İnsan Hakları Meselesinin Gelişimi ve Siyasî ve Sosyal Faktörlerle İlişkisi

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 16, 41 - 68, 02.05.2017

Etem Çalık

Öz

İnsan hakları meselesi tarihin eski çağlarından beri farklı seviyelerde düşünülmüş ve düzenlenmiştir. Ama hangi seviyede düşünülmüş ve düzenlenmiş olursa
olsun, hep insanlığın gündeminde kalmıştır. Modern Çağa gelinceye kadar, toplumların tarım toplumları olduğu dönemlerde söz konusu olan, ‘’grup hakları’’ idi.
Siyasî rejimlerin belli gruplara, sınıflara (din adamları, aristokratlar vs.) dayandığı
bu dönemlerde, siyasî iktidarı en fazla destekleyen grup en fazla hakka da sahip
oluyordu. Modern çağın başlamasıyla birlikte, ‘’fert hakları’’nı dillendiren görüş-
ler yaygınlaşmaya başladı. Sınaîleşmenin hızlanıp üretimin artmasıyla beraber de
insan hakları meselesi Haklar Bildirilerinde ve anayasalarda yer aldı. İnsan hakları meselesinin vaat safasından çıkıp hayata geçmesi, esas olarak ‘’refah toplumu’’
safasına geçilen 20. yüzyılın ikinci yarısında mümkün olabilmiştir.  

Anahtar Kelimeler

Hak, İnsan Hakları, Tarım Toplumları, Modern Toplumlar, Haklar Bildirileri

Kaynakça

• AKDAĞ, Mustafa; Türkiye’nin İktisadî ve İçtimaî Tarihi, Cem Yayınevi (İstanbul- 1995). AKIN, İlhan F.; Kamu Hukuku, 6.Bası, Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş. (İstanbul-1990). AKŞİN, Sina; 100 Soruda Jön Türkler ve İttihat ve Terakki, Birinci Bası, Gerçek Yayınevi (İstanbul-1980). ALATLI, Alev; Batı’ya Yön Veren Metinler-IV –Moderniteye Doğru Kaotik Modern Dünya (1800-1970), Çev. Kapadokya MYO Çeviri ve Redaksiyon Heyeti, 1.Basım, İlke Eğitim ve Sağlık Vakfı (Kapadokya-2010). ANAYURT, Ömer; Hukuka Giriş ve Hukukun Temel Kavramları, 12.Baskı, Seçkin Yayıncılık San. ve Tic. A.Ş. (Ankara-2012). Aristoteles; Politika, Çev.Mete Tuncay, 1.Basım, Remzi Kitabevi Yayını (Ankara-1975). ARMAOĞLU, Fahir; Siyasî Tarih (1789-1960), İkinci Baskı, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları (Ankara-1973). ---------------------; 19. Yüzyıl Siyasî Tarihi, 13.Baskı, Timaş Yayınları (İstanbul-2013). BRAUDEL, Fernand; Uygarlıkların Grameri, Çev. Mehmet Ali Kılıçbay, 1.Baskı, İmge Kitabevi Yayınları (Ankara-1996). BULUT, Nihat; -Sanayi Devriminden Küreselleşmeye- Sosyal Haklar, 1.Baskı, Oniki Levha Yayıncılık A.Ş. (İstanbul-2009). ÇELEBİCAN, Özcan Karadeniz; Roma Hukuku, 15.Basım, Yetkin Yayınları (Ankara-2012). DUBY, George; Ortaçağ İnsanları ve Kültürü, Çev. Mehmet Ali Kılıçbay, 2.Baskı, İmge Kitabevi Yayınları (Ankara-1990). EFLATUN; Devlet, Çev. Sabahattin Eyüboğlu- M.Ali Cimcoz, Dördüncü Basım, Remzi Kitabevi Yayınları (İstanbul-1980). ERDOĞAN, Mustafa; İnsan Hakları Teorisi ve Hukuku, 2.Baskı, Orion Kitabevi Yayını (Ankara-2011). FREEMAN, Charles; Mısır, Yunan ve Roma- Antik Akdeniz Uygarlıkları-, 2.Baskı, Dost Kitabevi Yayınları (Ankara-2005). GÖKBERK, Macit; Felsefe Tarihi, Dördüncü Basım, Remzi Kitabevi Yayınları (İstanbul-1980). GÖZLER, Kemal; Hukuka Giriş, 12.Baskı, Ekim Basım Yayım Dağı- tım (Bursa-2015). GÖZÜBÜYÜK, A.Şeref; Hukuka Giriş ve Hukukun Temel Kavramları, 25.Bası, Turhan Kitabevi Yayınları (Ankara-2006). GÖZÜBÜYÜK, Şeref-Gölcüklü,Feyyaz; Avrupa İnsan Hakları- Sözleşmesi ve Uygulaması-, 10.Bası, Turhan Kitabevi Yayınları (Ankara-2013). GÜRBÜZ, Ahmet; Hukuk ve Meşruluk- Meşru Hukukun Temel Unsurları, 3.Baskı, Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş. (İstanbul-2013). GÜRİZ, Adnan; Hukuk Felsefesi, İkinci Baskı, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları (Ankara-1987). HAMİTOĞULLARI, Beşir; Çağdaş İktisadî Sistemler, 3.Baskı, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları (Ankara-1982). HİRŞ, Ernest; Hukuk Felsefesi ve Hukuk Sosyolojisi Dersleri, Güncel Dile Uyarlanan: Selçuk Baran (Veziroğlu), Üçüncü Tıpkı Basım, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayını Anakara-2001). IŞIKTAÇ, Yasemin; Hukuk Sosyolojisi, Filiz Kitabevi Yayını (İstanbul-2010). İNALCIK, Halil; Osmanlılar-Futuhat, İmparatorluk, Avrupa İle İliş- kiler-, 1.Baskı, Timaş Yayınları (İstanbul-2010). KABOĞLU, İbrahim Ö.; Özgürlükler Hukuku-1- İnsan Hakları Genel Kuramına Giriş, Yenilenmiş 7.Baskı, İmge Kitabevi Yayınları (Ankara-2013). KAPANİ, Münci; Kamu Hürriyetleri, Yenilenmiş Altıncı Baskı, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları (Ankara-1981). KILIÇ, Hüseyin; Güç Savaşında Denge Noktası-Adalet, 1.Baskı, Beta Yayınları (İstanbul-2014)., Kitab-ı Mukaddes- Eski ve Yeni Ahit-, Kitab-ı Mukaddes Şirketi Yayı- nı (İstanbul-1969). Kur’an-ı Kerim ve Türkçe Açıklamalı Meali, Hazırlayanlar: Ali Özek-Hayreddin Karaman-Ali Turgut-Mustafa Çağrıcı-İbrahim Kâfii Dönmez-Sadreddin Gümüş, Hâdimü’l harameyni’ş şerif eyn Kral Fehd Mushaf-ı Şerif Basım Kurumu Yayını. LE GOFF, Jacques; Ortaçağ Batı Uygarlığı, Çev.Hanife Güven- Uğur Güven, I.Baskı, Dokuz Eylül Yayınları (İzmir-1999). MCNEİL, William H.; Dünya Tarihi, Çev. Alâeddin Şenel, İmge Kitabevi Yayınları (Ankara-1989). MUMCU, Ahmet; İnsan Hakları-Kamu Özgürlükleri, Birinci Baskı, Savaş Yayınları (Ankara-1992). OĞUZMAN, Kemal; Medenî Hukuk Dersleri, Gözden Geçirilmiş 5.Bası, Filiz Kitabevi Yayını (İstanbul-1985). ORTAYLI, İlber; Türkiye Teşkilât ve İdare Tarihi, Birinci Baskı, Cedit Neşriyat (Ankara-2007). SHAW, Standford; Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye, Çev. Mehmet Harmancı, e Yayınları (İstanbul-1982). SUNAY, Reyhan; Hukuk ve Siyaset Ekseninde İnsan Hakları, Çizgi Kitabevi Yayınları (Konya-2013). ŞAHİN, Kemal; İnsan Hakları ve Özgürlük Boyutuyla İfade Özgürlü- ğü, 1.Baskı, On İki Levha Yayıncılık A.Ş. (İstanbul-2009). TANÖR, Bülent; Siyasî Düşünce Hürriyeti ve 1961 Anayasası, Birinci Baskı, Öncü Kitabevi Yayınları (İstanbul-1969). T.C. Anayasası ÜÇOK, Coşkun-Mumcu, Ahmet; Türk Hukuk Tarihi, Altıncı Baskı, Savaş Yayınları (Ankara-1987). WACKS, Raymond; Hukuk Felsefesine Kısa Bir Giriş, Çev.Engin Arı- kan, Tekin Yayınevi (İstanbul-2015). -------------; Hukuk Kavramını Anlamak- Hukuk Felsefesi ve Hukuk Kuramına Giriş, Çev. Fatma SÜZGÜN Şahin Ünver- Serdar Ünver, Astana Yayınları (Ankara-2016). WEBER, Alfred; Felsefe Tarihi, Çev. H.Vehbi Eralp, Gözden Geçirilmiş Beşinci Basım, Sosyal Yayınlar (İstanbul-1998)