Yabancı Sermaye Piyasası Araçları ve Depo Sertifikaları

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 12, 14 - 24, 28.07.2023

Nurgül Kutlu Doğar

Öz

Ulusal piyasaların şartları fon arz be talebi bakımından istenilen şartlarda olmayabilir. Bu durum uluslararası sermaye hareketliğini doğurmuştur. Yabancı hisse senetlerine yatırım yapmak isteyen bireysel veya kurumsal yatırımcılar olduğu gibi kendi hisse senetlerini yabancı piyasalara ihraç etmek isteyen şirketler de vardır. Bunun tersi olarak yabancı yatırımcıların Türk piyasalarına fon arz etmesi veya yabancı şirketlerin hisse senetlerini Türkiye’ye ihraç ederek fon talep etmesi de mümkündür. Bu çalışmanın konusu hisse senetlerinin yabancı ülkelere ihraç etmenin bir yolu olan depo sertifikalarını tanıtmak ve Türkiye’ye yabancı sermaye piyasası aracı ihracında uyulması gereken kuralları düzenleyen Seri: VII, No: 128.4 sayılı “Yabancı Sermaye Piyasası Araçları ve Depo Sertifikaları ile Yabancı Yatırım Fonu Payları Tebliği” (“Resmi Gazete, 23.10.2013, Sayı: 28800”; Tebliğ olarak anılacaktır) hükümlerini incelemektedir.

Yabancı sermaye piyasası araçları ilk olarak Seri: III, No: 20 sayılı “Yabancı Sermaye Piyasası Araçlarının Kurul Kaydına Alınmasına ve Satışına İlişkin Esaslar Tebliği” nde düzenlenmiştir. Bu Tebliğ, Seri:III, No: 44 sayılı “Yabancı Sermaye Piyasası Araçlarının ve Depo Sertifikalarının Kurul Kaydına Alınmasına ve Satışına İlişkin Esaslar Tebliğ” ile, bu da yukarıda anılan Seri: VII, No: 128.4 sayılı Tebliği ile yürürlükten kalkmıştır.

Şu an yürürlükte olan Tebliğin 1. maddesinde tebliğin amacının, “yabancı sermaye piyasası araçlarının ve depo sertifikalarının ihracı ile yabancı yatırım fonu paylarının satışına ilişkin esasları düzenlemek” olduğu belirtilmektedir. Biz bu Tebliğ kapsamında yabancı sermaye piyasası araçlarını ve depo sertifikalarını inceleyeceğiz. Yabancı yatırım fonu payları çalışmamıza dahil edilmemiştir.

Anahtar Kelimeler

Yabancı Sermaye Piyasası Araçları, depo sertifikaları, sermaye piyasası araçları

Foreign Capital Market İnstruments and Depositary Receipts

Öz

those who offer funds. These and similar situations have given rise to international capital mobility. There are individual or institutional investors who want to invest in foreign stocks, as well as companies that want to export their own stocks to foreign markets. Conversely, it is also possible for foreign investors to supply funds to Turkish markets or to demand funds by issuing shares of foreign companies to Turkey. The subject of this study examines the provisions of the Series: VII, No: 128.4, numbered "Communiqué on Foreign Capital Market Instruments and Depository Certificates and Foreign Investment Fund Shares" (Official Journal, 23.10.2013, No: 28800) which introduces the deposit certificates, which are a way of exporting stocks to foreign countries, and regulates the rules to be followed in the issuance of foreign capital market instruments to Turkey.

The principles regarding the registration and sale of foreign capital market instruments were first regulated in the "Communiqué on Principles for the Registration and Sale of Foreign Capital Market Instruments in the Board's Registration" numbered Series: III, No: 20. This communiqué was repealed by the Communiqué No: III, No: 44 on the "Communiqué on the Principles Regarding the Registration and Sale of Foreign Capital Market Instruments and Warehouse Certificates" and this communiqué was repealed by the Communiqué No: VII, No: 128.4 mentioned above.

Article 1 of the communiqué numbered Series: VII, No: 128.4, which is currently in force, states that the purpose of the communiqué is to regulate the principles regarding the issuance of foreign capital market instruments and warehouse certificates and the sale of shares of foreign investment funds. Within the scope of this communiqué, we will examine foreign capital market instruments and depository certificates. Regulations on foreign investment fund shares were not included in our study.

Anahtar Kelimeler

depositary receipts, foreign capital market instruments, capital market instruments

Kaynakça

• Başoğlu, U. (2000). Finansal serbestleşme ve uluslararası portföy yatırımları. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 3 (4), 2000, 88-99.
• Çetin, M. (2010). Finansal serbestleşme ve ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye örneği. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi: İzmir.
• Çetin, N. (2009). Sermaye piyasalarında yatırımcı uyuşmazlıklarının çözümüne yönelik Türk ve İngiliz modellerinin karşılaştırılması. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. GÜHFD. 13(1-2), 21-41.
• Çetin, N. ve Töremiş E, (2008). Menkul kıymet borsalarında alım satıma aracılık faaliyeti kapsamında aracı kurumlarla yatırımcılar arasındaki ilişkinin hukuki niteliği. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. GÜHFD. 12 (1), 77- 102.
• Çikot, Ö. (2011). Yabancı piyasalarda menkul kıymet kotasyonu ve depo sertifikaları [Sermaye Piyasasında Gündem, Sayı: 103] 16-31. https://www.tspb.org.tr/wpcontent/uploads/2015/07/AIM_Yayin_ve_Raporlar_Aylik_Yayinlar_2011_gundem_201103.pdf adresinden edinilmiştir.
• Çöldemli F. (2015). Türkiye’de yabancı portföy yatırımları ile cari işlemler dengesi arasındaki ilişki:2003-2013. Electronic Journal of Vocational Colleges. 5 (6), 59-64.
• Hamurcu, Ç. ve Aslanoğlu S. (2013). New York menkul kıymetler borsası (NYSE) ile İstanbul menkul kıymetler borsası (İMKB) arasındaki etkileşim ve her iki borsada işlem gören Turkcell hisse senetleri arasındaki ilişki. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi. 2(3), 27-48.
• Işık, O. (2012). Hukuki açıdan borsa ve türleri. Yalova Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. (1), 215-258.
• Kaya, A. (2011). Türkiye’de yabancı portföy yatırımlarının belirleyicileri ve menkul kıymetler piyasasına etkileri. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi: Erzurum.
• Kılınç Savrul, B., Özekicioğlu, H. ve Özel, HA. (2013). Türkiye’de finansal serbestleşmenin tarihsel gelişimi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. (38), 227-238.
• Memiş T. ve Turan G. (2016). Sermaye piyasası hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Örnek, İ. (2008). Yabancı sermaye akımlarının yurtiçi tasarruf ve ekonomik büyüme üzerine etkisi: Türkiye örneği. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi. 63 (2), 199-217.
• Özkorkut, K. (2003). Türk hukukunda depo sertifikaları. İstanbul: İMKB yayınları.
• Peker, İ. ve Karaağaçlı, B. (2015). Dünyada ve Türkiye’de sermaye piyasası altyapı kurumları. Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi. 7(13), 341-375.
• Sağlamer, E. (2003). Dolaylı yabancı sermaye yatırımları ve dış yatırımcıların Türk sermaye piyasasına çekilmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi: İzmir.
• Sermaye Piyasası Lisanslama Sicil ve Eğitim Kuruluşu. 31 Aralık 2021. Sermaye Piyasası Araçları 2. [Lisanlsama Sınavları Çalışma Notları] https://www.spl.com.tr/docs/other/72cc5daf-f50d-4d.pdf adresinden edinilmiştir (SPA2).
• Ünal, M. (2011). Sermaye piyasası araçlarının kaydileştirilmesi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi: Konya.
• Ünsal, H. (2003). Türkiye’de finansal serbestleşme sürecinde iç borçlanma ve sermaye piyasası üzerindeki etkileri. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 5 (3), 191-205.
• Yalçıner, K. (2005). Uluslararası hisse senedi piyasasına hisse senedi ihracı ve İMKB’de işlem gören firmaların ihraç performansı. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 19 (2), 395- 406.
• Yılmaz, L. (2006). 4875 Sayılı doğrudan yabancı yatırımlar kanunu’nun getirdiği yenilikler. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 5 (10), 35-54.