Osmanlı Devleti’nde 18. Yüzyılda Muhallefat ve Müsâdere Süreci

Yıl 2007, Cilt: 22 Sayı: 2, 145 - 166, 01.12.2007

Cahit Telci

Öz

Müsadere, bir kişinin bütün maddi varlığına, belli şartlar dahilinde devlet adına el konulması anlamına gelmektedir. l8. yüzyılla beraber, Osmanlı Devleti’nde müsadere sayısında ciddi bir artış gözlemlenmektedir. Devlet, merkez ve taşrada, servet sahibi olarak bilinen hemen herkesin ölümünün ardından, müsadere sürecini işletmektedir. Bu süreç ana olarak iki aşamada gerçekleştirilmektedir. Birinci aşamada kişinin menkul ve gayrı menkul bütün malları tespit edilerek güvenlik altına alınmaktadır. İkinci aşamada ise bütün bu mallar bir mübaşir kontrolü altında, hiçbir unsur atlanmadan deŞere kaydedilmektedir. Bu işlem tamamlandıktan sonra defterler İstanbul’a gönderilerek, yapılması gereken işlem konusunda emir beklenirdi. Sonuçta kontrol altına alınarak deftere kaydedilen mallar, ya mahallinde satılarak bedelleri İstanbul’a gönderilir, ya da mal olarak İstanbul’a gönderilerek orada değerlendirilirdi

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, muhallefât, mı'ı'sâdere, defter

Kaynakça

• a. Arşiv Belgeleri BOA.D.BŞM, 1884.
• BOA. D.BŞM.MHF. 12453, 12553, 12554, 12555, 12667, 12673, 13050,
• , 13651, 13693. BOA.Cevdet—Mâliye, 1129, 2066, 3159, 3536, 3777 5226, 7170, 7754, 7845, 8185, 11494, 12481, 13265, 15859, 21701, 22806,
• , 21701, 24006. BOA. MAD, 9718, 9719, 9741. BOA. Mühime Defterleri, nr. 141. b. Kaynak Eserler
• Aşık Paşa-Zâde Tarihi, (nşr. Ali Bey) İstanbul 1332.
• T arih—i Peçuyî, C.I, İstanbul, Matbaa—i Amire 1283,
• Defterdar Sarı Mehmed Paşa, Zübde—i Vekaiyat, Tahlil ve Metin (1066
• /1656-1704), haz. Abdülkadir Ozcan, Ankara 1995. Olivier, Türkiye Seyahatnamesi (1790 yıllarında Türkiye ve İstanbul), trc. Oğuz
• Gökmen, Ankara 1977. Şem’dani—zâde Fındıklılı Süleyman _Efendi Tarihi, Müri ’t- Tevârih 1, Haz.
• Münir Aktepe, Istanbul 1976. T arih—i Sami ve Şakir ve Subhi, Kostantıniyye 1198. c. Araştırmalar
• Arık 1996, Feda Şamil Arık, “Türkiye Selçuklu Devleti’nde
• l_Vlüsâdere”, Beşinci Milletlerarası Türkoloji Kongresi
• Istanbul 23-28 eylül 1985, Tebliğler, III Türk Tarihi C. I, İstanbul, . Baysun, Cavid Baysun, “Musâdere” İslam Ansiklopedisi, VIII,
• Eskişehir, 669—673. Cezar 1977, Yavuz Cezar, “Bir Ayanın Muhallefâtı: Havza ve Köprü
• Kazaları Ayanı Kör İsmail Oğlu Hüseyin’in (Müsâdere
• Olayı ve Terekenin İncelenmesi)” Belleten, XLI—161, 41— 78. Ernecen 1992, Feridun Emecen, “Başbaki Kulu” Türkiye Diyanet Vakfi
• IA, V, Istanbul, 126-127. Emecen 2004, Erdoğru 2004, Faroqhi 2003, İnalcık 1987, Nagata 1997,
• Yuzu Nagata, Tarihte Ayanlar, Karaosmanoğulları
• Uzerine Bir Inceleme, Ankara. Nagata ve Emecen 2004, Özkaya 1977, Tansel 1985, Telci 2000, Uzun 2001, Ünal 1987, Yılmazçelik 2001,
• İbrahim Yılmazçelik, “1780-1838 Tarihleri Arasında
• Diyarbakır Valileri ve Kiki Abdi Paşanın Muhallefâtı”, 1.
• Bütün Yönlerıyle Diyarbakır Sempozyumu, 27—28 Ekim
• , Bildiriler, Ankara, 265-316. Cahit Telci