Barış Pınarı Harekâtı'nın Uluslararası Hukuk Bağlamında Değerlendirilmesi

Yıl 2022, Sayı: 2, 202 - 259, 29.12.2022

Yasin Beşir Vural

Öz

Bu makale, Barış Pınarı Harekâtı’nı uluslararası hukuk kapsamında analiz etmektedir. Bu kapsamda öncelikle “Yakın Tehdit” yaklaşımları, devlet dışı aktörlere kaşı meşru müdafaa kapsamında güç kullanılması ve üçüncü ülke topraklarında meşru müdafaa hakkının kullanılması gibi uluslararası hukukta tartışmalı olan kavramlar ele alınmıştır.
Çalışma üç ana bölüme ayrılmıştır. İlk olarak devlet-devlet dışı aktör arasındaki silahlı çatışmalarda uygulanacak hukuk tespit edilmiştir. İkinci olarak yakın tehdidin kriterleri konusunda ortak bir irade bulunmamasına ve bu konuda yasal bir düzenleme olmamasına rağmen, devlet uygulamalarından yola çıkılarak hukuki bir sonuca varılmıştır. Yakın tehdit tartışmasını tamamlayıcı olarak, meşru müdafaa ve orantısızlık temaları analiz edilmiştir. Bu analiz neticesinde birçok ülkenin, meşru müdafaa hakkının kullanılması için karşı saldırının gerçekleşmesi gerektiğine dair yaklaşımlara karşı herhangi bir saldırının kurbanı olmayı beklemeye gerek olmadığı yönündeki fikirlerin öne çıktığı ve birçok ülkenin bu şekilde uygulamaya geçtiği sonucuna ulaşılmıştır. Bu kavram ve konseptler üzerinden Barış Pınarı Harekatı analiz edilmiştir. Üçüncü olarak meşru müdafaa hakkının devlet dışı aktörlere karşı kullanılması konusu incelenmiştir. Bunu takiben meşru müdafaa hakkının başka bir devletin egemenlik sahasında kullanılması analiz edilmiştir. Barış Pınarı Harekatı’nın Adana Mutabakatı perspektifinden değerlendirmesi de yapılmıştır.
Sonuç olarak çalışmada Türkiye’nin Suriye’de terörle mücadelesinin hukuki dayanakları incelenmiştir. Buna ek olarak egemen devletin, saldırıların merkezi olma durumunu engellememesi veya engelleyememesi durumunda üçüncü ülke topraklarında meşru müdafaa hakkının kullanan devlet yönünden var olan belirsizlik, mağdur devletin yasal sınırlar konusundaki endişeleri ve literatürde PYD’nin statüsünün belirsizliği vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Barış Pınarı Harekatı, Meşru Müdafaa, YakınTehdit, PKK/KCK-PYD/YPG/SDG, PKK/KCK-PYD/YPG/SDG, Uluslararası Hukuk

Kaynakça

• Aksu, Fuat. 2015. “1998 Suriye (Öcalan) Krizi.” Türk Dış Politikası Kriz İncelemeleri. https://tdpkrizleri.org/index.php/1998-suriye-oecalan-krizi Erişim tarihi 25 Haziran 2022
• Annan, Kofi. 2003. “Adoption of Policy of Pre-emption Could Result in Proliferation of Uniliteral, Lawless Use of Force, Kofi Annan Tells General Assembly” (Speech on General Assembly, 23 Eylül 2003). https://www.un.org/sg/en/content/sg/speeches/2003-09-23/adoption-policy-pre-emption-could-result-proliferation-uniliteral Erişim tarihi 3 Ağustos 2022
• Ayvaz, Z. 2020. “Effects of Astana and Sochi Processes on Turkish–Russian Relations.” The Journal of Diplomatic Research 2(2) https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1616893 Erişim tarihi 2 Ağustos 2022
• Badalič, V. 2021. “The War Against Vague Threats: The Redefinitions of Imminent Threat and Anticipatory Use of Force.” Security Dialogue 52.
• Bagheri, S. 2021. International Law and the War with Islamic State: Challenges for Jus Ad Bellum and Jus in Bello. Bloomsbury Publishing.
• Beyaz Saray. 2002. “The National Security Strategy of the United States of America.” 17 Eylül 2002. https://2009-2017.state.gov/documents/organization/63562.pdf Erişim tarihi 11 Haziran 2022
• Bethlehem, D. 2012. “Self-Defense Against an Imminent or Actual Armed Attack by Nonstate Actors.” American Journal of International Law 106.
• Brandis, G. 2017. “The Right of Self-Defence Against Imminent Armed Attack In International Law.” Ejiltalk. https://www.ejiltalk.org/the-right-of-self-defence-against-imminent-armed-attack-in-international-law/ Erişim tarihi 1 Temmuz 2022
• Brunnée, J. ve Toope, SJ. 2018. “Self-Defence Against Non-State Actors: Are Powerful States Willing but Unable to Change International Law?” International & Comparative Law Quarterly 67.
• Bowett DW. 1958. “Self-Defende in International Law.” Frederick A. Preager.
• Centre de Droit International (CDI). 2016. “A Plea Against the Abusive Invocation of Self-Defence as a Response to Terrorism.” https://cdi.ulb.ac.be/contre-invocation-abusive-de-legitime-defense-faire-face-defi-terrorisme/ Erişim tarihi 4 Temmuz 2022
• Corten, O. 2016. “A Plea Against the Abusive Invocation of Self-Defence as a Response to Terrorism.” Ejiltalk. https://www.ejiltalk.org/a-plea-against-the-abusive-invocation-of-self-defence-as-a-response-to-terrorism/ Erişim tarihi 1 Temmuz 2022
• Council Implementing Regulation (EU) 2022/147, (2022), OJ L25/1
• Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı. 2021. “Türkiye’nin Terörle Mücadelesi.”
• DHA. 2018. “Kilis'e roket saldırısı: 2 ölü, çok sayıda yaralı var.” 24 Ocak 2018. https://www.dunya.com/gundem/kilise-roket-saldirisi-2-olu-cok-sayida-yarali-var-haberi-400080 Erişim tarihi 1 Temmuz 2022
• Dışişleri Bakanlığı. 2019. “Dışişleri Bakanı Sayın Mevlüt Çavuşoğlu’nun TBMM Genel Kurulunda Barış Pınarı Harekâtı hakkında yaptığı konuşma.” (16 Ekim 2019) https://www.mfa.gov.tr/sayin-bakanimizin-tbmm-de-yaptigi-konusma-2019.tr.mfa Erişim tarihi 1 Temmuz 2022
• General Secretariat of the Council (Council of the European Union), European Security Strategy: A Secure Europe in a Better World (Publications Office of the European Union 2009). https://data.europa.eu/doi/10.2860/1402 Erişim tarihi 18 Ağustos 2022.
• Gökcan, Ö. 2018. “Türkiye-Suriye İlişkilerinde Bir Kırılma Noktası: Ekim 1998 Krizi veya Diğer Bir İfadeyle ‘İlan Edilmemiş Savaş’.” Akademik İncelemeler Dergisi 13 (1).
• Gündüz, Ş. ve Ayaydın, E. 2019. “PKK/YPG’nin Yerleşim Yerlerine Saldırılarında 18 Sivil Şehit.” Anadolu Ajansı. 13 Ekim 2019. https://www.aa.com.tr/tr/baris-pinari-harekati/pkk-ypgnin-yerlesim-yerlerine-saldirilarinda-18-sivil-sehit/1612018> Erişim tarihi 6 Ağustos 2022
• Haque, AA. 2021. “The Use of Force Against Non-State Actors: All Over the Map” Journal on the Use of Force and International Law 8.
• Herik, Larissa Van den ve Schrijver N.J. 2010. “Leiden Policy Recommendations on Counter-Terrorism and International Law.” Netherlands International Law Review 57 (3).
• Human Rights Watch. 2014. “Under Kurdish Rule Abuses in PYD-run Enclaves of Syria.” https://www.hrw.org/report/2014/06/19/under-kurdish-rule/abuses-pyd-run-enclaves-syria Erişim tarihi 28 Haziran 2022
• ICJ. 1949. The Corfu Channel Case.
• ICJ. 1974. Nuclear Tests Case, (New Zealand v France) (Advisory and Order)
• ICJ. 1984. Case Concerning Military and Paramilitary Activities in and Against Nicaragua (Nicaragua v USA) (Advisory and Order).
• ICJ. 2005. Case Concerning Armed Activities on the Terrıtory of the Congo (Congo v Uganda) (Advisory and Order).
• ICJ. 2004. LII, 22 U.S. Code § 6402 – Definitions Legal Consequences of the Construction of a Wall in the Occcrpied Palestinian Territory, (Advisory)
• ICRC. “Frequently Asked Questions.” 7 Mart 2022. https://www.icrc.org/en/document/ihl-rules-of-war-faq-geneva-conventions Erişim tarihi 12 Temmuz 2022
• ICRC. “How is the Term ‘Armed Conflict’ Defined in International Humanitarian Law?” Mart 2018. https://www.icrc.org/en/doc/assets/files/other/opinion-paper-armed-conflict.pdf Erişim tarihi 14 Haziran 2022
• ICRC. “Treaties, States Parties and Commentaries.” https://ihl-databases.icrc.org/applic/ihl/ihl.nsf/vwTreatiesByCountrySelected.xsp?xp_countrySelected=T Erişim tarihi 17 Haziran 2022
• ICRC. “Treaties, States Parties and Commentaries.” https://ihl-databases.icrc.org/applic/ihl/ihl.nsf/Notification.xsp?action=openDocument&documentId=2E053845FF89BF77C1257260003FD7EFR Erişim tarihi19 Haziran 2022,
• ICRC. “Commentary of 2016 Article 3: Conflicts not of an International Character.” https://ihldatabases.icrc.org/applic/ihl/ihl.nsf/Comment.xsp?action=openDocument&documentId=59F6CDFA490736C1C1257F7D004BA0EC Erişim date 21 June 2022
• ICRC. “Commentary of 2016 Article 6.” https://ihl-databases.icrc.org/applic/ihl/ihl.nsf/Comment.xsp?action=openDocument&documentId=9BE483453A5FFED3C1257F7D00362495 Erişim tarihi 18 Temmuz 2022
• ICRC. “Treaties, States Parties and Commentaries.” https://ihl-databases.icrc.org/applic/ihl/ihl.nsf/States.xsp?xp_viewStates=XPages_NORMStatesParties&xp_treatySelected=365 Erişim tarihi 26 Temmuz 2022
• ILC. “Report of the International Law Commission on the Work of its Twenty-Fourth Session.” 2 Mayıs-7 Temmuz 1972. UN Doc. A/8710/Rev.1
• İçişleri Bakanlığı. 2017. “PKK/KCK Terör Örgütünün Suriye Kolu: PYD-YPG.” (Mayıs 2017) https://www.icisleri.gov.tr/kurumlar/icisleri.gov.tr/IcSite/strateji/deneme/YAYINLAR/%C4%B0%C3%87ER%C4%B0K/pyd_arapca.pdf Erişim tarihi 7 Temmuz 2022
• Kasapoğlu, C. ve Ülgen, S. 2021. “Silahların Gölgesinde.” EDAM. https://edam.org.tr/document/silahlarin-golgesinde.pdf Erişim tarihi 7 Temmuz 2022
• Koparan, Ö. ve Tok, L. 2015. “YPG/PKK’dan Afrin’de Konuşlu TSK Unsurlarına Saldırı.” Anadou Ajansı (15 Nisan 2019), https://www.aa.com.tr/tr/dunya/ypg-pkkdan-afrinde-konuslu-tsk-unsurlarina-saldiri/1452824 Erişim tarihi 11 Temmuz 2022
• Köker, İ. 2018. “Zeytin Dalı Harekatı öncesi Afrin'den Türkiye'ye kaç saldırı düzenlendi?”. BBC (21 Mart 2018), https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-43469338 Erişim tarihi 23 Temmuz 2022
• Kunz, JL. 1947. “Individual and Collective Self-Defense in Article 51 of the Charter of the United Nations.” American Journal of International Law 41.
• Lennox, G. 2018. “What is Happening in Territory Secured by the Syrian Democratic Forces.” https://www.researchgate.net/publication/330238595_What_is_happening_in_territory_secured_by_the_Syrian_Democratic_Forces_Raqqa_Deir_Ezzor_and_Hasaka Erişim tarihi 17 Temmuz 2022
• Mahdavi, R.M. 2019. “On the Illegality of the Turkish Offensive in Syria.” Asser Institute. https://www.asser.nl/about-the-asser-institute/news/blog-post-on-the-illegality-of-the-turkish-offensive-in-syria/ Erişim tarihi 17 Haziran 2022
• Milli Savunma Bakanlığı. 2019. “Barış Pınarı Harekâtı İle İlgili Son Gelişmelere İlişkin Basın Açıklaması.” (23 Ekim 2019) https://www.msb.gov.tr/SlaytHaber/23102019-61645 Erişim tarihi 19 Temmuz 2022
• Milli Savunma Bakanlığı. 2022. “Millî Savunma Bakanı Hulusi Akar, NATO Parlamenter Asamblesi (NATO PA) Siyasi Komisyon ile Akdeniz ve Orta Doğu Özel Grubu Ortak Toplantısı'nda Konuştu.” (14 Haziran 2022) https://www.msb.gov.tr/SlaytHaber/1462022-75062 Erişim tarihi 16 Haziran 2022
• Milli Savunma Bakanlığı. 2022. “Barış Pınarı Harekâtı.” https://www.msb.gov.tr/tr-TR/BarisPinariHarekati Erişim tarihi 1 Ağustos 2022
• Office of General Counsel Department of Defense. 2015. DoD Law of War Manual.
• O’Meara, C. 2022. “Reconceptualising the Right of Self-Defence against ‘Imminent’Armed Attacks.” Journal on the Use of Force and International Law 1.
• Örmeci, O. 2012. “Adana Mukabatı ve Bugün.” Uluslararası Politika Akademisi. http://politikaakademisi.org/2012/04/10/adana-mutabakati-ve-bugun/ Erişim tarihi 21 Haziran 2022
• Özdemir, D. M. 2022. “Türkiye’ye Terör İhracı: Suriye Krizi ve PYD/YPG Örneği.” Kriter 7 (70).
• Pekel, A. 2021. “Türk Silahlı Kuvvetleri'nin Suriye’de Terörizmle Mücadelesi” 20. Uluslararası Kamu Yönetimi Forumu Tam Metin Bildiri Kitabı. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1051729 Erişim tarihi 13 Ağustos 2022
• Perry, T. 2017. “Exclusive: Syrian Kurdish YPG aims to expand force to over 100,000” Reuters (20 Mart 2017). https://www.reuters.com/article/us-mideast-crisis-syria-ypg-exclusive-idUSKBN16R1QS Erişim tarihi 3 Temmuz 2022
• Polat, D.Ş. 2020. “Türkiye’nin Suriye’nin Kuzeyindeki Askerî Harekâtının Amaçları ve Sonuçları.” Güvenlik Stratejileri Dergisi 16 (33). https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1051729 Erişim tarihi 13 Ağustos 2022
• Rashid, B.M. 2018. “Military and Security Structure of the Autonomous Administration in Syria.” Omran. https://omranstudies.org/index.php/publications/reports/military-and-security-structures-of-the-autonomous-administration-in-syria.html Erişim tarihi 21 Haziran 2022
• Reuters. 2019. “Esad’dan Barış Pınarı Harekâtı’yla ilgili sert açıklama: Türkiye’nin saldırganlığıyla mücadele edeceğiz.” 17 Ekim 2019. <https://web.archive.org/web/20191017154638/https://tr.sputniknews.com/ortadogu/201910171040416224-esad-turk-saldirganligina-suriyenin-her-yerinde-karsilik-verecegiz/ Erişim tarihi 1 Temmuz 2022
• RULAC. 2021. “Contemporary challenges for classification.” Geneva Academy (15 Eylül 2021). https://www.rulac.org/classification/contemporary-challenges-for-classification Erişim tarihi 17 Haziran 2022
• Sağıncı, F. ve Aras, İ. 2020. “Körfez Arap Ülkelerinin Türkiye’nin Suriye’deki Barış Pınarı Harekâtı’na Yaklaşımı.” Journal of International Relations and Diplomacy 3 (1). https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1162354 Erişim tarihi 5 Ağustos 2022
• Shiryaev, Y. 2007. “The Right of Armed Self-Defense in International Law and Self-Defense Arguments Used in the Second Lebanon War.” Acta Societatis Martensis 3.
• Stanicek, B. 2019. “Turkey’s Military Operation in Syria and Its Impact on Relations with the EU.” https://www.europarl.europa.eu/EPRS/EPRS-Briefing-642284-Turkeys-military-operation-Syria-FINAL.pdf Erişim tarihi 10 Temmuz 2022
• Szuba, J. 2019. “Syrian Government Labels SDF ‘Separatist Terrorist Militias’ Ahead of Ankara Talks.” Defence Post (15 Eylül 2019) https://www.thedefensepost.com/2019/09/15/syria-sdf-separatist-terrorist-un-letter/ Erişim tarihi 21 Haziran 2022
• Şen, Ş. 2019. “Büyük Barış Harekâtı.” Yeni Şafak (10 Ekim 2019) https://www.yenisafak.com/dunya/buyuk-baris-harekati-3509754 Erişim tarihi 15 Haziran 2022
• TBMM. 2011. “Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Suriye Arap Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Terör ve Terör Örgütlerine Karşı Ortak İşbirliği Anlaşmasının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı ve Dışişleri Komisyonu Raporu.” (9 Şubat 2011) https://www5.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem23/yil01/ss713.pdf Erişim tarihi 1 Temmuz 2022
• TBMM. 2011. “Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Suriye Arap Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Terör ve Terör Örgütlerine Karşı Ortak İşbirliği Anlaşmasının Onaylanmasına İlişkin Kanun.” (9 Şubat 2011) https://www2.tbmm.gov.tr/d23/1/1-1009.pdf Erişim tarihi 21 Temmuz 2022
• UN. 1973. “Convention on the Prevention and Punishment of Crimes Against Internationally Protected Persons, Including Diplomatic Agents.” https://legal.un.org/ilc/texts/instruments/english/conventions/9_4_1973.pdf Erişim tarihi 18 Haziran 2022
• UN Doc S/2019/804
• UN Special Report. “Art. 51. Repertory, Suppl.2, vol II (1955 – 1959).” https://legal.un.org/repertory/art51/english/rep_supp2_vol2_art51.pdf Erişim tarihi 18 Temmuz 2022
• UNCHR. 2019. “Press Briefing Note on Syria.” (15 Ekim 2019). https://www.ohchr.org/en/press-briefing-notes/2019/10/press-briefing-note-syria Erişim tarihi 5 Ağustos 2022 UNHRC. 2020. “Negative Effects of Terrorism on the Enjoyment of Human Rights.” (22 Ocak 2020). UN Doc A/HRC/AC/24/CRP.1
• UNGA UNSC. 2021. “Strengthening of the United Nations System.” (16 Mart 2021) UN Doc A/75/993–S/2021/247.
• UNGA UNSC. 2014. “XVII Ministerial Conference of the Non-Aligned Movement.” (26-29 Mayıs 2014). UN Doc. A/68/966-S/2014/573, para 26.5
• UK Government. 2021. “Proscribed Terrorist Organisations.” https://www.gov.uk/government/publications/proscribed-terror-groups-or-organisations--2/proscribed-terrorist-groups-or-organisations-accessible-version Erişim tarihi 16 Temmuz 2022
• UNSC. 2022. “Report on Civil Deaths in the Syrian Arab Republic.” A/50/68
• UNSC. 2004. “Letter Dated 9 October 2019 from the Permanent Representative of Turkey to the United Nations addressed to the President of the Security Council.” 804, (18 Eylül 2004).
• UNSC Res 1564, (18 Eylül 2004) UN Doc S/Res/1564,
• UNSC Res 1373, (28 Eylül 2001) UN Doc S/Res/1373
• UNSC “Letter dated 23 September 2014 from the Permanent Representative of the United States of America to the United Nations addressed to the Secretary-General.” (23 Eylül 2014). UN Doc. S/2014/695
• US Department of State. 2022. “The Kellogg –Briand Pact 1928.” https://2001-2009.state.gov/r/pa/ho/time/id/88736.htm Erişim tarihi 24 Temmuz 2022
• US Department of State. 2022. “Foreign Terrorist Organisations.” https://www.state.gov/foreign-terrorist-organizations/ Erişim tarihi 25 Temmuz 2022
• Veen Erwin Van, Veen. 2019. “Syria: Foreign Interventions and the Revenge of Realpolitik.” Clingendael Spectator. https://spectator.clingendael.org/en/publication/syria-foreign-interventions-and-revenge-realpolitik Erişim tarihi 31 Temmuz 2022
• Wilmshurst, E. 2005. “Principles of Internatıonal Law on the Use of Force by States in Self-defence.” Chatham House. https://www.chathamhouse.org/sites/default/files/publications/research/2005-10-01-use-force-states-self-defence-wilmshurst.pdf Erişim tarihi 2 Temmuz 2022
• https://twitter.com/Xelilaldar/status/1382992569253117956?ref_src=twsrc%5Etfw%7Ctwcamp%5Etweetembed%7Ctwterm%5E1382992569253117956%7Ctwgr%5E%7Ctwcon%5Es1_&ref_url=https%3A%2F%2Fwww.rudaw.net%2Fturkish%2Fkurdistan%2F170420215
• https://twitter.com/RTErdogan/status/1181919804619407360