The Concept Of Faghr In Abu’l Hasan Kharaqani’s Thought

Yıl 2013, Cilt: 2 Sayı: 5, 97 - 116, 10.09.2015

Hamza Üzüm

Öz

Ebu’l-Hasan el-Harakani to be one of the major traveller saint Anatolian Turkish
Alperens and play major role for Anatolia to be Turkish and Muslim hasn’t been known
and introduced well enough. Harakani is a man of heart to be one of the first representatives of the misticism school having an importanr role about the İslamization of
Anatolia. Harakani is the Pioneer of Yesevisizm, Sûfi Culture such as Naksisizm and
Bektasisizm. Harakani effected some scolars deeply such as Gazali, Hamadani, Najm
al Dayem, Attar and Mevlana. He was the pioneer one fothe foundation of Anatolian
Ahi constitution and the concept of conquest. The purpose of this study is to define
that Harakani found out the principles of Islamic Misticism by using the concept of
misticism systematicly before the time period of institutionalization of cults in the
history of misticism and expalin the dimensions of the concept of “Faghr”(Difference)
depending on Harakani’s “Seyrul Suluk Tractete”.

Anahtar Kelimeler

Kharaqani, Faghr, the Shari’a, Sufi path, the Truth, Talent, Godlike, Melekut, Nasut, Ceberut

Ebu’l-Hasan Harakani’de Fakr Kavramı

Öz

Anadolu’nun Türkleşmesinde ve İslamlaşmasında büyük rol oynayan Evliya
Alperenlerinden Ebu’l-Hasan Harakani Hazretleri yeterince tanınmamış ya da tanıtılamamıştır.  Ebu’l-Hasan Harakânî, Anadolu’nun İslâmla tanışmasında son derece
önemli yeri bulunan tasavvuf ekolünün ilk devir temsilcilerinden bir gönül eridir.
Harakânî, tasavvuf kültürümüzde Yesevîlik, Bektâşîlik ve Nakşîlik gibi tariklerin
kolbaşıdır. Gazzâlî, Hemedânî, Necmeddin Dâye, Attâr ve Mevlânâ gibi sûfîleri derinden etkilemiştir.  Fütüvvet anlayışıyla Anadolu Ahîlik Teşkilatının kurulmasına
öncülük etmiştir. Bu çalışmamızın amacı, tasavvuf tarihinde tarikatların müesseseleştiği dönemden önce Harakani Hazretleri’nin, tarikat kavramını kullanıp ilkelerini
sistematik bir şekilde ortaya koyduğunu belirtmek ve Harakani Hazretleri’nin Seyr-ü
Süluk Risalesi bağlamında “Fakr” kavramını ve mertebelerini izah etmektir. 

Anahtar Kelimeler

Harakani, Fakr, Şeriat, Tarikat, Hakikat, Marifet, Lahut, Melekut, Nasut, Ceberut

Kaynakça

• ABDURRAHMAN CÂMÎ, (1995), Evliya menkıbeleri = Nefahatü’l-üns, (hz. Süleyman Uludağ, Mustafa Kara ; tercüme ve şerh Lâmiî Çelebi), İstanbul.
• ACLUNİ, ( 1988), Keşfü’l-hafa, I-II, Beyrut: Darul Kutubi’l İlmiyye.
• AHMED RİFAT, (1293), Mir’atü’l-Makasıd, İstanbul.
• ATTAR, Feridüddin, ( 2007), Evliya tezkireleri, (Çev. Süleyman Uludağ), , İstanbul: Kabalcı Yayın- ları
• BİLMEN, Ömer Nasuhi (1985), Hukuk-ı İslâmiyye ve Istılâhâtı Fıkhiyye Kamûsu, İstanbul: Bilmen Yayınevi.
• BUHARİ, (1992), I, İstanbul: Çağrı Yayınları.
• CEBECİOĞLU, Ethem, ( 1997), Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, Ankara: Rehber Yayıncılık.
• ÇELİK, İsa, (Güz 2001) “Tasavvufi Bir Terim Olarak Fakr”, EKEV, III, 2.
• ÇİFTÇİ, Hasan, (1997), Şeyh Ebu’l-Hasan Harakani I Hayatı, Eserleri,
• DEMİRCİ, Mehmet, (1997), “Hakikat”, DİA, İstanbul.
• ERAYDIN, (2001), Selçuk Tasavvuf ve Tarikatlar, İstanbul: İFAV Yayınları.
• F. SCHUON, ( 1996), İslam’ın Metafizik boyutları, İstanbul: İz Yayınları.
• GAZALI, (1974), İhyau ulumi’d-din, (trc. Ahmed Serdaroğlu), İstanbul: Bedir Yayınları.
• HAKÎM ET-TIRMIZÎ, , (1965), Hatmü’l-evliyâ (nşr. Osman İsmail Yahya), Beyrut.
• Harakani, Ebu’l-Hasan, (2006), Seyr-ü Süluk Risalesi, ( trc. Mustafa Çiçekler), İstanbul.
• HARIS EL-MUHÂSIBÎ, (1406), el-Veşâyâ, Beyrut.
• Herevi, Tabakatü’s-sufiyye, ( 1962), (tsh. Abdülhay Habibi Kandehari), Kabil.
• İbn Arabi, Füsusu’l-hikem, ( 1999), (trc. Ekrem Demirli), İstanbul; Kitâb-ı Istılâhı’s-Sûfiyye, (1997), (Muhammed Şihâbüddîn el- Arabî’nin hazırladığı Resâil-ü İbn Arabî içinde), Lübnan: Dâr-ı Sâdır.
• İBN KAYYIM EL- CEVZIYYE, Medâricü’s-Sâlikîn, (1990. ), (Ali Ataç başkanlığında bir heyetin tercemesi), İstanbul: İnsan Yayınları.
• İBRAHIM HAKKI ERZURÛMÎ, (1310), Ma’rifetnâme, İstanbul.
• KARAMAN, Hayrettin, (1986), Mukâyeseli İslâm Hukuku, İstanbul: Nesil Yayınları.
• KAŞANİ, Abdürrezzak, (2004), Tasavvuf Sözlüğü=Letaifu’l-alam fi işaratı ehli’l-ilham, (trc. Ekrem Demirli), İstanbul: İz Yayıncılık.
• KIRCA, Celal, (1977), “Fakr-Fakir”, İslami Kavramlar, Ankara: Sema Yazar Gençlik Yayınları.
• KUŞEYRÎ, (1966), er-Risale, (nşr. Abdülhalim Mahmud), Kahire.
• NECMEDDİN-İ DAYE, (1366), Mirşâdü’l-İbâd, (nşr. M. Emin Riyahi), Tahran.
• NECMÜDDİN KÜBRÂ, (1997), Tasavvufî Hayat,
• RAGIB EL-ISFAHANİ, (1986), Hüseyin bin Muhammed, el- Müfredat fi Garibi’l-Kur’an, İstanbul.
• SERRÂC, (1960), el-Lüma, Mısır: Darü’l-Kütübi’l-Hadisiyye.
• SINAN PAŞA, (1971), Tazarrûnâme, (nşr. A. Mertol Tulum), İstanbul.
• SÜLEMÎ, (1949), (1981), Ebu Abdurrahman, Tabakat, Kahire; Sülemî’nin Risâleleri, (çev. Süleyman Ateş),
• ŞEMSEDDÎN SÂMÎ, (1999), Kamûs-ı Türkî, Çağrı Yayınları, İstanbul,
• TİRMİZÎ, (1992), Zühd, 37, İstanbul: Çağrı Yayınları.
• ULUDAĞ, Süleyman (1995) (1997) (2010), “Fakr”, “ Harakani”, “Şathiye”, DİA, I-XL İstanbul.
• YILMAZ H. Kâmil, Tasavvuf Meseleleri, İstanbul: Erkam Yayınları.