ORTAOKUL TÜRKÇE ÖĞRETMENLERİNİN KULLANDIKLARI KONUŞMA YÖNTEM VE TEKNİKLERİ

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 36, 919 - 936, 08.01.2024

Derviş Yılmaz İdris Çağrı Abacı

Öz

Dört temel dil becerisi içinde günlük yaşamda dinlemeden sonra en çok başvurulan beceri olan konuşma, bireyin sosyal hayatında iletişim kurmasını, bilgi ve birikimleri paylaşmasını, duygu, düşünce, hayal ve gözlemlerini ifade etmesini sağlayan en etkili araçtır. Birey, hayatın her alanında duygu, düşünce, istek ve görüşlerini paylaşırken konuşma becerisinin düzeyi oranında başarı sağlayabilir. Konuşma, insanın kendini ifade etmesi açısından çok önemli olduğu gibi, Türkçe öğretiminin de temelini oluşturmaktadır. Çünkü konuşma; okuma, yazma, anlama, öğrenme gibi çeşitli becerilerin de alt yapısı konumundadır. Bu çalışmada Türkçe öğretmenlerinin ortaokul öğrencilerine konuşma dil becerisini kazandırmada başvurdukları yöntemler araştırılmıştır. Alan yazında ve Türkçe Dersi Öğretim Programı'nda yer verilen konuşma yöntem ve tekniklerinden hangilerinin sınıf ortamında tercih edildiği, hangilerinin öğretmenler tarafından etkili bulunduğu, hangi konuşma yöntem ve tekniklerinden kaçınıldığını belirginleştirmek önemlidir. Çalışmanın içerik ve yöntem bakımından benzerleri önceki öğretim programı esas alınarak uygulanmıştır. Ancak hem zaman faktörü hem de 2019 yılı itibarıyla uygulanmakta olan son Türkçe Dersi Öğretim Programı düşünüldüğünde ve önceki çalışmalarla yapılabilecek karşılaştırmaların alan yazına sağlayacağı katkı göz önüne alındığında önem arz ettiği düşünülmektedir. Araştırmada nitel araştırma desenlerinden fenomenoloji tercih edilmiştir. Araştırma verilerini toplamak için yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Mersin ili, Akdeniz ilçesindeki üç farklı ortaokulda görev yapan on Türkçe öğretmeni oluşturmaktadır. Çalışma sonucunda Türkçe öğretmenlerinin konuşma dil becerisini geliştirmek için en çok başvurdukları yöntemlerin beyin fırtınası ve kelime ve kavram havuzundan seçerek konuşma olduğu, en az başvurdukları yöntemin ise eleştirel konuşma olduğu ortaya çıkmıştır. Ayrıca öğretmenler en az kullandıkları konuşma yöntemlerinden biri olan eleştirel konuşma yöntemini en etkili konuşma yöntemlerinden biri olarak gösterirken, en çok başvurdukları beyin fırtınası yöntemini koşma becerisini geliştirmede etkili yöntemler arasında bulmadıklarını belirtmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Konuşma eğitimi, konuşma yöntem ve teknikleri, Konuşma

Kaynakça

• AKSU, H., & UYAR, Y. (2022). Ortaokul Türkçe Derslerinde Verilen Konuşma Eğitiminin Öğretmen Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 10(1), 85-101. https://doi.org/10.35233/oyea.1051710
• GÜNEŞ, F. (2014). Konuşma Öğretimi Yaklaşım ve Modelleri. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi ISSN: 1308-7177 , 151-175.
• DEMİR, S. ve GÜL ÖZDİL, B. (2019). Öğretmen görüşlerine göre ortaokul öğrencilerinin konuşma becerileri. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 865-881.
• ERDEN, B. (2014). Ortaokul Türkçe Dersi Öğretim Programında Konuşma Eğitimine Yönelik Olarak Önerilen Yöntem/Tekniklere İlişkin Öğretmen Görüşleri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• KARADÜZ, A. ve DAMAR, G. (2015). Ortaokul Türkçe Öğretim Programındaki Konuşma Yöntem Ve Tekniklerinin Uygulanma Durumu. Akademik Araştırmalar Dergisi, 17(67), 145 - 166.
• KUMAR, R. (2011). Araştırma Yöntemleri. Ankara: Edge Akademi.
• KURUDAYIOĞLU, M. (2003). Konuşma Eğimi ve Konuşma Becerisini Geliştirmeye Yönelik Etkinlikler. Türklük Bilimi Araştırmaları , 287-309.
• MEB. (2019). İlköğretim Türkçe Dersi (1.- 8. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü.
• MEB. (2006). İlköğretim Türkçe Dersi (6, 7, 8. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü.
• ÖZBAY, M. (2006). Türkçe Özel Öğretim Yöntemleri I. Ankara: Öncü Kitap.
• ÖZBAY, M. (2016). Türkçe Özel Öğretim Yöntemleri II. Ankara: Öncü Kitap.
• ÖZTÜRK, B. K. ve ALTUNTAŞ, İ. (2012). İlköğretim İkinci Kademede Konuşma Eğitimine Yönelik Öğretmen Görüşleri: Nitel Bir Çalışma. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi Journal of Research in Education and Teaching ISNN: 2146-9199, 342-356.
• TEMİZYÜREK, F. (2007). İlköğretim İkinci Kademede Konuşma Becerisinin Geliştirilmesi. Ankara University, Journal of Faculty of Educational Sciences , 113-131.
• YILDIRIM, A. ve ŞİMŞEK, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• TÜRNÜKLÜ, A. (2000). Eğitimbilim araştırmalarında etkin olarak kullanılabilecek nitel biraraştırma tekniği: Görüşme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi 24 , 543-559.