Johann Friedrich Herbart’ın Toplu Öğretim Anlayışının Sosyal Bilgiler Dersi Açısından İncelenmesi

Yıl 2022, Sayı: 45, 106 - 112, 03.07.2022

Seher Azrak Erdoğan Kaya

Öz

Sosyal Bilgiler dersi bireyin topluma kazandırılmasında önemli bir yere sahiptir. Bu ders sosyalleşme eyleminin, formel olarak gerçekleştirilmesi için tasarlanmıştır. Sosyal Bilgiler dersi ile sosyalleşmeye ilişkin öğeler, çeşitli bilimlerin ortak noktalarından yola çıkılarak bir bütünlük içinde,
kaynaştırılarak öğrencilere sunulur. Güncel bir olay olarak 2020 yılında yaşanan Covid-19 salgını,
sosyalleşmenin çok önemli bir gereklilik olduğunu göstermiştir. Bu nedenle başarılı bir sosyalleşme için bu amaç için tasarlanmış olan dersin, felsefi alt yapısını oluşturan pedagojik uygulamaları incelemekte yarar olduğu düşünülmektedir. Geçmişe bakıldığında sosyalleşme sürecine
yönelik olarak çeşitli deneme ve kuramların geliştirildikleri görülmektedir. Bunların bir kısmı toplu
öğretim tasarımıyla da ilgilidir. Bir başka anlatımla bu kuramların, Sosyal Bilgiler dersinin de temelini oluşturdukları söylenebilir. Comenius, Herbart, Decroly, Otto ve Dewey gibi çeşitli eğitimcilerin bu sürecin öncülüğünü yaptıkları anlaşılmaktadır. Bu tasarımcıların eğitim ve toplu öğretim
anlayışlarına yoğunlaşmanın, Sosyal Bilgilerin temellerini ortaya çıkarmak açısından yararlı olacağı
düşünülmektedir. Söz konusu kuramlardan biri Johann Friedrich Herbart’a aittir. Toplu öğretimi
ilk sistemleştiren kişi olarak Herbart’ın eğitim anlayışının incelenmesi, Sosyal Bilgiler açısından
da önemli görülmektedir. Bu çalışmada Herbart’ın eğitim anlayışı, sosyalleşme ve Sosyal Bilgiler
dersi öğretim tasarımları odağında ele alınmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Toplu öğretim, Johann Friedrich Herbart, sosyal bilgiler, sosyalleşme