Dil-Davranış İlişkisi Açısından Ortaokul Öğretmenlerinin Olumsuz Söz ve Davranışları

Yıl 2016, Cilt: 5 Sayı: 15, 315 - 332, 01.12.2016

Mehmet Kara Funda Kutay

Öz

Araştırmada, dil-davranış ilişkisi açısından ortaokul öğrencilerinin öğretmenlerinde gördüğü olumsuz söz ve davranışlar ele alınmıştır. Bu konu çerçevesinde,

ortaokulda ders işleme sürecindeki öğretmen-öğrenci iletişiminde, öğretmenlerin

olumsuz iletişim unsurlarını söz ve davranış olarak ne ölçüde kullandıkları nicel

yöntem kullanılarak betimsel olarak incelenmiştir. İletişimde, dil ve davranışı birbirinden ayırmak mümkün değildir. Öğretmen sınıfa konuşarak (iletişim kurarak) sadece bilgileri aktarmakla kalmaz, aynı zamanda bir davranış da (tavrı da)

sergilemiş olur Öğrenciler sınıf içinde kendilerine öğretmenlerini model almakta

ve öğretmenlerinin davranışlarından olumlu ya da olumsuz şekilde etkilenmektedir. Özellikle olumsuz olarak etkilendikleri söz ve davranışlar geleceğe yönelik

bazı sorunları da beraberinde getirmektedir. Olumsuz davranışlara sahip olan

öğretmenler, öğrenci davranışlarını da olumsuz etkiler. Araştırma; öğretmenlerin

kullandığı olumsuz söz ve davranışların neler olduğunu, öğretmenin sahip oldu-

ğu olumsuz söz ve davranışlara ilişkin görüşlerde öğretmenler arasında cinsiyet

ve branş değişkenleri bakımından anlamlı bir fark olup olmadığını anket yoluyla  

öğrencilerden öğrenmek ve bu görüşlerin öğrenciler arasındaki tutarlılığını belirlemek temeli üzerine kurulmuştur. Yapılan anket sonuçlarında hem erkek hem de

kadın öğretmenlerin olumsuz söz ve davranışları tespit edilmiştir. Genel olarak

araştırma sonuçlarına baktığımızda öğretmenlerin sınıfa on yedi farklı olumsuz

davranış gösterdikleri ve birçok olumsuz söz söyledikleri belirlenmiştir. Elde edilen sonuçlara bakıldığında, bu öğretmen kimliği ile sınıfa bulunanların, sınıflarındaki öğrencilere olumlu bir etki yapmaları mümkün değildir. Bu tip öğretmenler, öğrencileri başarısız, kızgın, benlik saygısı düşük, isyankâr, özgüvensiz kılacağı

gibi öğrencide olumsuz benlik algısı geliştirip, öz güven duygularını da zedeleyerek

topluma kendilerini gerçekleştirememiş ve başkalarına güvenemeyen bireyler yetiştireceklerdir  

Anahtar Kelimeler

Olumsuz öğretmen davranışları, olumsuz öğretmen sözleri, öğretmen öğrenci iletişimi, eğitimde iletişim

Kaynakça

• AKDAĞ, M. ve GÜNEŞ, H. (2003), “Öğretmen Rolünün Yaratıcı Bir Sınıf Ortamı Oluşturmasında Önemi”, Milli Eğitim Dergisi, S. 159. ALİ, G. ve ERCAN, T. (2011), “Sevilen Sevilmeyen Öğretmen Davranışlarına İlişkin Öğrenci Görüşlerinin İncelenmesi”, Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 261-276. ASHTON, P.T. & WEBB, R.B. (1986). Making a Difference: Teachers’ Sense of Efficacy and Student Achievement, New York, Longman USA. ATAMAN, A. (2000), Sınıf İçinde Karşılaşılan Davranış Problemleri Ve Bunlara Karşı Geliştirilen Önlemler, Sınıf Yönetiminde Yeni Yaklaşımlar, Ankara: Nobel Yayınları. BALTAŞ, Z. ve BALTAŞ, A. (1994), Bedenin Dili, İstanbul: Remzi Yayınları. BANGİR, G. A. (2003), “Mesleki Kıdemlerine Göre Sınıf İçi İletişimi Kolaylaştırıcı Engelleyici Öğretmen Davranışları Ve Öğrenci Öğretmen Önerileri”, Gazi Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesi Mesleki Eğitim Dergisi, 4(2), 15-32. BAŞAR, H. (2001), Sınıf Yönetimi, Ankara: Pegem Yayınları. BULDUK, S. ve OKTAR, İ. (1999), “Ortaöğretim Kurumlarında Çalışan Öğretmenlerin Davranışlarının Değerlendirilmesi”, Milli Eğitim Dergisi, S. 142. ÇOBAN, A. (1998), “21. Yüzyıla Girerken Öğretmen Eğitiminin Boyutları”, Milli Eğitim Dergisi, S. 137. DENİZ, K. (2015), “Türkçe Öğretmen Adaylarının Etkili İletişim Dersine Yö- nelik Beklentileri”, Ana Dili Eğitimi Dergisi, 3(2), 63-80. DİLEKMEN, M. (2001), “İlköğretim Sınıf Öğretmenlerinin Sınıf İçi Davranış- ları”, Çağdaş Eğitim Dergisi, 276, 31-36 DÖKMEN, Ü. (1995), İletişim Çatışmaları ve Empati, İstanbul: Sistem Yayınları. DUMAN, T., GELİŞLİ, Y. ve ÇETİN, Ş. (2004), “Ortaöğretim Öğrencilerinin, Öğretmenlerin Sınıfa Disiplin Sağlamaya İlişkin Görüşleri”, Gazi Ü. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(2). ERDEN, M. (1998), Öğretmenlik Mesleğine Giriş, İstanbul: Alkım Yayınları. ERGİN, A. ve BİROL, C. (2000), Eğitimde İletişim, Ankara: Anı Yayınları. GORDON, J. (1997), Organizational Behavioral, Boston: Allyn and Bacon, Inc. GORDON, T.(1999), Etkili Öğretmenlik Eğitimi, (Çeviren: E. Aksay). İstanbul: Sistem Yayınları. GÖZÜTOK, F. D. (1993a), “Disiplin Sağlamada Öğretmen Davranışları”, Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 25, 703-711. GÖZÜTOK, F. D. (1993b), Okulda Dayak, Ankara: 72 Ofset Yayınları. İLGAR, L. (1996), Eğitim Yönetimi, Okul Yönetimi, Sınıf Yönetimi, İstanbul: Beta Yayınları. İMRE, Ü. (2000), Sınıf Öğretmenlerinin İletişimsel Etkililikleri, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Programları ve Öğretim Ana Bilim Dalı, Ankara. KÖKNEL, Ö. (1997), İnsanı Anlamak, İstanbul: Altın Yayınları. ŞAHİN, A. E. (2009), Meslek ve Öğretmenlik, Eğitim Bilimine Giriş. Ankara: Anı Yayınları. ŞEKER, A. (2000), Sınıf Öğretmenlerinin İletişim Becerileri İle Sınıf Atmosferi Arasındaki İlişkinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Konya. YEŞİLMEN, N. (1983), Sınıf İçi Sözlü Öğretimin Etkileşim Analizi Yöntemiyle Değerlendirilmesi. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. YEŞİLYAPRAK, B. (2005), Eğitimde Rehberlik Hizmetleri, Ankara: Nobel Yayınları