MİLLİ BİRLİK KOMİTESİNİN AMERİKA İLE İLİŞKİLERİNİN BELİRLENMESİNDE DEVRALINAN HAZİNENİN VE BORÇLARIN ROLÜ

Yıl 2024, Sayı: 1, 21 - 29, 25.10.2024

Mustafa Esen

Öz

İkinci Dünya Savaşı’nın Müttefiklerin zaferi ile sona ermesi sonucu yayılan demokrasi dalgası, Türkiye’de çok
partili hayata geçme kararı alınmasına sebep olmuş ve Demokrat Parti iktidara gelmiştir. Demokrat Parti döneminde
Amerika Birleşik Devletleri ile yakın bir dış politika izlenmiş ve 10 yıllık Demokrat Parti dönemi 27 Mayıs askeri
darbesi ile sona ermiştir. 10 yıllık Demokrat Parti iktidarının ardından iktidarı ele alan Milli Birlik Komitesi’nin
Amerika Birleşik Devletleri ile ilişkilerini belirleme sürecinde pek çok faktör etkili olmuştur. Ancak bu faktörlerden
devralınan hazinenin Amerika Birleşik Devletleri ile ilişkilerin belirlenmesinde önemli ölçüde belirleyici bir rolü
olduğu dikkat çekmektedir. Nitekim bu durum bakanlar kurulu tutanaklarına ve Cemal Gürsel’in Amerika
Büyükelçisi William Fletcher Warren ile görüşmesine yansımıştır. Makalemizde Amerika Birleşik Devletleri ile
ilişkilerin belirlenmesinde etkili olan hazinenin ve borçların rolü incelenecek, bunun için Amerika Birleşik
Devletleri Dışişleri Bakanlığı belgelerinden ve Milli Birlik Komitesi’nin Bakanlar Kurulu toplantılarının
tutanaklarından faydalanılacaktır

Anahtar Kelimeler

: 27 Mayıs darbesinin etkisi , Dış siyaset , İktisadi bağımlılık , Amerika Birleşik Devletleri ile ilişkiler

THE ROLE OF THE INHERITED TREASURY AND DEBTS IN DETERMINING THE RELATIONS OF THE NATIONAL UNITY COMMITTEE WITH AMERICA

Öz

The wave of democracy that spread following the victory of the Western Bloc allies in World War II led to the
decision to transition to a multi-party system in Turkey, resulting in the rise of the Democratic Party. During the
Democratic Party era, a close foreign policy was pursued with the United States, and this decade-long rule ended
with the May 27 military coup. Several factors influenced the process of determining the relations of the National
Unity Committee, which took power after the coup. Notably, the state of the treasury inherited from the Democratic
Party played a significant role in shaping the relations with the United States. This situation is reflected in the
minutes of the Cabinet meetings and in the discussions between Cemal Gürsel and American Ambassador William
Fletcher Warren. In this article, we will examine the role of the treasury and debts in determining relations with the
United States, for this purpose, the documents of the United States Department of State and the minutes of the
National Unity Committee’s Council of Ministers meetings will be utilized.

Anahtar Kelimeler

: The Impact of the Coup , Foreign policy , Economic dependency , Relations with the United States

Kaynakça

• Ak Devrim. (1960). Ankara: Başbakanlık Devlet Basımevi.
• Akalın, C. (1999). Uluslararası ilişkiler ortamında 27 Mayıs hareketi (Doktora tezi). İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Ataöv, T. (2006). Amerika, NATO ve Türkiye. İstanbul: İleri Yayınları.
• Boratav, K. (2005). Türkiye iktisat tarihi (1908-2002). Ankara: İmge Kitabevi.
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivi. (1960, 16 Haziran). Yer 7-40-16, belge tarihi: 16.06.1960, kurum 30-1-0-0 / Başbakanlık Özel Kalem Müdürlüğü.
• Dağlı, N., & Aktürk, B. (1988). Hükûmetler ve programları 1960-1980. Ankara: T.B.M.M. Basımevi.
• Eroğul, C. (2014). Demokrat Parti tarihi ve ideolojisi. İstanbul: Yordam Kitap.
• Foreign Relations of the United States. (1958-1960). Eastern Europe; Finland; Greece; Turkey (Vol. 10, Part 2). 926 s.
• Koçak, C. (2010). 27 Mayıs Bakanlar Kurulu tutanakları. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Oran, B. (2009). Türk dış politikası (C. 1). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Resmi Gazete. (1960, 16 Mayıs). Milli Birlik Komitesi 27 Numaralı Tebliği, Sayı: 10515.
• Sarıkoyuncu Değerli, E. (2012). Demokrat Parti döneminde Türkiye’nin Kıbrıs politikası (1950- 1960). Gazi Akademik Bakış Dergisi, 6(11), 85-101. T.B.M.M. (11. Dönem, 1. Cilt). Tutanak Dergisi Tuncer, H. (2013). Menderes’in dış politikası. İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Tunçkanat, H. (1975). İkili anlaşmaların içyüzü. Ankara: Tekin Yayınevi.
• Yetkin, Ç. (2014). Karşı devrim. Ankara: Kilit Yayınları.