Ahmet Midhat Efendi'nin Taaffüf Romanında Edebî Bir Kaynak Olarak Mitoloji

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 2, 116 - 125, 25.10.2022

Esengül Sağlam Can

https://doi.org/10.31465/eeder.1073243

Öz

Türk edebiyatının çok yönlü yazarlarından biri olan Ahmet Midhat Efendi, mitolojiyi, edebî eserleri besleyen bir memba olarak görmüş, süreli yayınlarda kaleme aldığı yazı dizilerinde mitolojinin önemine dikkat çekmiştir. Yazar, 1895 yılında kitap hâlinde yayımlanan Taaffüf adlı romanında ise kahramanın çatışmasını kadim temsillerle anlatma yöntemini tercih ederek mitolojinin roman türünde hangi usullerle kullanılabileceğini örneklendirmeye çalışmıştır. Romanda, Roma mitolojisinin iki ismi aracılığıyla kahramanın evlilik hayatındaki önemli bir dönemeçte yaşadığı mücadele anlatılmıştır. Sâniha’nın iffetli olmak ve olmamak arasında verdiği bu mücadele, aynı zamanda bir insanlık sorunu olarak ele alınmış, bu evrensel mesele Venüs ve Minerva arasındaki karşıtlık durumu ile ilişkilendirilmiştir. Yazarın sözcüsü konumundaki Râsih aracılığıyla resim, heykel ve mitoloji konularında bilgi sahibi olan Sâniha’nın evlilikteki aşk ve sadakat dengesini yeniden kurması romanda işlevsiz dekorlar olarak değil temel çatışmanın iki zıt noktası olarak önem kazanan Venüs ve Minerva arasındaki mücadeleden Minerva’nın galip çıkmasıyla gerçekleşmiştir. Bu çalışmanın amacı, Ahmet Midhat Efendi’nin mitoloji hakkındaki görüşlerinin bir izdüşümü olan Taaffüf romanında, yazarın mitolojiyi hangi yöntemlerle anlatıya dâhil ettiğini ve düşünceyi kurgulaştırma yollarını çözümlemeye çalışmaktır.

Anahtar Kelimeler

Ahmet Midhat Efendi, Taaffüf, Roma mitolojisi, Venüs, Minerva

Mythology as a Literary Source in Ahmet Midhat Efendi's Taaffüf Novel

Öz

Ahmet Midhat Efendi, one of the versatile writers of Turkish literature, saw mythology as a spring that feeds literary works and drew attention to the importance of mythology in the series of articles he wrote in periodicals. In his novel Taaffüf, which was published as a book in 1895, the author preferred the method of telling the conflict of the heroine (Sâniha) with ancient representations and tried to exemplify how mythology can be used in the novel genre. In the novel, the heroine's struggle in her married life is told through two characters of Roman mythology. Sâniha's this struggle between being chaste and not being chaste is also considered as a global issue and was associated with the opposition between Venus and Minerva. Sâniha, who obtained knowledge of painting, sculpture and mythology through Râsih, who is the voice of the author, re-established the balance of love and loyalty in marriage, not as dysfunctional decorations in the novel, but as Minerva's victory in the struggle between Venus and Minerva, which gained importance as two opposite points of the fundamental conflict. The study aims to analyse how the author includes mythology in the narrative and the ways of constructing the thought in the novel of Taaffüf, which is a projection of Ahmet Midhat Efendi's views on mythology.

Anahtar Kelimeler

Turkish novel, Ahmet Midhat Efendi, Taaffüf, Roman mythology, Venus, Minerva

Kaynakça

• Ahmet Midhat Efendi (2000). Taaffüf (haz. Ali Şükrü Çoruk), Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Arslan, Nihayet (2007). Türk Romanının Oluşumu-Dış Gerçeklik Açısından Bir İnceleme, Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Çakmak, Nursel (2019). “Nâbizâde Nâzım’ın Mitolojik Eseri: Esâtir”, Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S. 3/2, s. 179-198.
• Demirci, Neşe (2011). “‘Mitoloji ve Şiir’in İzinde Ahmet Midhat Efendi’nin Mitolojiye Dair Görüşleri”, Türklük Bilimi Araştırmaları, S. 29, s. 103-120.
• Enginün, İnci (2014). Yeni Türk Edebiyatı-Tanzimat’tan Cumhuriyet’e (1839-1923), İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Erhat, Azra (1996). Mitoloji Sözlüğü (6. bs.), İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Okay, Orhan (1991). Batı Medeniyeti Karşısında Ahmet Midhat Efendi, İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Şemsettin Sami (2007). Esâtir -Dünya Mitolojisinden Örnekler- (haz. Cengiz Batuk), İstanbul: İnsan Yayınları.
• Turgut, Canan Öktemgil (2012). “Osmanlı Toplumunun Batılılaşmasında Göçün Etkisi ve Taaffüf”, Frankofoni, Ankara: Ortak Kitap-No: 24, s. 277-296.