Yozgat'ta Bir Ev ( Şemsettin Ağa Evi)

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 29, 561 - 578, 04.08.2021

Ülkem Yaz Nefise Yüksel

Öz

Türk ev mimarisinin gelişmesini, zengin süsleme unsurları olan örneklerini 17. yy dan itibaren izleyebilmekteyiz. Uygarlığın temel görüntülerinden biri ve yaşamın bütün etkinliklerinin gerçekleştiği üretim ortamı olan evin toplumun değişik biçimlerde dile getirdiği işlevsel, simgesel, estetik değerleri dönemin kültür, teknoloji ve ekonomik koşulları doğrultusunda gelişmesini sürdürmüştür. Tarihi Türk evleri uzun süre önem verilmeyen bir konu olmuştur. Bunun sonucu olarak 19. yy sonuna kadar bu konuda bilimsel araştırmalara rastlanmamaktadır. Buna paralel olarak mimari eserlerin önemli unsurları olan bezemeler Türk sanatı, kültürü ve tarihi alanlarda yerini alamamıştır. Mimari açıdan değişik plan ve süsleme özelliklerine sahip olan Yozgat evleri henüz bu açıdan ele alınamamıştır. Türklerin Orta Asya’dan günümüze geliştirerek getirdiği sayısız sanat eserleri, örf ve adet izleri, Türk sanat ve kültür tarihinin geçmişi bakımından önem taşır. Bu durumda ev Türk kültür ve sanatının en karakteristik unsurlarından birisidir. Son 40-45 yıl içinde köyden şehre göç ve çarpık şehirleşme sonucu bu evler ya terk edilmiş ya da yerlerini Türk mimari ve süsleme unsurlarından yoksun apartmanlara bırakmıştır. Bunun sonucu Türk süsleme sanatımızın örnekleri de yok olma durumu ile karşı karşıya kalmıştır. Bu çalışmada; Yozgat Merkez’de bulunan Şemsettin Ağa evi bütün yönleri ile incelenmiştir. Günümüzde yok olmuş bir eser olan ev 1994 yılında Geç Dönem Tarihi Yozgat Evleri adlı Nefise Yüksel tarafında hazırlanmış olan Yüksek Lisans Tezinde incelenmiştir. Yapının, bölgesel ve dönemsel özellikleri ortaya konmuştur. Konu ile ilgili farklı araştırmacılar tarafından yapılan çalışmalar detaylı bir şekilde taranmıştır. Bu incelemelerde elde edilen birikimler doğrultusunda Şemsettin Ağa Evinin değerlendirilmesi yapılmıştır. Yapı gerek süslemeleri gerekse plan tipi ve malzemeleri açısından çağdaşları içinde seçkin bir örnektir. Elde edilen veriler ortaya konularak Geç Dönem Tarihi Türk evlerinin çağdaşları ile kıyaslanmasına olanak sağlanması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yozgat, Historic Homes, House Plans

Kaynakça

• ANONİM, (1990), Yozgat İl Yıllığı ANONİM, (1990), Yozgat İl Yıllığı
• CANSEVER Turgut, (1999), “Osmanlı Evi”, Osmanlı, C.10, YTY., Ankara GÜNAY Reha, (1998), Türk Ev Geleneği ve Safranbolu Evleri, İstanbul
• HACIBALOĞLU M., (1989), Geleneksel Türk Evi ve Çağımıza Ulaşamamasının Nedenleri, Gazi Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Matbaası, Ankara
• KARPUZ Haşim, (2011), “Türk Evi”, Türk Yurdu, Sayı: 290, Ankara
• KOÇ A. Fevzİ, (1988), Bütün Yönleriyle Yozgat, Ankara
• KUBAN Doğan, (1973), Mimarlık Kavramları, İstanbul
• KÜÇÜKERMAN Önder, (1973), Geleneksel Türk Evinde Odalar, İstanbul
• ÖZTUNA Yılmaz, (1979), Büyük Türkiye Tarihi, C.11, İstanbul
• SÜMER Faruk, (1974), Bozok Tarihine Ait Araştırmalar, Ankara
• TAŞ Necati Fahri, (1987), Milli Mücadele Döneminde Yozgat, Ankara
• UZUNÇARŞILI İ. (1974), Hakkı, Osmanlı Tarihi, Ankara, C. II,
• YÜKSEL Nefise, (1994), Geç Dönem Tarihi Yozgat Evleri, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara