An Evaluation on the Readability of Life Science Doctoral Thesis Abstracts

Yıl 2025, Cilt: 26 Sayı: 2, 246 - 261, 28.07.2025

Sinan Arı

https://doi.org/10.12984/egeefd.1503395

Öz

This study aims to determine the readability of doctoral dissertation abstracts prepared between 1994 and 2023 in the field of life science education through Ateşman, Çetinkaya-Uzun and Bezirci-Yılmaz readability formulas Thus, it is expected to provide a basis and contribution to the studies in this field. The study was conducted with document analysis, one of the qualitative research methods. The data source of the study is the doctoral thesis in the field of life science course in the National Thesis Center (UTM). The data were analysed by descriptive analysis. It was determined that the total number of syllables in the life science doctoral dissertation abstracts varied between 436 and 2090, the total number of words between 145 and 638, and the total number of sentences between 6 and 32. The average word length ranged from 2.80 to 3.57 and the average sentence length ranged from 14.65 to 30.11. A total of 50,155 syllables, 16,180 words and 773 sentences were analysed in 52 doctoral thesis abstracts. According to the results of this analysis, the average word length was 3.10 syllables while the average sentence length was 20.93. According to the Ateşman readability formula, 44 doctoral thesis abstracts were at the very difficult level, while 6 were at the difficult level. According to the Çetinkaya-Uzun readability formula, all of the doctoral thesis abstracts analysed were at the disabled level (10th-11th-12th grade), while according to the Bezirci-Yılmaz formula they were at the academic level.

Anahtar Kelimeler

Life sicence , Readability , Thesis , Abstract

Etik Beyan

This study does not require ethical permission.

Hayat Bilgisi Doktora Tez Özetlerinin Okunabilirliği Üzerine Bir Değerlendirme

Öz

Bu araştırma ile hayat bilgisi eğitimi alanında 1994-2023 yılları arasında hazırlanan doktora tez özetlerinin Ateşman, Çetinkaya-Uzun ve Bezirci-Yılmaz okunabilirlik formülleri aracılığıyla okunabilirliklerinin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Böylece bu alandaki çalışmalara temel teşkil etmesi ve katkı sağlaması beklenmektedir. Çalışma nitel araştırma metotlarından doküman analizi ile gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın veri kaynağı Ulusal Tez Merkezi’nde (UTM) yer alan hayat bilgisi dersi alanında yapılmış doktora tezleridir. Veriler betimsel analiz ile çözümlenmiştir. Hayat bilgisi doktora tez özetlerinin toplam hece sayısı 436 ila 2090 arasında, toplam sözcük sayısı 145 ila 638 arasında ve toplam cümle sayısı 6 ila 32 arasında değiştiği tespit edilmiştir. İncelenen tez özetlerinde ortalama sözcük uzunluğu 2,80 ila 3,57 arasında değişirken ortalama cümle uzunluğu da 14,65 ila 30,11arasında değişmektedir. İncelenen 52 doktora tez özetinde toplam 50.155 hece, 16.180 sözcük ve 773 cümle üzerinden analiz yapılmıştır. Bu analiz sonuçlarına göre ortalama sözcük uzunluğu 3,10 hece iken ortalama cümle uzunluğu 20,93 olarak tespit edilmiştir. Ateşman okunabilirlik formülüne göre 44 doktora tez özeti çok zor seviye iken 6’sı zor seviyede çıkmıştır. Çetinkaya-Uzun okunabilirlik formülüne göre incelenen doktora tez özetlerinin tamamı engelli düzey (10-11-12. sınıf) iken Bezirci-Yılmaz formülüne göre akademik seviyede olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hayat bilgisi , Okunabilirlik , Tez , Özet

Etik Beyan

Bu çalışma etik izin gerektirmemektedir.

Kaynakça

• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S. ve Yıldırım, E. (2005). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri: SPSS uygulamalı: Sakarya Kitapevi.
• Ateşman, E. (1997). Türkçede okunabilirliğin ölçülmesi. Ankara Üniversitesi TÖMER Dil Dergisi, 58, 171-174.
• Aygün, M. ve Hacıoğlu, Y. (2022). Ortaokul ve lise ders kitaplarında ses konusundaki metinlerin okunabilirliği. Fen Bilimleri Öğretimi Dergisi, 10(1), 251-280.
• Bağcı, H. ve Ünal, Y. (2013). İlköğretim 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik düzeyi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(3), 12-28.
• Baki, Y. (2019). Türkçe dersi 8. sınıf kitabındaki metinlerin okunabilirliği. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 5(1), 30-46.
• Bayır, E. ve Lidvumlu Kahveci, S. (2021). Ortaokul fen bilimleri ders kitaplarının okunabilirlik açısından analizi. Trakya Eğitim Dergisi, 11(3), 1561-1572.
• Bezirci, B. ve Yılmaz, A. E. (2010). Metinlerin okunabilirliğinin ölçülmesi üzerine bir yazılım kütüphanesi ve Türkçe için yeni bir okunabilirlik ölçütü. DEÜ Mühendislik Fakültesi Fen Bilimleri Dergisi, 12(3), 49-62.
• Bora, A. ve Arslan, M. A. (2021). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik yönünden incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 10(1), 222-236.
• Boyacı, S. ve Demirkol, S. (2018). Türkçe eğitimi alanında yapılan doktora tezlerinin incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6(2), 512-531.
• Çeçen, M. A. ve Aydemir, F. (2011). Okul öncesi hikâye kitaplarının okunabilirlik açısından incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 8(16), 185-194.
• Çelik, T., Çetinkaya, G. ve Aydoğan Yenmez, A. (2020). Ortaokul matematik ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirliği ve anlaşılabilirliği üzerine öğretmen-öğrenci görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 53(1), 1-28.
• Çetinkaya, G. (2010). Türkçe metinlerin okunabilirlik düzeylerinin tanımlanması ve sınıflandırılması. (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Çilenti, K. (1988). Özel öğretim yöntemleri. Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Eğitim Ön lisans Yayınları.
• Divrik, D. ve Ceran, D. (2022). Mustafa Orakçı'nın “Ünlülerle bir gün” serisinin okunabilirlik düzeyi açısından incelenmesi. Asya Studies-Academic Social Studies / Akademik Sosyal Araştırmalar, 6(19), 33-42.
• Dubay, W. H. (2004). The principles of readability. Impact Information.
• Eker, C., İnce, M., & Sağlam, H. (2018). İnsan hakları yurttaşlık ve demokrasi ders Kitabının okunabilirlik ve yaş düzeyine uygunluk açılarından değerlendirilmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 14(4), 404-416.
• Erişik, H. (2021). Yabancılar için Türkçe okuma kitaplarının okunabilirliği: Türkçenin sesi Yunus Emre örneği. Journal of Sustainable Educational Studies, 2(3), 1-14.
• Erkuş, A. (2005). Bilimsel araştırma sarmalı. Seçkin Yayıncılık.
• Göğüş, B. (1978). Orta dereceli okullarımızda Türkçe ve yazın eğitimi. Kadıoğlu Matbaası.
• Gök, B., Temizyürek, F., Baş, Ö., & Sirem, Ö, (2021). Feridun Oral's children's books' peritextual features and their text readability levels. Turkish Journal of Education, 10(2), 125-138. https://doi.org/10.19128/turje.808967
• Güder, O., & Bilgen, M. (2021). “Matematik Korsanları” hikâye setinin okunabilirlik düzeyi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 60, 273-301.
• Kabapınar, Y. (2009). İlköğretimde hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi. Maya Akademi Yayınları.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi. Kavramlar-ilkeler-teknikler. Nobel Yayıncılık.
• Kavun, M. ve Maden, S. (2024). Türkiye'de okunabilirlik ile ilgili yayımlanmış makalelerin araştırma eğilimleri. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 18(48), 58-96.
• Kavun, M. ve Maden, A. (2024). Türkiye'de okunabilirlik konusunda hazırlanan tezlerin araştırma eğilimi. Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 9(2), 824- 837.
• Kavun, M. (2023). Yusuf Asal’ın Patatesspor serisinde yer alan kitapların okunabilirliği. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 12(1), 178-193.
• Kavun, M. ve Mert, O. (2023). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi alanında hazırlanan doktora tez özetleri üzerinden okunabilirliğinin değerlendirilmesi. G. Ekmekçi Aşan (Ed.). Yabancılara Türkçe öğretimi üzerine güncel araştırmalar içinde (ss. 17-37). Sonçağ yayıncılık.
• Kayabaşı, B., Yılmaz, M. ve Doyumğaç, İ. (2016). Mustafa Ruhi Şirin hikâyelerinin okunabilirlik açısından incelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 323-343.
• Kemiksiz, Ö. (2021). Türk Dili ve Edebiyatı ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik düzeyleri. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(3), 973-992.
• Klare, G. R. (1963). The Measurement of Readability. Iowa State University Press.
• Kurt, A. A. (2013). Araştırmaların raporlaştırılması. A.A. Kurt (Ed.). Bilimsel araştırma yöntemleri içinde (ss. 165-190).
• MEB (2021). Ders kitaplarında okunabilirlik. Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Mirzaoğlu, V., & Akın, E. (2015). 5.sınıf Türkçe ders kitabındaki metinlerin okunabilirliği üzerine bir inceleme. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 5, 146-155.
• Özcan, E. (2013). 6.-7. sınıf Türkçe ve Türk kültürü ders kitabının okunabilirliği ve hedef yaş düzeyine uygunluğu Fransa örneği. Sakarya University Journal of Education, 1(2), 16-24.
• Özhan Çaparlar, C., & Dönmez, A. (2016). Bilimsel araştırma nedir, nasıl yapılır? Turk J Anaesthesiol Reanim 44, 212-218.
• Prior, L. (2003). Using documents in social research. Sage Publications.
• Sağlam, H. İ. (2015). Toplum, birey ve doğaya bütüncül bakış: Hayat Bilgisi. M. Gültekin (Ed.), Hayat bilgisi öğretimi içinde (s. 1-14). Nobel akademi.
• Sak, R., Şahin Sak, İ. T., Öneren Şendil, Ç., & Nas, E. (2021). Bir araştırma yöntemi olarak doküman analizi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 4(1), 227-250. http://doi.org/10.33400/kuje.843306
• Solmaz, E. (2009). İlköğretim 4. ve 5. sınıf düzeylerindeki Türkçe metinlerde cümle uzunluğu, kelime uzunluğu ve kelime hazinesinin okunabilirlik üzerine etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Türk Dil Kurumu. (2023). Türkçe sözlük 1 (a-j) (12. baskı). Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Usta, A. (2012). Bilimsel araştırmalarda yapısal etmenler ve evreler. İnönü Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 97-112.
• Ülper, H. (2010). Okuma ve anlamlandırma becerilerinin kazandırılması. Nobel Yayınları.
• Yılar, M. B. (2020). 9. sınıf Coğrafya ders kitabında yer alan metinlerin okunabilirlik düzeyinin incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 18(2), 1126-1146.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayınları.
• Zorbaz, K. Z. (2007). Türkçe ders kitaplarındaki masalların kelime-cümle uzunlukları ve okunabilirlik düzeyleri üzerine bir değerlendirme. Journal of Theory ve Practice in Education (JTPE), 3(1), 32-49.