Tıbbi Araştırmalarda Biyoistatistiksel Yöntemlerin Bilinçli ve Doğru Kullanımı: Planlamadan Sonuçların Raporlanmasına - Bölüm I

Yıl 2022, Cilt: 24 Sayı: 1, 1 - 6, 30.04.2022

Erdem Karabulut

https://doi.org/10.18678/dtfd.1094422

Öz

Biyoistatistik ilke ve yöntemleri, sağlık çalışanlarına hem günlük hem de bilimsel çalışmalarında rehberlik eder. Biyoistatistik ilke ve yöntemleri araştırmaların her aşamasında dikkate alınmalıdır. Bilimsel bir araştırma, multidisipliner bir ekip çalışmasını gerektirir. Her ekipte mutlaka bir biyoistatistik uzmanı bulunmalıdır ve çalışmanın planlama aşamasından itibaren ekibe dahil edilmelidir. Planlama aşamasında; araştırmanın tasarımı, yürütülmesi, verilerin işlenmesi, verilerin analizi, sonuçların sunumu ve yorumlanarak yayın haline getirilmesi aşamalarıyla ilgili tüm sorular biyoistatistik uzmanın yardımı ile cevaplanabilir. Araştırma raporlarının kalitesini ve şeffaflığını artırmak için hemen hemen tüm araştırma tasarımları için raporlama kılavuzları geliştirilmiştir. Bu kılavuzlar kullanılarak araştırma sonuçları yapılandırılmış ve standart bir şekilde sunulduğunda, bulguların okuyucular tarafından daha kolay ve doğru yorumlayabilmelerine olanak tanıyacaktır. Günümüzde araştırmacıların temel ve ileri düzey istatistiksel analizleri yapabilecekleri birçok yazılıma ya da web uygulamalarına ulaşımları kolaylaşmıştır. Ancak, istatistik bilgi düzeyi yetersiz olanlar tarafından bu yazılımların bilinçsiz ve yanlış kullanılmaları hatalı/yanıltıcı sonuçların elde edilmesine neden olmaktadır. Sağlık çalışanlarının kendi alanları ile ilgili makaleleri okurken yapılmış belirgin hataları belirleyebilecek düzeyde istatistik bilgisine sahip olmaları da gerekir. Bu nedenle, araştırma tasarımları ve temel istatistiksel kavramlar hakkında bilgi sahibi olmaları beklenir. Popülasyon, örneklem, örnekleme yöntemleri, gönüllüleri gruplara rastgele atama yöntemleri, parametre, istatistik, veri tipleri vb. temel kavramları bilmeleri, makalelerin materyal ve metot bölümlerini değerlendirirken okuyuculara kolaylık sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Biyoistatistik, tıp, araştırma, planlama, raporlama kılavuzları

Conscious and Correct Use of Biostatistical Methods in Medical Researches: From Planning to Reporting the Results - Part I

Öz

The principles and methods of biostatistics serve as a guide for healthcare practitioners in both their daily and scientific work. Biostatistics principles and methods should be considered at every stage. A scientific research requires a multidisciplinary teamwork and each team must include a biostatistics expert at the planning stage of the study. During the planning phase, a biostatistics expert can answer all questions about the design, conduct, data processing, data analysis, presentation of the results, and publication of the results. Reporting guidelines for almost all research designs were developed to improve the quality and transparency of research reports. When the research results are presented in a structured and standardized way using these guidelines, it will allow the readers to interpret the findings more easily and accurately. It is now easier for researchers to gain access to a variety of software or web applications that allow them to perform basic and advanced statistical analyses. However, erroneous/misleading results are produced when these software are used unconsciously or incorrectly by those with insufficient statistical knowledge. Health professionals should also have sufficient statistical knowledge to identify errors in articles related to their field. Therefore, they are expected to have knowledge of research designs and basic statistical concepts. Knowing the basic concepts such as population, sample, sampling methods, random assignment of volunteers to groups, parameters, statistics, data types, etc. will help the readers while evaluating the material and method sections of the articles.

Anahtar Kelimeler

Biostatistics, medicine, research, planning, reporting guidelines

Kaynakça

• Sümbüloğlu V, Sümbüloğlu K. Sağlık bilimlerinde araştırma yöntemleri. 5th ed. Ankara: Hatipoğlu; 2017.
• Esar E. The dictionary of humerous quotations. UK: Dorset Press; 1989.
• Alpar R. Spor, sağlık ve eğitim bilimlerinden örneklerle uygulamalı istatistik ve geçerlik-güvenirlik. 6th ed. Ankara: Detay; 2020.
• Zapf A, Huebner M, Rauch G, Kieser M. What makes a biostatistician? Stat Med. 2019;38(4):695-701.
• Zapf A, Rauch G, Kieser M. Why do you need a biostatistician? BMC Med Res Methodol. 2020;20(1):23.
• Altman DG. Practical statistics for medical research. London: Chapman&Hall; 1990.
• Hofacker CF. Abuse of statistical packages: the case of the general linear model. Am J Physiol. Regulatory Integrative Comp Physiol. 1983;245(3):R299-R302.
• Glantz SA. Biostatistics: how to detect, correct and prevent errors in the medical literature. Circulation. 1980;61(1):1-7.
• Catalá-López F, Alonso-Arroyo A, Page MJ, Hutton B, Ridao M, Tabarés-Seisdedos R, et al. Reporting guidelines for health research: protocol for a cross-sectional analysis of the EQUATOR Network Library. BMJ Open. 2019;9(3):e022769.
• Caulley L, Catalá-López F, Whelan J, Khoury M, Ferraro J, Cheng W, et al. Reporting guidelines of health research studies are frequently used inappropriately. J Clin Epidemiol. 2020;122:87-94.
• equator-network.org [Internet]. Enhancing the QUAlity and Transparency Of health Research. Reporting guidelines for main study types [Cited: 2021 February 3]. Available from: https://www.equator-network.org/