN, K.(2001). “Benefits and risks of reverse inclusion for preschoolers with and without disabilities: Parents’perspectives.” Journal of Early Intervention, 24(4),266-286.
• RAFFERTY, Y., GRİFFİN K.W. (2001). “Disabilities: Perspectives of parents and providers benefits and risks of reverse inclusion for preschoolers with and without.” Journal of Early Intervention, 27,173.
• ROSENKOETTER. E.S, HAİNS, A.H., DOGARU, C.(2007). “Successful Transitions for Young Children with
• Disabilities and Their Families: Roles of School Social Workers.” Children & School, 29(1), 26-34. SAİNATO, D.M., LYON, S.R.(1989). “Promoting succesful mainstreaming transition for handicapped children.”
• Journal of Early Intervention,13,305-314
• SALEND, S. J. (1998). Effective mainstreaming. New Jersey, Merrill, an imprint of PrenticeHall.
• SEERY, M.E, DAVİS, P.M., JOHNSON, L.J.(2000). “Seeing eye-to-eye: A reparents and professionals in agreement about the benefits of preschool inclusion?” Remedial and Special Education, 21(5), 268-278,319.
• SUCUOĞLU, B., KARGIN, T. (2006). İlköğretimde kaynaştırma uygulamaları. Yaklaşımlar, yöntemler ve teknikler.
• İstanbul: Morpa yayınları. ŞAHBAZ, Ü. (1997). Öğretmenlerin özel gereksinimli çocukların kaynaştırılması konusunda bilgilendirilmelerinin kaynaştırmaya ilişkin tutumlarının değişmesindeki etkililiği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• ŞİMŞEK, H. VE YILDIRIM, A. (2003). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: SeçkinYayıncılık.
• TEMEL,F.Z. (2000). “Okul öncesi eğitimcilerinin engellilerin kaynaştırılmasına ilişkin görüşleri.” Hacettepe
• Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18: 148-155
• TEMİR, D. (2002).Çocuğu kaynaştırma eğitimine devam eden ailelerin sorunları ve beklentileri. Yüksek Lisans Tezi.
• Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. TÜRKOĞLU, A.(1998). Karşılaştırmalı Eğitim Dünya Ülkelerinden Örnekler. Adana: Baki Kitabevi.
• UYSAL, A. (1997). Okul yöneticileri ve öğretmenlerin zihinsel engelli çocukların kaynaştırılmasında karşılaşılan sorunlara ilişkin görüşleri. Ankara Üniversitesi 5. Mitat Enç Özel Eğitim Günlerinde sunulan bildiri, Ankara: Türkiye
• Sakatlar Konfederasyonu Yayınları. ÜSTÜN, A., YILAN, G. (2003). “Okul öncesi öğretmenlerinin, zihinsel engelli çocukların kaynaştırma yoluyla eğitimlerine ilişkin sahip oldukları tutumlar.” Eurasian Journal of Educational Research, sayı 13.
• VARLIER, G.(2004). Okul öncesi eğitim öğretmenlerinin kaynaştırmaya ilişkin görüşleri. Yüksek Lisans Tezi.
• Anadolu Üniversitesi, Eskişehir. WAGNER, D.L. (1989). Preschool integration from teacher and parent perspective, ED364314.
• WESLEY, P.W, BUYSSE, V, TYNDALL, S. (1997). “Family and professionals perspectives on early intervention:
• An exploration using focus groups.” Topics in Early Childhood Special Education,17, 435-456. YAVUZ, C.(2005). Okul öncesi eğitimde kaynaştırma eğitimi uygulamalarının değerlendirilmesi. Yüksek Lisans
• Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri, Ankara. YIKMIS, A., SAZAK-PINAR, E. (2005). İlköğretim okulu müdürlerinin kaynaştırmaya yönelik görüşlerinin belirlenmesi.14.Ulusal Özel Eğitim Kongresi’nde sunulan bildiri (4-6Kasım, Bolu).
• YIKMIŞ, N. (2006). İl Milli Eğitim yöneticilerinin kaynaştırma uygulamalarına yönelik görüş ve önerileri. Yüksek
• Lisans Tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.