YOLSUZLUĞUN İDARİ VE TOPLUMSAL YAPILAR ÜZERİNDE ETKİLERİ

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 8, 148 - 174, 12.07.2021

Muhittin Işık

Öz

Yolsuzluk olgusunun idari ve toplumsal yapıları dejenere ettiği ya da toplumun ve idarenin yapısını bozduğu tarihsel süreçte tüm yönetimlerde dile getirilmiştir. Bu bağlamda birçok düzenlenmeye gidilmiş ve tedbirler de alınmıştır. Ancak farklı şekillerde kendini gösteren yolsuzluk olgusu maddi ve manevi birçok denetim mekanizmasını gerektirmektedir. Bu çalışma yolsuzlukların sadece idare üzerinde değil, toplumsal yapıları nasıl etkilediği, yolsuzluk üzerinde kurulan bir kültürel yapıyı tetiklediği, çözümünün de kolay olmadığını, etik değerlerin ve yönetişim ilkelerinin yolsuzluğun çözümünde etkin bir rol oynayacağını vurgulamaya çalışmaktadır. Yolsuzluk gerek Türkiye’de gerekse diğer ülkelerde son derece önemli bir problem alanı teşkil etmesine rağmen çözüme yönelik araştırmalar yetersiz kalmaktadır. Bu çalışma literatürdeki söz konusu eksikliği giderme iddiasındadır.

Anahtar Kelimeler

Yolsuzluk, Yolsuzlukla Mücadele, Etik, Yönetişim, Yolsuzluk Algı Endeksleri

EFFECTS OF CORRUPTION ON ADMINISTRATIVE AND SOCIAL STRUCTURES

Öz

It has been expressed in all administrations in the historical process that the phenomenon of corruption degeneratives administrative and social structures or disrupts the structure of society and administration. In this context, many edits have been taken and measures have been taken. However, the phenomenon of corruption, which presents itself in different ways, requires many mechanisms of control, both material and spiritual. This study emphasizes how corruption affects social structures, not only on administration, triggers a cultural structure established on corruption, is not easy to solve, ethical values and principles of governance will play an active role in solving corruption. Although corruption is an extremely important problem area both in Turkey and in other countries, research into the solution is inadequate. This study claims to address the deficiency in the literature.

Anahtar Kelimeler

Corrution, Anti-Corruption, Ethics, Goverance, Corruption Perception Indices

Kaynakça

• Ağca, İ. K. (2008), Eleştirel Bir Yaklaşımla Uluslararası Örgütlerin Yolsuzlukla Mücadele Stratejileri, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Akpınar, M. (2011), “Gün Işığında Yönetim Açısından Türk Kamu Yönetiminde Açıklık ve Şeffaflık Sorunu”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(2), 235-261.
• Aktan, C. C. (Ed.) (2002), Yolsuzlukla Mücadele Stratejileri, Ankara: Hak-İş Yayınları.
• Akyıldız, F. (2004), “Bilgi Toplumu Yönetim Anlayışının Gerçekleşebilmesi İçin Zorunlu Bir Hak: Bilgi Edinme Hakkı”, https://www.researchgate.net/publication/332863388, (Erişim Tarihi: 26.09.2019).
• Al, H. (2005), “Türk Kamu Yönetiminde Yolsuzlukla Mücadele: Geleneksel Bürokratik Yapı ve Yeni Etik Değerler”, 2. Siyasette ve Yönetimde Etik Sempozyumu, Sakarya, 240-249.
• Arıkan, M. (2017), Kamuda Yolsuzlukların Önlenmesinde İç Kontrolün Rolü ve Önemi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Malatya: İnönü Üniversitesi.
• Arslan, N. T. (2010), “Yönetimde Açıklık ve Gizlilik”, Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, (1), 174-195.
• Başak, C. (2008), “Uluslararası Örgütlerin Yolsuzlukla Mücadeledeki Rolü”, Polis Bilimleri Dergisi, 10(2), 91-114.
• Bayar, G. (2010), “Türkiye’de Yolsuzluk: Ekonometrik Bir İnceleme”, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (28), 105-131.
• Berkman, Ü. (1983), Az Gelişmiş Ülkelerde Kamu Yönetimde Yolsuzluk ve Rüşvet, Ankara: TODAİE
• Berkman, Ü. (1988a). “Yolsuzluk ve Rüşvete Karşı Önlemler”, Ekonomi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 3.
• Berkman, Ü. (1988b), “Yolsuzluğun Etkileri ve Sonuçları: Literatürdeki Görüş ve Tartışmalar”, 43(3), 59-77.
• Berkman, Ü. (2010), “Yolsuzlukla Mücadelede Yeni Strateji Arayışı: Devlet Merkezli Yaklaşımdan Toplum ve Paydaş Merkezli Stratejiye Yöneliş, İş Ahlakı Dergisi, 3(6), 81-93.
• Berksoy, T. ve N. E. Yıldırım (2017). “Yolsuzluk Kavramına Genel Bir Bakış: Problemler ve Çözüm Önerileri”, Journal of Awareness, 2(1).
• Bozkurt, C. (2010), “Yolsuzlukla Mücadele Boyutuyla Etik ve Etik Kültürü”, Denetişim, (5), 44-53.
• Bozkurt, Ö., S. Sezen, T. Ergun (1988), Kamu Yönetimi Sözlüğü, Yayın No: 283, Ankara: TODAİE Yayınları.
• Çağlar, A. A. (2007), Yolsuzlukla Mücadelede Uluslararası İşbirliği ve Örgütler. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Çevikbaş, R. (2006), “Yönetimde Etik ve Yozlaşma”, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 20(1), 265-289.
• Çulpan, R. (1980), “Bürokratik Sistemin Yozlaşması”, Amme İdaresi Dergisi, 13(2), 31-45.
• Emek, U. ve M. Acar (2008), “Yolsuzlukla Mücadelede Bir Temel Soru(n): Kurumsal Tekelcilik Mi, Çoğulculuk Mu?”, İktisat İşletme ve Finans, 23(270), 64-89.
• Eryılmaz, B. (2018), Kamu Yönetimi (Düşünceler, Yapılar, Fonksiyonlar, Politikalar), Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• Giray, F. (2005), “Yolsuzluk ve Yolsuzluğun Vergi Yapısı Üzerine Etkileri”, I.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, (32), 111-137.
• Göktan, A. (2009). Yolsuzluğun Büyüme Üzerindeki Etkileri ve Yolsuzluğu Önleme Stratejileri. Çimento İşveren.
• Gözler, K., M. Atan, Ş. Altan, H. Ö. Sancak, S. Güleç, A. Eralp, Parıltı, C. Parıltı (2009), “Etik, Kültür ve Toplum”, Yolsuzluğun Önlenmesi İçin Etik Projesi, s. 4-70.
• Güler, B. A. (2003), “Yönetişim: Tüm İktidar Sermayeye”, Praksis Dergisi, (9), 93-116.
• Gültekin, S. (2015). “Etik Yönetim Yolsuzluk ve Yoksulluk İlişkisi Üzerine Bir İnceleme”. İnternational Journal of Economic and Administrative Studies, 7(14), 399-422.
• Güran, M. C. ve M. U. Tosun (2003), “Yolsuzlukla Mücadele Olgusu ve Türkiye Açısından Bir Değerlendirme”, H.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(2), 139-168.
• Hamidov, R. (2016), Türk Kamu Yönetiminde Yolsuzlukla Mücadele Sürecinde Örgütlenme, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi.
• http://www.etik.gov.tr/kurul-hakkinda/, (Erişim Tarihi: 10.09.2019).
• http://www.seffaflik.org/, (Erişim Tarihi: 07.11.2018).
• http://www.seffaflik.org/cpi2017/, (Erişim tarihi: 07.11.2018).
• http://www.toplumsaletik.org.tr/misyon.php, (Erişim Tarihi: 14.09.2019).
• http://www.transparency.org/, (Erişim Tarihi: 07.11.2018).
• https://sivilalan.com/2020/01/24/uluslararasi-seffaflik-orgutu-2019-yolsuzluk-algi-endeksi-sonuclarini-acikladi (Erişim Tarihi: 17.05.2020).
• https://www.edmer.org.tr/Vizyonumuz, (Erişim Tarihi: 14.09.2019).
• https://www.linux.org.tr/wp-content/uploads/2010/04/AcilEylemPlani.pdf, (Erişim tarihi: 12.11.2018).
• https://www.seffaflik.org/hakkimizda/uluslararasi-seffaflik-dernegi/, (Erişim Tarihi: 26.09.2019).
• https://www.tbmm.gov.tr/etik_komisyonu/belgeler/genelge_2009_19.pdf, (Erişim Tarihi: 26.09.2019).
• Iliman, T. ve R. Tekeli (2016), “Dünyada ve Türkiye’de Yolsuzluk Algısı”, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(2), 62-84.
• Işık, M. (2019). “28 Şubat Süreci Hakkındaki İddialar ve AK Parti’nin Sürecin Hukuki Düzenlemelerini Dönüştürme Çabası”, Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(17), 122-135.
• İşler, K. ve Kutluay Tutar, F. (2020). “Yolsuzlukla Mücadele: Seçilmiş Ülke Örnekleri”, İzmir Sosyal Bilimler Dergisi, 2 (1), 30-41.
• Karakaş, M. ve M. Çak (2007), “Yolsuzlukla Mücadelede Uluslararası Kuruluşların Rolü”, Maliye Dergisi, (153), 74-101.
• Kayrak, M. (2006), “Yolsuzlukla Mücadelede Uluslararası Örgütler”, Sosyoekonomi, (2), 85-108.
• Khondker, H. H. (2004), “A Sociology of Corruption: Reexamining the Contributions of Syed Hussein Alatas”, 36th ISS Conference: Session 25, China, 9.
• Koçak, S. Y. (2010), “Kamu Yönetiminde Açıklık İçin Bilgi Edinme Hakkı”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (23), 115-125.
• Korkusuz, M. (2000), “Yolsuzluk, Yoksulluk ve Bürokratik Sistem İlişkisi”, Yaklaşım Dergisi, (89).
• Köseoğlu, Ö., F. Yurttaş, C. Selek (2005), “Yolsuzluğu Önlemede Kullanılan Araçlardan Biri Olarak Yönetimde Açıklık ve Bilgi Edinme Hakkı”, 2. Siyasette ve Yönetimde Etik Sempozyumu, Sakarya, s. 143-163.
• Mammadova, C. (2015), Çalışanların Etik-Dışı Davranışlarını Azaltmada Etik Liderliğin Rolü: Ampirik Bir Çalışma, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Bahçeşehir Üniversitesi.
• Meriç, M. (2004), “Yolsuzluk, Nedenleri ve Önlemeye Yönelik Çalışmalar”, Muğla Üniversitesi SBE Dergisi, (12), 71-85.
• Moavia, M. A. U. (2016), Gelişmekte Olan ve Az Gelişmiş Ülkelerde Yolsuzluk ve Ekonomik Büyüme, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
• Oral, B. G. (2011), “Yolsuzlukla Uluslararası Alanda Mücadele ve Türkiye’de Yolsuzlukla Mücadelenin Kurumsal Yapısı”, Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 30(2), 163-192.
• Öcal, N. (2008), Neo-Liberal Birikim Modelinde Yolsuzluk Ekonomisi: Türkiye Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hatay: Mustafa Kemal Üniversitesi.
• Özbaran, M. H. (2003), “Yolsuzluk ve Bu Alanda Mücadele Eden Uluslararası Örgütler ve Birimler”, Sayıştay Dergisi, (50-51), 17-34.
• Özçentik, Ü. (2014). Türkiye’de Kamu Yönetiminde Yolsuzluklar, Sorunlar ve Çözüm Önerileri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Özer, M. A. (2000), “Türkiye’de Kamu Bürokrasisi ve Yozlaşma”, Sayıştay Dergisi, (37), 75-114.
• Özer, M. A. (2006), “Yönetişim Üzerine Notlar”, Sayıştay Dergisi, (63), 59-89.
• Özsemerci, K. (2002), Türk Kamu Yönetiminde Yolsuzluklar, Nedenleri, Zararları ve Çözüm Önerileri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: TODAİE.
• Pustu, Y. (2011), Kamu Yönetiminde Etik Bir Sorun Olarak Rüşvet, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Shah, A. ve M. Schacter (2004), “Combating Corruption: Look Before You Leap”, Finance & Develpment, 40-43.
• Sobacı, M. Z. (2007), “Yönetişim Kavramı ve Türkiye’de Uygulanabilirliği Üzerine Değerlendirmeler”, Yönetim Bilimleri Dergisi, 5(1), s. 219-235.
• Şahin, M. (2012), “Küreselleşme Kaynaklı Yoksulluk ve Yolsuzluk”, 18 Mart Üniversitesi İİBF Dergisi, s. 124-134.
• Şaylan, G. (1975), “Toplumsal Değişme, Yöneysel Bozulma ve Yolsuzluk”, Amme İdaresi Dergisi, 8(4), s. 83-96.
• Tanzi, V. (2001), “Dünya Çapında Yolsuzluk: Nedenleri, Sonuçları, Boyutları, Çözüm Yolları”, (Çeviri: Gamze Köseyahya), Maliye Dergisi, (136), s. 111-159.
• Tarhan, R. B., Ö. F. Gençkaya, E. Ergül, K. Özsemerci, H. Özbaran (2006). Yolsuzlukla Mücadele: TBMM Raporu “Bir Olgu Olarak Yolsuzluk: Nedenler, Etkiler, Çözüm Önerileri. Ankara: TEPAV.
• Topkaya, A. (2014), Yolsuzluk ve Ekonomik Etkileri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Türkdönmez, D. (2019), Yolsuzluk-Ekonomik Büyüme İlişkisi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Iğdır: Iğdır Üniversitesi.
• TÜSİAD (2005), Devlette Etikten Etik Devlet: Kamu Yönetiminde Etik, Kavramsal Çerçeve ve Uluslararası Uygulamalar, Cilt 1, Yayın No. TÜSİAD- T/2005-11/412, İstanbul.
• Uğur, H. (2012), “Türkiye’nin Yolsuzlukla Mücadele Enstrümanları”, TBB Dergisi, (98), s. 301-344.
• Yavuzyiğit, M. H. (1996), “Türkiye’de Rüşvet ve Yolsuzlukların Nedenleri ile Çözüm Yollarının Tartışılması”, Sayıştay Dergisi, (23), s. 11-36.
• Yüksel, M. (2000), “Yönetişim (Governance) Kavramı Üzerine”, Ankara Barosu Dergisi, 58 (3), s. 145-160.