XIX. Asır Türk-Fransız İlişkilerinde Dönüm Noktası: Napolyon’un Mısır’ı İşgali ve Sonrası Oluşan Diplomatik Durum

Yıl 2013, Cilt: 2 Sayı: 5, 130 - 146, 10.09.2015

Yaşar Demir

Öz

Osmanlı-Fransız diplomatik ilişkilerinin seyrinde kurumsal inisiyatifler kadar
kişisel inisiyatifler de önemli rol oynamıştır. Bunlardan en önemlisi de ikili ilişkilerde var olan güvensizliğin artık kökleşmesine neden olan Napolyon Bonaparte’dır. Fransa’da 1789 devrimi sonrası oluşan sosyo-politik ortam, İngiltere ile olan
ilişkiler ve Osmanlı Devleti’nin içinde bulunduğu askeri durumunun da etkisiyle
Mısır’ın işgaline zemin hazırlamıştır. Mısır’ın işgali uzun bir süredir -çalkantılı
da olsa- devam eden müttefiklik çerçevesinde gelişen ilişkilere darbe indirmiştir.
Fransa bu girişimiyle Mısır’ı sömürge haline getirip İngiltere’nin Akdeniz ve Hindistan ticaretine darbeyi vurmayı hedeflemiştir. III. Selim’in reformlar yaparak
devletin işleyişinde yeni düzeni kurma çabası içerisindeyken gerçekleşen bu olaya
tek başına cevap verememiş ve topraklarını koruyamamıştır. Fransa’ya karşı ittifaklar arayışına girerek İngiltere ve Rusya’nın desteğiyle Fransız işgaline son verebilmiştir. Gelişen süreçte İngiltere Mısır’a yerleşmeyi gündemine almıştır. Çok
geçmeden iç sebeplerden ötürü Mısır Valisi Mehmet Ali Paşa Babıâli’ye başkaldırmış ve bu durum Batılı devletlerin Mısır’a yönelik emperyalist amaçlarından ve II.
Mahmut döneminin askeri-ekonomik durumunun vahametinden dolayı uluslararası soruna dönüşmüştür. 

Anahtar Kelimeler

Türk-Fransız İlişkileri, Kolonyalizm, III. Selim, Napolyon Bonaparte, Mehmet Ali Paşa, Fransa’nın Mısır politikası

Turning Point of The XIX Century Turkish-French Relations: Napoléon’s invasion of Egypt and The Ensuing Diplomatic Situation

Öz

Personal initiative has played an important role in the course of Ottoman-French diplomatic relations. The most significant example to this is Napoléon Bonaparte who caused the already existent distrust to have established roots. The sociopolitical environment that emerged after the 1789 revolution in France set ground for the invasion of Egypt aided by the relations with England and the condition of the Ottoman State military. The invasion of Egypt dealt a blow to the relations developing along with the long lasting albeit turbulent alliance. With this endeavor, France aimed to colonize Egypt and deliver a setback to England’s trade in the Mediterranean Region and India. Selim III was unable to respond to this set of events unaided and failed to preserve the territorial integrity. In search of an alliance against France, he finally ended the French occupation with the support of England and Russia. In the subsequent course of events, England included establishing settlements in Egypt in its agenda. Before long, the Governor of Egypt Mehmet Ali Pasha rose up against the Sublime Porte, and due to the Western States setting their sights on Egypt and the severity of the economic and military conditions during the rule of Mahmud II, this rebellion evolved into an international issue.

Anahtar Kelimeler

Turkish-French relations, Colonialism, III. Selim, Napoleon, Bonaparte, Mehmet Ali Pasha, the Egyptian policy of France