Mekânsal Düşünme Becerilerini Geliştirmede Google Maps Destekli Oryantiring Etkinliği Tasarımı

Yıl 2025, Cilt: 1 Sayı: 2, 98 - 119, 13.06.2025

Ayşe Tosun , Nazlı Gökçe

Öz

Bu araştırmada, mekânsal düşünme becerilerinin öğretimine yönelik literatürdeki güncel çalışmalar incelenerek, 2024 yılı Coğrafya Dersi Öğretim Programı (CDÖP) kapsamında bir etkinliğin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda etkinlikte öğrencilerin doğal ve beşerî unsurları daha iyi anlamaları, mekânsal düşünme becerilerini kullanmaları ve sürdürülebilir kalkınmaya ilişkin farkındalık kazanmaları hedeflenmiştir. Araştırmada nitel yöntemlerden doküman incelemesi kullanılmıştır. Veriler için ERIC, EBSCO, Scopus vb. veri tabanları aracılığıyla 2000-2025 yılları arası taranmış, 2024 CDÖP, Milli Eğitim Yayınları Coğrafya Ders Kitabı ile internet ortamında Millî Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilmiş etkinlikler incelenmiştir. Ulaşılan veriler betimsel analiz tekniği ile çözümlenmiştir. Araştırma bulgularına göre, mekânsal düşünme becerilerinin öğretiminde probleme dayalı öğrenme, okul dışı öğrenme gibi yöntemlerin; oyunlaştırma (oryantiring dahil) ve görselleştirme gibi tekniklerin; Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS), Sanal/Artırılmış Gerçeklik (VR/AR), Google Maps gibi dijital araçların/materyallerin etkili olduğu görülmüştür. Bu bulgular ve CDÖP doğrultusunda, Google Maps Street View özelliğini kullanarak, işbirlikli ve probleme dayalı öğrenme doğrultusunda oryantiring etkinliği tasarlanmıştır. Çalışma sonucunda, öğretmenlere yeni öğretim programıyla uyumlu, teknoloji destekli ve beceri odaklı bir öğretim modeli sunarak coğrafya eğitiminde mekânsal düşünme becerilerinin geliştirilmesine yönelik etkinliğin kullanılabileceği önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

“Mekânsal düşünme becerisi“ , “sürdürülebilir kalkınma“ , “coğrafya eğitimi“ , “Google Maps“ , “oryantiring“.

Kaynakça

• Akengin, H. ve Ayaydın, Y. (2017). Mekânı algılama ve zihin haritalarının geliştirilmesi üzerine bir araştırma. Marmara Coğrafya Dergisi, 1(36), 48-56.
• Aktürk, V., Yazıcı, H. ve Bulut, R. (2013). Sosyal bilgiler dersinde animasyon ve dijital harita kullanımının öğrencilerin mekânı algılama becerilerine yönelik etkileri. Marmara Coğrafya Dergisi, (28), 1-17.
• Aliman, M., Sumarmi, S. ve Marni, S. (2024). Developing spatial thinking through the Earthcomm learning model: Exploring the role of earth science in the community. Journal of Social Studies Education Research, 15(1), 251-281.
• Al-Tal, M. bin D. ve Al-Omair, F. bin A. (2023). Designing a proposed educational program based on artificial intelligence applications and measuring its effectiveness in developing spatial thinking skills and future geographical decision-making among gifted secondary school students in the Kingdom of Saudi Arabia. IUG Journal of Educational & Psychological Studies, 31(2), 472. https://doi.org/10.33976/IUGJEPS 31.2/2023/19
• Amin, S., Sumarmi, S., Bachri, S., Susilo, S. ve Bashith, A. (2020). The effect of problem-based hybrid learning (PBHL) models on spatial thinking ability and geography learning outcomes. International Journal of Emerging Technologies in Learning (iJET), 15(19), 83-94.
• Arıkan, A. ve Çetin, T. (2023). Exploring middle school students’ spatial skills selfefficacy. Journal of Innovative Research in Teacher Education, 4(1).
• Arslan, E. (2022). Nitel araştırmalarda geçerlilik ve güvenilirlik. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 51(Özel Sayı 1), Ö395-Ö407.
• Atakurt, E., Şahan, A. ve Erman, K. A. (2017). Oryantiring eğitiminin dikkat ve bellek üzerine etkisinin incelenmesi. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 15(4), 127-134.
• Azevedo, L., Osório, A. ve Ribeiro, V. (2019, Haziran). GIT and augmented reality as tools for promotion and development of spatial thinking. 14th Iberian Conference on Information Systems and Technologies (CISTI) (ss. 1-5). IEEE.
• Bilgili, M. (2016). Coğrafya öğretiminde mekân ve yer karmaşası üzerine bir araştırma. Coğrafya Eğitimi Dergisi, 2(1), 11-19.
• Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27-40. https://doi.org/10.3316/QRJ0902027
• Cohen, C. A. ve Hegarty, M. (2012). Inferring cross sections of 3D objects: A new spatial thinking test. Learning and Individual Differences, 22(6), 868-874. https://doi.org/10.1016/j.lindif.2012.05.007
• Collins, L. (2018). The impact of paper versus digital map technology on students' spatial thinking skill acquisition. Journal of Geography, 117(4), 137-152. https://doi.org/10.1080/00221341.2017.1374997
• Goodchild, M. (2006). The fourth R: Rethinking GIS education, ESRI ArcNews, 28(3), 1.
• Golledge, R. G. ve Stimson, R. J. (1997). Spatial behavior: A geographic perspective. Guilford Press.
• Guba, E. G. (1981). Criteria for assessing the trustworthiness of naturalistic inquiries. ECTJ, 29(2), 75-91. doi.org/10.1007/BF02766777 Güllühan, N. Ü. ve Emral, T. (2021). A mixed-design study on development of spatial perception skills in life science course. Review of International Geographical Education Online, 11(1), 168–187.
• Hawes, Z., Moss, J., Caswell, B., Naqvi, S. ve MacKinnon, S. (2017). Enhancing children's spatial and numerical skills through a dynamic spatial approach to early geometry instruction: Effects of a 32-week intervention. Cognition and Instruction, 35(3), 236–264. ttps://doi.org/10.1080/07370008.2017.1323902
• Jo, I. ve Bednarz, S. W. (2009). Evaluating geography textbook questions from a spatial perspective: Using concepts of space, tools of representation, and cognitive processes to evaluate spatiality. Journal of Geography, 108(1), 4-13. https://doi.org/10.1080/00221340902783072
• Jo, I., Hong, J. ve Verma, K. (2016). Facilitating spatial thinking in world geography using Web-based GIS. Journal of Geography in Higher Education, 40, 442 - 459. https://doi.org/10.1080/03098265.2016.1150439. Karataş, Z. (2017). Sosyal bilim araştırmalarında paradigma değişimi: Nitel yaklaşımın yükselişi. Türkiye Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 1(1), 68-86.
• Kim, M. ve Bednarz, R. (2013). Development of critical spatial thinking through GIS learning. Journal of Geography in Higher Education, 37(3), 350-366. https://doi.org/10.1080/03098265.2012.729894
• Köse, H. Ö. (2023). Sürdürülebilir kalkınma amaçlarının gerçekleştirilmesinde Birleşmiş Milletler ve INTOSAI iş birliği. Sayıştay Dergisi(130), 497-505. https://doi.org/10.52836/sayistay.1378539 Lee, J. (2005). Effect of GIS learning on spatial ability [Unpublished doctoral thesis]. Texas A&M University. Lee, J. ve Bednarz, R. (2009). Effect of GIS learning on spatial thinking. Journal of Geography in Higher Education, 33(2), 183-198.
• Lee, J. ve Bednarz, R. (2012). Components of spatial thinking: Evidence from a spatial thinking ability test. Journal of Geography, 111(1), 15-26. https://doi.org/10.1080/00221341.2011.583262 Lee, J., Jo, I., Xuan, X. ve Zhou, W. (2017). Geography preservice teachers’ disposition toward teaching spatial thinking through geography: A comparison between China and Korea. International Research in Geographical and Environmental Education, 27(2), 135-148. https://doi.org/10.1080/10382046.2017.1292422
• Lee, D. M. (2019). Cultivating preservice geography teachers’ awareness of geography using Story Maps. Journal of Geography in Higher Education, 44(3), 387–405. https://doi.org/10.1080/03098265.2019.1700487
• Lincoln, Y. S. (1985). Naturalistic inquiry. Sage Publications
• McGee, M. G. (1979). Human spatial abilities: Psychometric studies and environmental, genetic, hormonal, and neurological influences. Psychological Bulletin, 86(5), 889–918. https://doi.org/10.1037/0033- 2909.86.5.889
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB). (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Öğretim Programları ortak metni. Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı. https://mufredat.meb.gov.tr/
• Montello, D. R., Grossner, K. ve Janelle,D. G. (2014). Concept for spatial learning and education: A introduction. In D.R Montello, K. Grossner. & D. G. Janelle (Eds.), Space In Mind Concept For Spatial Learning and Education (pp. 3-32). Cambridge, UK: MIT Press.
• National Research Council (NRC). (2006). Learning to think spatially. The National Academies Press. https://doi.org/10.17226/11019
• Nemeth, B. (2007). Measurement of the development of spatial ability by mental cutting test. Annales Mathematicae et Informaticae, 34, 123-128. https://ami.unieszterhazy.hu/uploads/papers/finalpdf/AMI_34_from123to128.pdf
• Patahuddin, S. M., Rokhmah, S. ve Ramful, A. (2020). What does teaching of spatial visualisation skills incur: An exploration through the visualise-predict-check heuristic. Mathematics Education Research Journal, 32(2), 307-329. https://doi.org/10.1007/s13394-019-00276-w
• Safhalter, A., Glodez, S., Sorgo, A. ve Ploj Virtic, M. (2020). Development of spatial thinking abilities in engineering 3D modeling course aimed at lower secondary students. International Journal of Technology and Design Education, 30(5), 1003–1020.
• Self, C. M. ve Golledge, R. G. (1994). Sex-related differences in spatial ability: What every geography educator should know. Journal of Geography, 93(5), 234–243.
• Şanlı, C. (2021). Mekânsal düşünme becerisi testinin geliştirilmesi. International Journal of Eurasia Social Sciences (IJOESS), 12(43), 1-18. http://dx.doi.org/10.35826/ijoess.2858