Covid-19 Süreciyle Birlikte Öğretmenlerin Dijital Okuryazarlık Düzeylerinin İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 1, 53 - 76, 31.12.2022

Cem Doğan , Salih Birişçi

Öz

Yaşanılan dönem itibariyle düşünüldüğünde eğitim kademesinde yer alan öğretmenlerin dijital teknolojilere hâkim olmayı ve bunları öğretim süreçlerinde yer vermeyi kaçınılmaz hale getirmiştir. Dijital okuryazarlık kavramıyla açıklanabilecek bu durum, Covid-19 süreciyle eğitim ve öğretim uygulamaları kapsamında önem kazanmıştır. Bu araştırmayla birlikte 2020-2021 eğitim yılında eğitim öğretim faaliyetlerini gerçekleştiren öğretmenlerin Covid-19 pandemisi sürecinde dijital okuryazarlık düzeylerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Örneklemini Bursa ili içerisinde farklı branşlarda görev yapan 124 ortaokul öğretmenin oluşturduğu araştırmada verilerin toplanma sürecinde karma yöntemden faydalanılmıştır. Çalışmada Ng (2012) tarafından geliştirilen Dijital Okuryazarlık Ölçeği (DOYÖ) kullanılmış olup ölçeğin Türkçe’ye uyarlama çalışmaları Hamutoğlu, Güngören, Uyanık ve Erdoğan (2017) tarafından yapılmıştır. Araştırma kapsamında katılımcılara ayrıca Covid-19 döneminde gerçekleştirilen öğretim faaliyetlerinde teknolojiden faydalanma durumlarını belirleme adına açık uçlu sorular sorulmuştur. Öğretmenlerin elde edilen sonuçlara göre dijital okuryazarlık düzeylerinin yüksek olduğu görülmektedir. Öğretmenlerin dijital okuryazarlık düzeyleri ile kıdem, bilgisayar kullanma süresi, günlük internet kullanım süresi değişkenleri arasında bir anlamlılık bulunmadığı; cinsiyet, kıdem (teknik alt boyutu), eğitim durumu, bilgisayar kullanma süresi (teknik ve sosyal alt boyutu) değişkenleri arasında bir anlamlılık bulunduğu belirlenmiştir. Öğretmenlere yöneltilen açık uçlu sorular neticesinde öğretmenlerin büyük çoğunluğunda öğretim süreçlerinde teknolojiden faydalanma noktasında kazanılan deneyimlerle beraber olumlu değişimlerin yaşandığı tespit edilmiştir. Yaklaşık olarak 2 yıl süren Covid-19 salgın sürecinde öğretmenler; ders anlatımlarında kullandıkları dijital öğrenme içeriklerini büyük ölçüde faydalı bulmuş, bu şekilde yapılan öğretim faaliyetlerinin zaman ve mekân sınırını ortadan kaldırdığını, öğrenmenin daha hızlı ve akılda kalıcı hale geldiğini, öğretim ortamının zenginleştiğini ve öğrencilerin derse güdülenmesinin arttığını belirtmişlerdir. Salgın dönemini dijital çağa ayak uydurma noktasında bir avantaj olarak görülmesi gerektiğini ve ilerisi için kalıcı olması temennisini dile getirmişlerdir. Araştırma kapsamında elde edilen bulgular bağlamında çeşitli öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Covid19, Öğretmen, Dijital Okuryazarlık

The Examination Of Teacher’s Digital Literacy Levels During Covid-19 Process

Öz

Considering the current period, it has become inevitable for teachers at the education level to have a command of digital technologies and to include them in their teaching processes. This state, which can be expressed with the concept of digital literacy, has gained importance therein the scope of education and training practices with the Covid-19 process. With research, it is purposed to analyze the digital literacy levels of who teach during the Covid-19 process in the 2020-2021 academic year in situation of different variables. The mixed method was utilizated in the info collection process in the survey, whose pattern come about 124 secondary school working in different branches in Bursa. During the examination, the Digital Literacy Scale improved by Ng 2012 and the conformation studies of the scale into Turkish were made by Hamutoğlu, Güngören, Uyanık and Erdoğan (2017) was used. Within the scope in the research, open-ended queries were also asked to the participants to examine their use of technology in the teaching activities carried out during the Covid-19 period. The results indicated that teachers have high levels of digital literacy. There was no important difference between the digital literacy levels of the teachers and the variables of seniority, computer usage time, daily internet usage time; that was determined that there was a major distinction between the variables of gender, seniority (technical sub-dimension), educational status, computer usage time (technical and social sub-dimension). As an outcome of the open-ended questions directed to teachers, it was defined that most of the teachers experienced positive changes with the experience gained at the point of benefiting from technology in the teaching processes. During the Covid-19 pandemic process, which lasted approximately 2 years, teachers found that the digital learning content they used in their lectures was highly beneficial and specified that teaching activities applied in this way removed time and space limits, learning became faster and more memorable, the teaching environment was enriched and the incentive of the students to lesson increased. They mentioned that this pandemic period should be seen as an advantage sustained the digital age and they wished it to be permanent for the future. Various suggestions have been presented in the context of the result.

Anahtar Kelimeler

Covid19, Teacher, Digital Literacy

Kaynakça

• Akkoyunlu, B., Soylu, Y. M. (2010). Öğretmenlerin sayısal yetkinlikleri üzerine bir çalışma. Türk Kütüphaneciliği, 24(4), 748-768. Erişim tarihi: 6 Haziran 2022, http://www.tk.org.tr/index.php/TK/article/view/449/439.
• Aksoy, N. C., Karabay, E. & Aksoy, E. (2021). Sınıf öğretmenlerinin dijital okuryazarlıklarının incelenmesi. Selçuk İletişim Dergisi, 14(2), 859 – 894. DOI: 10.18094/josc.871290
• Altun, A. (2005). Gelişen teknolojiler ve yeni okuryazarlıklar. Ankara: Anı Yayınları.
• Arslan, S. (2019). İlkokullarda ve ortaokullarda görev yapan öğretmenlerin dijital okuryazarlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Arslan, S., Şendurur, P. (2017). Eğitimde teknoloji entegrasyonunu etkileyen faktörlerdeki değişim. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43, 25-50. DOI: 10.21764/efd.21927
• Aşıcı, M. (2009). Kişisel ve sosyal bir değer olarak okuryazarlık. Değerler Eğitimi Dergisi, 7(17), 9-26. Erişim tarihi: 6 Haziran 2022, https://dergipark.org.tr/tr/pub/ded/issue/29183/312492.
• Bay, D. N., (2021). Okul öncesi öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık düzeyleri. Mustafa Kemal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7, 172-187. Erişim tarihi: 6 Haziran 2022, https://dergipark.org.tr/tr/pub/mkuefder/issue/63331/937574.
• Benedetto, R. (2006). How do independent school leaders build the educational technology leadership capacity of the school (Unpublished Doctoral Thesis). Pennsylvania: Drexel University.
• Bingöl, H. (2022). Uzaktan eğitim sürecinde öğretmenlerin dijital okuryazarlık düzeyleri ile mesleki motivasyonlarının incelenmesi (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
• Büyüköztürk, Ş., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., Demirel, F., & Çakmak, E. K. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Creswell, J. W. (2009). Research design: Qualitative, quantitative and mixed methods approaches (3rd ed.). Los Angeles, CA: Sage. Retrieved from https://fe.unj.ac.id/wp-content/uploads/2019/08/Research-Design_Qualitative-Quantitative-and-Mixed-Methods-Approaches.pdf (Erişim tarihi: 6 Haziran 2022).
• Demirağ, M. (2021). Öğretmenlerin dijital okuryazarlık düzeyi ile araştırma okuryazarlık becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Eshet – Alkalai, Y. (2002). Digital literacy: A new terminology framework and its application to the design of meaningful technology-based learning environments. Edmedia, 493-498. Retrieved from https://eric.ed.gov/?id=ED477005 (Erişim tarihi: 6 Haziran 2022).
• Ferrari, A. (2012). Digital competence in practice: An analysis of frameworks. Luxembourg: Publications office of the European Union. Retrieved from https://ifap.ru/library/book522.pdf (Erişim tarihi: 6 Haziran 2022).
• Gillen, J., Arnott, L., Marsh, J., Bus, A., Castro, T., Dardanou, M. & Holloway, D. (2018). Digital literacy and young children: Towards better understandings of the benefits and challenges of digital technologies in homes and early years settings. Policy briefing of digilitey cost action IS1410 and the digital childhoods sıg of the European early childhood research association.
• Gilster, P. (1997) Digital literacy New York. John Wiley.
• Gökbulut, B. (2021). Öğretmenlerin dijital okuryazarlık düzeyleri ile yaşam boyu öğrenme eğilimlerinin incelenmesi. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 11(3), 469-479. Erişim tarihi: 6 Haziran 2022, https://dergipark.org.tr/tr/pub/higheredusci/issue/67698/896998.
• Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E. & Tahtam R. L. (2013). Multivariate data analysis: Pearson Education Limited.
• Hamutoglu N. B., Güngören C. Ö., Uyanık Kaya G. & Erdoğan Gür D. (2017). Dijital okuryazarlık ölçeği: Türkçe uyarlama çalışması. Ege Eğitim Dergisi, 408-429. DOI: 10.12984/egeefd.295306
• ISTE, International Society for Technology in Education. (2017). ISTE standards for educators. Retrieved from https://www.iste.org/standards/for-educators (Erişim tarihi: 6 Haziran 2022).
• Keskin, H., Küçük, G. (2021). Sınıf öğretmenlerinin kendilerine yönelik dijital okuryazarlık düzeylerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi. Temel Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(2), 131 – 147. DOI: 10.29228/tead.9
• Korkmaz, İ. (2003). Sosyal öğrenme kuramı. B. Yeşilyaprak (Ed.), Gelişim ve öğrenme psikolojisi. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Korkmaz, M. (2020). Sınıf öğretmenlerinin dijital okuryazarlık seviyelerinin belirlenmesi (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• MEB, Millî Eğitim Bakanlığı. (2017). Öğretmenlik mesleği genel yeterlilikleri. Erişim tarihi: 6 Haziran 2022, https://oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_12/11115355_YYRETMENLYK_MESLEYY_GENEL_YETERLYKLERY.pdf.
• MEB, Millî Eğitim Bakanlığı. (2018). Sosyal Bilgiler dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 4, 5, 6 ve 7. sınıflar). Erişim tarihi: 22 Haziran 2022, http://mufredat.meb.gov.tr.
• Murray, J. (2013). How to teach your students digital citizenship. Retrieved from https://aplatformforgood.org/clean-up-your-digital-footprint/ (Erişim tarihi: 6 Haziran 2022).
• Ng, W. (2012). Can we teach digital natives digital literacy? Computers & Education, 53(3), 1065-1078. DOI: 10.1016/j.compedu.2012.04.016
• Ocak, G., Çengelci, S. & Yurtseven, R. (2022). Öğretmenlerin dijital okuryazarlık beceri düzeyleri ile yaşam boyu öğrenme eğilimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslararası Sosyal Bilimler Eğitimi Dergisi, 8(1), 123-155. DOI: 10.47615/issej.1103143
• Ogelman, H. G., Demirci F. & Güngör H. (2022). Okul öncesi öğretmenlerinin dijital okuryazarlık düzeylerinin incelenmesi. Trakya Eğitim Dergisi, 12(1), 235-247. DOI: 10.24315/tred.887072
• Onursoy, S. (2018). Üniversite gençliğinin dijital okuryazarlık düzeyleri: Anadolu Üniversitesi öğrencileri üzerine bir araştırma. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 2(6), 989-1013. DOI: 10.19145/e-gifder.422671
• Porat, E., Blau, I. & Barak, A. (2018). Measuring digital literacies: Junior high-school students' perceived competencies versus actual performance. Computers & Education, 126, 23-36. DOI: 10.1016/j.compedu.2018.06.030
• Potter, W. J. (2013). Review of literature on media literacy. Sociology Compass, 7(6), s. 417-435. DOI: 10.1111/soc4.12041
• UNESCO (2006). Education for all: Literacy for life; EFA global monitoring report. Retrieved from https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000141639 (Erişim tarihi: 6 Haziran 2022).
• Vasile, C. (2012). Digital era psychology studies on cognitive changes procedia – social and behavioral sciences. 33, 732-734. DOI: 10.1016/j.sbspro.2012.01.218
• Yıldırım, A., Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Yılmaz, E. O., Toker T. (2022). Covid-19 salgını öğretmenlerin dijital yeterliliklerini nasıl etkiledi. Milli Eğitim, 235, 2713 – 2730. DOI: 10.37669/milliegitim.896996