BİLGİSAYAR DESTEKLİ ZİHİN HARİTASI KULLANIMININ AKADEMİK BAŞARIYA VE ÖĞRENİLENLERİN KALICILIĞINA ETKİSİ

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 18, 149 - 170, 08.12.2020

Gülçin Zeybek

Öz

Araştırmanın amacı, Temel Elektronik ve Ölçme dersinde bilgisayar destekli zihin haritası kullanımının, öğrencilerin akademik başarısı ve öğrenilenlerin kalıcılığı üzerindeki etkisini belirlemek, uygulamalara ilişkin öğrencilerin görüşlerini ortaya koymaktır. Araştırma nicel ve nitel araştırma yöntemlerinin birlikte kullanıldığı sıralı karma desenle yürütülmüştür. Araştırmanın nicel boyutu tek grup öntest-sontest desenle; nitel boyutu durum çalışması deseniyle gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın çalışma grubu, 2016-2017 öğretim yılında Karaman il merkezinde bir meslek lisesinin Bilişim Teknolojileri Alanı 10. sınıf düzeyinde öğrenim görmekte olan 10 öğrenciden oluşmaktadır. Öğrencilerin akademik başarısını ve öğrenilenlerin kalıcılığını belirlemek amacıyla araştırmacı tarafından geliştirilmiş başarı testi kullanılmış; nitel verilerin toplanmasında öğrenciler tarafından hazırlanan haftalık öğrenme günlüklerinden yararlanılmıştır. Araştırmanın nicel sonuçlarına göre, bilgisayar destekli zihin haritası kullanımının, öğrencilerin akademik başarılarını geliştirmede ve öğrenilenlerin kalıcılığını sağlamada etkili olduğu söylenebilir. Araştırmanın nitel sonuçları incelendiğinde; bilgisayar destekli zihin haritası uygulamasının ilgi çekici olması ve öğrenmeyi kolaylaştırması, uygulamanın beğenilen yönleri olarak belirtilirken, sürenin kısıtlı olması problem yaşanan başlıca durum olarak ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Bilgisayar destekli zihin haritası, öğretim teknolojileri, yapılandırmacılık, anlamlı öğrenme

Kaynakça

• Abi-El-Mona, I. ve Abd-El-Khalick, F. (2008). The influence of mind mapping on eighth graders' science achievement. School Science and Mathematics, 108(7), 298-312. doi:10.1111/j.1949-8594.2008.tb17843.x
• Adodo, S. O. (2013). Effect of mind-mapping as a self-regulated learning strategy on students’ achievement in Basic Science and Technology. Mediterranean Journal of Social Sciences, 4(6), 163-172. doi:10.5901/mjss.2013.v4n6p163
• Akıncı, B. (2015). Zihin haritası kullanımının 6.sınıf öğrencilerinin akademik başarı, kalıcılık ve fene yönelik tutumlarına etkisi (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi (Tez No: 398719).
• Akınoğlu, O., & Yaşar, Z. (2007). The effects of note taking in science education through the mind mapping technique on students’ attitudes, academic achievement and concept learning. Journal of Baltic Science Education, 6(3), 34-43. Erişim adresi: http://www.scientiasocialis.lt/jbse/?q=node/140
• Aktaş, Ö. (2012). İlköğretimde kavram ve zihin haritaları ile desteklenmiş fen ve teknoloji eğitiminin öğrenme ürünleri üzerindeki etkileri (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi (Tez No: 317700).
• Altun, E., & Çakır, H. Ç., (2011). Bilgisayar destekli zihin haritalama tekniğinin ilköğretim 5. Sınıf öğrencilerinin fen ve teknoloji dersindeki akademik başarılarına ve tutumlarına etkisi. Eğitim Teknolojileri Araştırmaları Dergisi, 2(4), 18-32. Erişim adresi: http://www.idealonline.com.tr/IdealOnline/lookAtPublications/paperDetail.xhtml?uId=13015
• Aslan, A. (2006). İlköğretim okulu 4. sınıf öğrencilerinin bilgilendirici metinleri anlama özetleme ve hatırlama becerileri üzerinde zihin haritalarının etkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Aydın, G. (2010). Zihin haritalama tekniğinin dinleneni anlamaya ve kalıcılığa etkisi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(2), 47-62. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/ataunisosbil/issue/2826/38206
• Balcı, A. (2016). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem teknik ve ilkeleri. Ankara: Pegem Akademik Yayıncılık.
• Bastem, E. (2012). 6. Sınıf fen ve teknoloji dersinde dolaşım sistemi konusunun zihin haritalama tekniği ile öğretilmesinin başarıya etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Bayık, D. (2016). 6. Sınıf sosyal bilgiler dersinde işbirlikli öğrenme yöntemi destekli zihin haritası tekniğinin kullanılmasının öğrencilerin akademik başarılarına ve derse karşı tutumuna etkisi (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi (Tez No: 452041).
• Brinkmann, A. (2005). Knowledge maps-tools for building structure in mathematics. International Journal for Mathematics Teaching and Learning, October 25th. Erişim adresi:https://pdfs.semanticscholar.org/8760/1751b6d88b6b297b20bd270608e1a46e36af.pdf
• Budd, J. W. (2004). Mind maps as classroom exercises. The Journal of Economic Education, 35(1), 35-46. doi: 10.3200/JECE.35.1.35-46
• Buran, A., & Filyukov, A. (2015). Mind mapping technique in language learning. Social and Behavioral Sciences, 206, 215-218. doi:10.1016/j.sbspro.2015.10.010
• Buzan, T. (1993). The mind map book. London, BBC Books.
• Buzan, T., & Buzan, B. (2000). The mind map book. London, BBC Worldwide Limited.
• Bütüner, S. Ö. ve Gür, H. (2008). Açılar ve üçgenler konusunun anlamlı öğrenme araçlarından v diyagramları ve zihin haritaları kullanılarak öğretimi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 2(1), 1-18. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/balikesirnef/issue/3366/46482
• Büyüköztürk, Ş. (2007). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (8. baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri (11. baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş., Çokluk, Ö., & Köklü, N. (2013). Sosyal bilimler için istatistik. (12. baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Can, A. (2016). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Chen, J. (2008, Kasım). The use of mind mapping in concept design. 9th International Conference on Computer-Aided Industrial Design and Conceptual Design konferansında sunulan bildiri, Kunming, China. doi: 10.1109/CAIDCD.2008.4730739
• Çamlı, H. (2009). Bilgisayar destekli zihin haritalama tekniğinin ilköğretim 5.sınıf öğrencilerinin akademik başarılarına, fene ve bilgisayara yönelik tutumlarına etkisi (Yüksek lisans tezi). YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi (Tez No: 255472).
• Çelik, R. (2016). Din kültürü ve ahlak bilgisi dersinde zihin haritası oluşturmanın öğrenci başarısına, kalıcılığa ve öğrenmedeki duyuşsal özelliklere etkisi (Doktora Tezi). YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi (Tez No: 443019).
• Demir, S., & Gedikoğlu, T. (2007). Kuantum öğrenme modelinin ortaöğretim öğrencileri üzerindeki etkisi. Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları, 5(2). Erişim adresi: http://web.firat.edu.tr/daum/default.asp?id=82
• Derelioğlu, Y. (2005, Mayıs). Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi dersinde akıl haritasının kullanımı. Eğitimde İyi Örnekler Konferansı Batman Çalıştayı’nda sunulan bildiri, Batman. Erişim adresi: http://www.egitimreformugirisimi.org/wp-content/uploads/2017/03/2005-Batman-SunusOzetleri.pdf
• Deshatty, D., & Mokashi, V. (2013). Mind maps as a learning tool in anatomy. International Journal of Anatomy and Research, 1(2), 100-103. Erişim adresi: https://www.ijmhr.org/ijar_articles_vol1_02/227.pdf
• Dhindsa, H. S., Kasim, M., & Anderson, O. R. (2011). Constructivist-visual mind map teaching approach and the quality of students’ cognitive structures. Journal of Science Education and Technology, 20, 186–200. Erişim adresi: https://link.springer.com/article/10.1007/s10956-010-9245-4
• Erdoğan, Y. (2008). Paper-based and computer-based concept mappings: the effects on computer achievement, computer anxiety and computer attitude. British Journal of Educational Technology, 40(5), 821-836. doi: 10.1111/j.1467-8535.2008.00856.x
• Evrekli, E. (2010). Fen ve teknoloji öğretiminde zihin haritası ve kavram karikatürü etkinliklerin öğrencilerin akademik başarılarına ve sorgulayıcı öğrenme beceri algılarına etkisi (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi (Tez No: 265491).
• Evrekli, E. ve Balım, A. G. (2010). Fen ve teknoloji öğretiminde zihin haritası ve kavram karikatürü kullanımının öğrencilerin akademik başarılarına ve sorgulayıcı öğrenme becerileri algılarına etkisi. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 2, 76-98. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/39547
• Evrekli, E., İnel, D., & Balım, A. (2010). Development of a scoring system to assess mind maps. Procedia Social and Behavioral Sciences, 2(2), 2330-2334. doi: 10.1016/j.sbspro.2010.03.331
• Evrekli, E., İnel, D., & Balım, A. G. (2011). Fen öğretiminde kavram karikatürleri ve zihin haritalarının birlikte kullanımının etkileri üzerine bir araştırma. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi 5(2), 58-85. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/balikesirnef/issue/3373/46553
• Farrand, P., Hussain, F., & Hennessy, E. (2002). The efficacy of the ‘mind map’ study technique. Medical Education, 36(5), 426-431. doi:10.1046/j.1365-2923.2002.01205.x Faste, R. (1997). Mind mapping. Erişim adresi: http://www. fastefoundation.org/publications/mind_mapping.pdf
• Fun, C. S., &, Maskat, N. (2010). Teacher-centered mind mapping vs student-centered mind mapping in the teaching of accounting at pre-U level – An action research. Procedia Social and Behavioral Sciences 7, 240–246. doi:10.1016/j.sbspro.2010.10.034
• Gaines, B.-R., & Shaw, M. L. G. (2002). WebMap: Concept Mapping on the Web. Erişim adresi:http://www.compassproject.net/Sadhana/teaching/711readings/Concept%20Mapping%20on%20the%20Web.pdf
• Geçit, Y., Şeyihoğlu, A., & Kartal, A. (2011). Hayat bilgisi dersinde çalışma yapraklarının öğrenci açısından değerlendirilmesi ve başarıları üzerine etkisi. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2). 15-24. Erişim adresi: http://ijoess.com/Makaleler/345965544_YILMAZ%20GE%C3%87%C4%B0T%20VD__MART%202011%20MAKALE.pdf
• Goodnough, K., & Woods, R. (2002, Nisan). Student and teacher perceptions of mind mapping: A middle school case study. American Educational Research Association Annual Meeting konferansında sunulan bildiri, New Orleans, LA. Erişim adresi: http://faculty.ksu.edu.sa/aljarf/Research%20Library/Mind-mapping/84.pdf.
• Gömleksiz, M. N., & Fidan, E. K. (2013). Fen ve teknoloji dersinde bilgisayar destekli zihin haritası tekniğinin öğrencilerin akademik başarısına, tutumlarına ve kalıcılığa etkisi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 12(3), 403-426. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/jss/issue/24232/256876
• Ismail, M. N., Ngah, N. A., & Umar, I. N. (2010). The effects of mind maping with cooperative learning on programming performance, problem solving skill and metacognitive knowledge among computer science students. Journal of Educational Comouting Research, 42(1), 35-61. doi:10.2190/EC.42.1.b
• Jbeili, İ. M. A. (2013). The impact of digital mind maps on science achievement among sixth grade students in Saudi Arabia. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 103, 1078-1087. https://core.ac.uk/download/pdf/82781538.pdf
• Kan, A. Ü. (2012). Sosyal bilgiler dersinde bireysel ve grupla zihin haritası oluşturmanın öğrenci başarısına, kalıcılığa ve öğrenmedeki duyuşsal özelliklere etkisi (Doktora Tezi). YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi (Tez No: 306487).
• Keleş, Ö. (2012). Elementary teachers’ views on mind mapping. International Journal of Education, 4(1), 93-100. Erişim adresi: http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.883.3410&rep=rep1&type=pdf
• Kıdık Elgin, F. (2005). "Canlılar çeşitlidir" ünitesinin öğretilmesinde zihin haritalama tekniği kullanılarak geliştirilen yapılandırmacı öğretim yönteminin uygulanması ve geleneksel yöntemle karşılaştırılması (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi (Tez No: 169028).
• Lin, H., & Faste, H. (2011, Mayıs). Digital mind mapping: Innovations for real-time collaborative thinking. Human Factors in Computing Systems konferansında sunulan bildiri, Vancouver, BC, Canada. doi:10.1145/1979742.1979910
• Liu, Y., Zhao, G., Ma, G., & Bo, Y. (2014). The effect of mind mapping on teaching and learning: A meta-analysis. Standard Journal of Education and Essay, 2(1), 17-31. Erişim adresi:https://www.researchgate.net/profile/Guoqing_Zhao3/publication/297833919_The_Effect_of_Mind_Mapping_on_Teaching_and_Learning_A_Meta-Analysis/links/56e3bdd208aedb4cc8a958ab.pdf
• Meier, P. S. (2007) Mind-mapping: a tool for eliciting and representing knowledge held by diverse informants. Social Research Update, 52, 1-4. Erişim adresi: http://eprints.whiterose.ac.uk/8725/1/meierps12.pdf
• Moi, W. A. G. ve Lian, O. L. (2007, Mayıs). Introducing mind map in comprehension. Redesigning Pedagogy International Conferences: Culture, Knowledge and Understanding konferansında sunulan bildiri, Singapur. Erişim adresi: http://conference.nie.edu.sg/2007/paper/html/LAN469.html
• Nesbit, J. C., & Adesope, O. O. (2006). Learning with concept and knowledge maps: A meta-analysis. Review of Educational Research, 76(3), 413-448. doi:10.3102/00346543076003413
• Nurlaila, A. P. (2013). The use of mind mapping technique in writing descriptive text. Journal of English and Education, 1(2), 9-15. Erişim adresi: https://pdfs.semanticscholar.org/b7dc/2cee5798feb137922b6dc31b205fbd4ebd0a.pdf
• Özdemir, A., Alaybeyoğlu, A., & Balbal, K. F. (2017). Dörtgenler konusunun zihin haritalama tekniği ile öğretimi. Bilim, Eğitim, Sanat ve Teknoloji Dergisi (BEST Dergi), 1(2), 45-51. Erişim adresi: https://bestdergi.net/index.php/bestdergi/article/view/20
• Padang, J. S. M., & Gurning, B. (2014). Improving students’ achievement in writing descriptive text through mind mapping strategy. Register Journal of English Language Teaching of FBS-Unimed, 3, 1-11. Erişim adresi: http://digilib.unimed.ac.id/15933/
• Parikh, N. D. (2016). Effectiveness of teaching through mind mapping technique. The International Journal of Indian Psychology, 3(3), 148-156. Erişim adresi: http://www.ijip.in
• Piaget, J. (1972). Psychology and epistemology: Toward a theory of knowledge. Harmondsworth: Penguin Publishing
• Pollard, E. L. (2010). Meeting the demands of professional education: A study of mind mapping in a professional doctoral physical therapy education program (Unpublished Dissertation for Doctor of Philosophy). Capella University, California, Louisiana. Erişim adresi: https://search.proquest.com/docview/275993786
• Polat, Ö., Yavuz, E. A., & Tunç, A. B. O. (2017). The effect of using mind maps on the development of maths and science skills. Cypriot Journal of Educational Science, 12(5), 32-45. Erişim adresi: https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1140786.pdf
• Radix C.-A., & Abdool, A. (2013). Using mind maps for the measurement and improvement of learning quality. Caribbean Teaching Scholar, 3(1), 3–21. https://journals.sta.uwi.edu/ojs/index.php/cts/article/view/358/308
• Riley, N. R., & Ahlberg, M. (2004). Investigating the use of ICT-based concept mapping techniques on creativity in literacy tasks. Journal of Computer Assisted Learning, 20(4), 244-256. doi:10.1111/j.1365-2729.2004.00090.x
• Şahin, E., Atak, H., & Köydedurmaz, T. S. (2019). The effect of creating a mind map on how prospective science teachers learn about the lives of scientists: The case of Albert Einstein. European Journal of Education Studies, 6(7), 180-200. doi:10.5281/zenodo.3485214
• Şen, E. (2012). Zihin haritası tekniğinin güzel sanatlar ve spor liselerindeki keman derslerinde öğrencilerin bilişsel ve devinimsel becerilerinin geliştirilmesine etkisi (Doktora Tezi). YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişilmiştir (Tez No: 249931).
• Şen, E., & Çoban, S. (2018). Zihin haritası tekniğinin keman eğitimi derslerinde kullanımının öğrencilerin bilişsel, devinişsel becerilerine ve tutumlarına etkisi. Eğitim ve Bilim, 43(194), 285-310. doi:10.15390/EB.2018.7623
• Şeyihoğlu, Ş. (2013). Grafik tasarım dersinde zihin haritası uygulamaları (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişilmiştir (Tez No: 380240).
• Şeyihoğlu, A., & Kartal, A. (2010). The views of the teachers about the mind mapping technique in the elementary life science and social studies lessons based on the constructivist method. Educational Sciences: Theory & Practice, 10(3), 1637-1656. Erişim adresi: https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ919863.pdf
• Tanriseven, I. (2014). A tool that can be effective in the self-regulated learning of pre-service teachers: The mind map. Australian Journal of Teacher Education, 39(1), 64-80. doi: 10.14221/ajte.2014v39n1.1
• Teddlie, C., & Tashakkori, A. (2009). Foundations of mixed methods research: Integrating quantitative and qualitative approaches in the social and behavioral sciences. London: Sage Publishing.
• Tee, T. K., Azman, M. N. A., Mohamed, S., Muhammad, M., Mohamad, M. M., Md Yunos, J., Yee, M. H., & Othman, W. (2014). Buzan mind mapping: An efficient technique for note-taking. International Journal of Psychological and Behavioral Sciences, 8(1), 28-31. Erişim adresi: https://publications.waset.org/9997038/buzan-mind-mapping-an-efficient-technique-for-note-taking
• Tergan, S. (2005). S.-O. Tergan ve T. Keller (Ed.) Knowledge and Information Visualization, içinde (s. 185 – 204,). Berlin Heidelberg, Springer-Verlag.
• Terhart, E. (2003). Constructivism and teaching: A new paradigm in general didactics? Journal of Curriculum Studies, 35(1), 25-44. doi:10.1080/00220270210163653
• Trevino, C. (2005). Mind mapping and outlining: Comparing two types og graphic organizers for learning seventh-grade life science (Unpublished Dissertation of Doctor of Philosophy). Texas Tech University, USA. Erişim adresi: https://ttu-ir.tdl.org/bitstream/handle/2346/1058/Cynthia_Trevino_diss.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Tucker, J. M., Armstrong, G. R., & Massad, V. J. (2010). Profilling a mind map user: A descriptive appraisal. Journal of Instructional Pedagogies, 2, 1-13. Erişim adresi: https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1056389.pdf
• Vygotsky, L. S. (1978). Mind and society: The development of higher psychological processes. Cambridge, MA: Harvard University Press.
• Wang, W., Lee, C., & Chu, Y. (2010). A brief review on developing creative thinking in young children by mind mapping. International Business Research, 3(3), 233-238. Erişim adresi:http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.653.5993&rep=rep1&type=pdf
• Wickramasinghe, A., Widanapathirana, N., Kuruppu, O.; Liyanage, I., Karunathilake, I. (2011). Effectiveness of mind maps as a learning tool for medical students. South East Asian Journal of Medical Education (Inaugural issue). Erişim adresi: http://archive.cmb.ac.lk:8080/research/bitstream/70130/148/1/9.pdf
• Williams, M.H. (1999). The effects of a brain-based learning strategy, mind mapping, on achievement of adults in a training environment with consideration to learning styles and brain hemisphericity (Unpublished Doctoral Dissertation). University of North Texas, Denton. Erişim adresi: https://digital.library.unt.edu/ark%3A/67531/metadc278776/m2/1/high_res_d/1002658789-williams.pdf
• Yaşar, I. Z. (2006). Fen eğitiminde zihin haritalama tekniğiyle not tutmanın kavram öğrenmeye ve başarıya etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Yetkiner, A. (2011). İlköğretimde İngilizce öğretiminde zihin haritası kullanımının öğrencilerin akademik başarılarına, tutumlarına ve kalıcılığa etkisi (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişilmiştir (Tez No: 289683).
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (5. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yunus, M., & Chien, C. H. (2016). The use of mind mapping strategy in Malaysian University English test (MUET) writing. Creative Education, 7(4), 619-626. doi: 10.4236/ce.2016.74064