Türkiye'de Sorumlu Tüketim ve Üretim: Genel Bakış ve Anahtar Trendler

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 1, 65 - 95, 30.06.2025

Ceran Zeynep Zafir Bahçekapılı

https://doi.org/10.35342/econder.1691380

Öz

Bu çalışma, Türkiye’nin 12. Sürdürülebilir Kalkınma Hedefi olan Sorumlu Tüketim ve Üretim hedefindeki performansını değerlendirmektedir. Sürdürülebilir Kalkınma Raporu 2024’e göre Türkiye, 70,5 puanlık SKH endeks skoru ile küresel sıralamada 72. sırada yer almakta ve 77 olan OECD ortalamasının altında bir performans sergilemektedir. Türkiye yalnızca "yoksulluğa son" hedefinde göreli bir başarı gösterirken, bu başarı da “zorluklar devam ediyor” kategorisinde yer almaktadır. Diğer tüm hedefler ise “önemli zorluklar” ve “büyük zorluklar” olarak sınıflandırılmaktadır.
Çalışma, küresel sürdürülebilirlik veri setlerinden elde edilen bulgulara dayanarak hammadde kullanımı, deniz ötrofikasyonu, fosil yakıt sübvansiyonları, belediye atık geri dönüşümü ve yenilenebilir enerji üretimi gibi temel göstergeleri incelemektedir. Türkiye’nin ilerlemesi, küresel ortalamalar ve seçilmiş ülke grupları ile karşılaştırmalı olarak değerlendirilmekte; hem elde edilen başarılar hem de iyileştirilmesi gereken alanlar ortaya konmaktadır. Türkiye bazı alanlarda, örneğin yenilenebilir enerji kapasitesi ve belediye atıklarının geri dönüşümü gibi konularda ilerleme kaydetmiş olsa da, özellikle tehlikeli atık yönetimi ve sürdürülebilir kamu alımları uygulamalarında önemli sorunlar sürmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sürdürülebilir Tüketim , Sürdürülebilir Üretim , Yeşil Ekonomi , Türkiye Ekonomisi , Çevresel Etki , İklim Politikaları , Kaynak Etkinliği

Responsible Consumption and Production in Turkey: Overview and Key Trends

Öz

This study evaluates Türkiye’s performance in achieving the 12th Sustainable Development Goal on Responsible Consumption and Production. According to the Sustainable Development Report 2024, Türkiye ranks 72nd globally with an SDG index score of 70.5, performing below the OECD average of 77. While Türkiye demonstrates relative success in only the no poverty goal, classified under the challenges remain achievement status, the remaining goals are categorized as significant challenges and major challenges. Based on insights from global sustainability datasets, the study examines key indicators, including raw material use, marine eutrophication, fossil-fuel subsidies, municipal waste recycling, and renewable energy generation. Türkiye’s progress is assessed relative to global averages and selected country groups, revealing both achievements and areas for improvement. While Türkiye has shown improvements in some areas, such as renewable energy capacity and municipal waste recycling, challenges persist, particularly in hazardous waste management and sustainable public procurement practices.

Anahtar Kelimeler

Sustainable Consumption , Sustainable Production , Green Economy , Turkish Economy , Environmental Impact , Climate Policies , Resource Efficiency

Kaynakça

• (IISD), I. I. f. S. D. (1994). Defining Sustainable Consumption: Oslo Symposium. Retrieved December 6, 2024 from https://enb.iisd.org/consume/oslo004.html
• Bank, W. (2023). New World Bank Group Country Classifications by Income Level for FY24. Retrieved 10.12 from https://blogs.worldbank.org/en/opendata/new-world-bank-group-country-classifications-income-level-fy24
• Division, U. N. S. (2024). Sustainable Development Goals Data Portal - Database. United Nations. https://unstats.un.org/sdgs/dataportal/database
• Division, U. N. S. (2025). SDG Indicators Metadata Repository. United Nations Statistics Division. Retrieved February 1, 2025, from https://unstats.un.org/sdgs/metadata
• Marchand, A., & Walker, S. (2008). Product development and responsible consumption: designing alternatives for sustainable lifestyles. Journal of Cleaner Production, 16(11), 1163-1169.
• McLaren, S. J. (2007). Defining a role for sustainable consumption initiatives in New Zealand. 2nd International Conference on Sustainability Engineering and Science, Auckland, NZ,
• Mont, O. (2004). Institutionalisation of sustainable consumption patterns based on shared use. Ecological Economics, 50(1-2), 135-153.
• Phipps, M., Ozanne, L. K., Luchs, M. G., Subrahmanyan, S., Kapitan, S., Catlin, J. R., Gau, R., Naylor, R. W., Rose, R. L., & Simpson, B. (2013). Understanding the inherent complexity of sustainable consumption: A social cognitive framework. Journal of Business Research, 66(8), 1227-1234.
• Programme, U. N. E. (2016). Sustainable Consumption and Production: A Handbook for Policymakers (Global Edition). UN.
• Programme, U. N. E. (2019). Sustainable Consumption and Production Hotspot Analysis Tool (SCP-HAT). https://scp-hat.org/
• Ritchie, H., Roser, M. M., & Ortiz-Ospina, E. (2018). Measuring progress towards the Sustainable Development Goals. SDG-Tracker.org
• Ritzer, G. (2000). Büyüsü Bozulmuş Dünyayı Büyülemek, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• Sachs, J. D., Lafortune, G., & Fuller, G. (2024). Sustainable development report 2024.
• Savic, R., Stajic, M., Blagojević, B., Bezdan, A., Vranesevic, M., Nikolić Jokanović, V., Baumgertel, A., Bubalo Kovačić, M., Horvatinec, J., & Ondrasek, G. (2022). Nitrogen and phosphorus concentrations and their ratios as indicators of water quality and eutrophication of the hydro-system danube–tisza–danube. Agriculture, 12(7), 935.
• Team, O. W. i. D. (2023). Ensure sustainable consumption and production patterns. Our World in Data. https://ourworldindata.org/sdgs/responsible-consumption-production
• UNEP. (2024). Standard Repor 'Turkey at a Glance'. http://scp-hat.lifecycleinitiative.org/countries-at-a-glance/