Sürdürülebilirlik Raporlaması: Sürdürülebilirlik Endeksinde Yer Alan Şirketler Üzerine Bir Uygulama

Yıl 2020, Sayı: 63, 153 - 174, 22.01.2020

Ali Özmen Mehtap Karakoç , Eser Yeşildağ

Öz

Sürdürülebilirlik
endekslerine girmenin işletmeler üzerinde sağladığı faydaların, işletmelerin
ekonomik, çevresel ve sosyal performansları itibariyle ölçülmesi başta
işletmeler için daha sonra paydaşları için önemlidir. Bu sebeple 2014 yılında
kurulan Borsa İstanbul (BİST) Sürdürülebilirlik Endeksi’nin ilk döneminde
endekse giren 15 işletmenin sürdürülebilirlik endeksine girmelerinin finansal
performanslarındaki değişimin ölçülmesine çalışılmıştır. Ölçüm alanı olarak
işletmelerin endekse girmeden önceki 12 çeyreklik dönemleri ile endekse
girdikten sonraki 12 çeyreklik dönemleri baz alınmıştır. İşletmelerin yayınladıkları bilanço ve gelir tablolarından
belirlenen oranlar ile elde edilen veriler, TOPSIS yöntemiyle analiz edilerek
dönemler itibariyle tek bir puana çevrilmiştir. 
Söz konusu 15 işletmenin bilanço ve gelir tablolarındaki farklılık
nedeniyle işletmeler dört banka ve bankalar dışında kalan 11 işletme şeklinde
bir ayrıma tâbi tutulmuştur. TOPSIS yöntemiyle puanlaştırılan dönemler endeks
öncesi ve sonrası aritmetik ortalamaları alınarak karşılaştırma yapılmıştır.
Bankaların dönemleri itibariyle yapılan karşılaştırmada sürdürülebilirlik
endeksine girmenin bankaların finansal performanslarında bir artışa neden
olmadığı fakat banka dışı işletmelerin dönemleri itibariyle yapılan
karşılaştırmada ise bu işletmelerin sürdürülebilirlik endeksine girmenin
finansal performanslarında artışa neden olduğu gözlemlenmiştir. Genel anlamda
15 işletmenin tümünün finansal performansları ölçüldüğünde endeks sonrası
dönemde işletmelerin finansal performanslarının arttığı, böylelikle
sürdürülebilirlik endeksine girmenin işletmelerin finansal performanslarında
olumlu bir etki yarattığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Borsa İstanbul, Finansal Performans, sürdürülebilirlik endeksi, topsıs

Sustainability Reporting: An Applıcation on Companıes in BIST Sustainability Index

Öz

Measuring the benefits of entering sustainability indices on businesses
is gaining importance today. For this reason, the financial performance of the
15 companies included in the index in the first period of the BIST
Sustainability Index was measured in the post-index period. 12 quarterly
periods before and after the index were determined as the measurement area. The
data obtained from the balance sheet and income statements of the enterprises
have been converted to a single score by TOPSIS method. Due to the differences
in the balance sheet and income statements of the 15 enterprises, the
enterprises were separated into four banks and 11 companies except for banks,
and the periods scored were compared before and after the index arithmetic
means. In the comparison made on banks, it was observed that entering the index
didn’t cause an increase in the financial performances of the banks, on the
contrary, there was an increase in the financial performances of non-banks. In
general, when the financial performances of all 15 enterprises are measured, it
is determined that the financial performances of the enterprises increased in
the post-index period, but this increase is not statistically significant.

Anahtar Kelimeler

Borsa İstanbul, Financial Performance, Sustainability Index, TOPSIS

Kaynakça

• AKSOY, Ç. (2013). Sürdürülebilirlik Performansının Değerlendirilmesine Yönelik Ölçek Önerisi ve Türkiye’deki İşletmelerde Uygulanması. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• BORGHESI, S. & VERCELLI, A. (2003). Sustainable Globalisation. Ecological Economics, I. 44, pp.77-89.
• BORSA İSTANBUL. Borsa İstanbul Sürdürülebilirlik Endeksi. http://www.borsaistanbul.com/endeksler/bist-pay-endeksleri/surdurulebilirlik-endeksi adresinden erişildi.
• BORSA İSTANBUL, (2014a). Şirketler İçin Sürdürülebilirlik Rehberi. http://www.borsaistanbul.com/data/kilavuzlar/surdurulebilirlik-rehberi.pdf adresinden erişildi.
• BORSA İSTANBUL, (2014b). BİST Sürdürülebilirlik Bülteni. http://www.borsaistanbul.com/docs/default-source/yayinlar/borsa-istanbul-2014-surdurulebilirlik-bulteni.pdf?sfvrsn=4 adresinden erişildi.
• CANTİMUR BÜKEN, B. (2011). Tarihi Kentlerin Canlandırılmasına Yönelik Sürdürülebilir Yönetim Stratejileri: Balıkesir-Ayvalık Örneği. Doktora Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• CEYLAN, Ö. (2010). Tüketicilerin Çevresel Sürdürülebilirlik Ve Ekolojik Moda Konusunda Bilgi Düzeyi, Tutum Ve Davranışlarının Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• ÇAMLICA, Z. ve AKAR, G.S. (2014). Lojistik Sektöründe Sürdürülebilirlik Uygulamaları. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, No.11, ss. 101-119.
• DEMİRELİ, E. (2010). TOPSIS Çok Kriterli Karar Verme Sistemi: Türkiye’deki Kamu Bankaları Üzerine Bir Uygulama. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 5(1), 101-112. EŞ, A. (2008). Sürdürülebilirlik ve Firma Düzeyinde Sürdürülebilirlik Performans Ölçümü. Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• INTERNATIONAL INTEGRATED REPORTING COMMITTEE (2013). Uluslararası Entegre Raporlama Çerçevesi. http://integratedreporting.org/wp-content/uploads/2015/03/13-12-08-THE-INTERNATIONAL-IR-FRAMEWORK-Turkish.pdf adresinden erişildi.
• KILIÇOĞLU, P. (2005). Türkiye'nin Çevre Politikalarında Sürdürülebilir Gelişme. Ankara: Turhan Kitabevi Yayınları.
• KOLK, A. (2004). A Decade of Sustainability Reporting: Developments and Significance. International Journal of Environment and Sustainable Development, 3(1), 51-64.
• KPMG, UNITED NATIONS ENVIRONMENT PROGRAMME, GLOBAL REPORTING INITIATIVE & UNIVERSITY OF STELLENBOSCH BUSINESS SCHOOL (2010). Carrots and Sticks – Promoting Transparency and Sustainability; An Update on Trends in Voluntary and Mandatory Approaches to Sustainable Reporting. [E-Brochure] https://www.globalreporting.org/resourcelibrary/Carrots-And-Sticks-Promoting-Transparency-And-Sustainbability.pdf adresinden erişildi.
• LONGHURST, M. (2007). Can Sustainability Sell ?. Mccann-Erickson World Group (For United Nations Environment Programme). [E-Journal] http://www.unep.fr/shared/publications/pdf/3216-CanSustainSell.pdf adresinden erişildi.
• PRICEWATERHOUSECOOPERS TÜRKİYE, SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA DERNEĞİ ve İSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASI, (2011). Türkiye İş Dünyası’nda Sürdürülebilirlik Uygulamaları Değerlendirme Raporu. https://www.pwc.com.tr/tr/publications/arastirmalar/pdf/pwc_surdurulebilirlik_raporu-2012.pdf adresinden erişildi.
• RANGANATHAN, J. (1998). Sustainability Rulers: Measuring Corporate Environmental & Social Performance. Washington DC: World Ressources Institute.
• ROMANO, R. (1998). Enpowering Investors; A Market Approach to Securities Regulation. Yale Law Review, 107(5), 2364-2366.
• SOUBBOTİNA, T. P. (2004). Beyond Economic Growth an Introduction to Sustainable Development 2nd Edition. USA: The International Bank for Reconstruction and Development.
• TALU, N. (2007). Sürdürülebilir Kalkınma ve Türkiye’nin Çevre Politikaları. Sivil Toplum Dergisi, 5(20), 109-120.
• TUNÇLUER, H. (2010). Sürdürülebilirlik: Kalkınma, Pazarlama, Mutlak Organik Tekstil. İstanbul: Tunçluer Yayınları.
• ULUSAN, H. (2009). Çevresel Raporlama Rehberleri ve İşletme Çevresel Raporlarında Açıklanması Gereken Bilgiler. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(2), 181-206.
• Yalçıner, D., & Karaatlı, M. (2018). Mevduat bankası seçimi sürecinde TOPSIS ve ELECTRE yöntemlerinin kullanılması. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(2), 401-423.
• Yıldırım, G., Kocamış, T. U., & Tokur, Ö. T. (2018). Sürdürülebilirlik ve firma performansı: BİST sürdürülebilirlik endeksi şirketleri üzerine bir çalışma. Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(15), 90-96.