Kaygı Temalı Çocuk Edebiyatı Eserlerinin Çocuk Edebiyatının Temel Ögeleri Açısından İncelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 14 Sayı: 28, 26 - 45, 29.11.2025

Yunus Şakiroğlu , Yunus Şahin

https://doi.org/10.55605/ejedus.1762324

Öz

Bu çalışmada çağdaş çocuk edebiyatı yazarlarından biri olan Züleyha Ersingün’ün “Kaygı Kuşu Z.O.Ç.K.O.” adlı eseriyle bu esere benzer niteliklere sahip ve çocuklarda kaygı temasını işleyen yabancı yazar Marianne Musgrove’un “Endişe Ağacı” adlı eserinin çocuk kitaplarında bulunması gereken temel iç ve dış yapı unsurlarına uygunluğu bakımından karşılaştırmalı incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışma, nitel araştırma desenlerinden doküman incelemesi yöntemi esas alınarak yapılmış ve örneklem olarak seçilen eserlerden elde edilen veriler betimsel analiz yoluyla analiz edilmiştir. Eserlerin iç ve dış yapı özellikleri, çocuk edebiyatına uygunluk açısından değerlendirilmiştir. Eserler, iç yapı özellikleri olarak; konu, tema, karakterler, dil ve anlatım; dış yapı özellikleri olarak ise boyut, kâğıt kalitesi, kapak, ciltleme, sayfa düzeni, harf ve resim açısından incelenmiştir. Çalışma sonunda her iki eserin çocuk kitaplarında bulunması gereken temel dış yapı ve iç yapı unsurları bakımından yeterli ölçütleri taşıdığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kaygı , çocuk edebiyatının temel ögeleri , iç yapı , dış yapı

An Analysis of Children's Literature Works with the Theme of Anxiety in Terms of the Basic Elements of Children's Literature

Öz

This study aims to comparatively examine Kaygı Kuşu Z.O.Ç.K.O. a work by contemporary children’s literature author Züleyha Ersingün, and Endişe Ağacı (The Worry Tree) by the foreign author Marianne Musgrove, which possesses similar characteristics and addresses the theme of anxiety in children, in terms of their compliance with the fundamental internal and external structural elements required in children’s books. The study was conducted using the qualitative research design of document analysis, and the data obtained from the selected works were analyzed through descriptive analysis. The internal and external structural features of the works were evaluated with respect to their suitability for children’s literature. The books were examined in terms of internal structural features-such as subject, theme, characters, language, and style-and external structural features-such as size, paper quality, cover, binding, page layout, typography, and illustrations. The study concludes that both works meet the essential internal and external structural criteria expected in children’s books.

Anahtar Kelimeler

Anxiety , basic elements of children , internal structure , external structure

Kaynakça

• Arıkan, Y. ve Samur, A. Ö. İ. (2020). Behiç Ak’ın çocuk kitaplarının çocuk edebiyatının temel öğeleri bakımından incelenmesi. Çocuk Edebiyat ve Dil Eğitimi Dergisi, 3(2), 181-202.
• Aytaç, I. (2003). Karşılaştırmalı edebiyat bilimi (1. Basım). Say Yayınevi.
• Bassnett, S. (2013). Translation studies (4th ed.). Routledge.
• Başar, R. (2019). Behiç Ak’ın çocuk kitaplarında değer eğitimi ve bu eserlerin Türkçe öğretimine katkısı [Yüksek lisans tezi, Dumlupınar Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Canlı, S. (2015). Türkçe ders kitaplarına seçilecek metinlerin belirlenmesinde çocuğa görelik ilkesi. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 1(1), 98-123.
• Danışman, T. (2019). 2018-2019 eğitim öğretim yılında okutulan beşinci sınıf Türkçe ders kitabında bulunan metinlerin çocuk edebiyatının temel ilkeleri açısından incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Uşak Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Demircan, C. (2006). TÜBİTAK çocuk kitaplığı dizisindeki kitapların dış yapısal ve iç yapısal olarak incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 12-27.
• Demirel, Ş. (2010). Edebi metinlerle çocuk edebiyatı. Pegem Akademi.
• Dilidüzgün, S. (2003). Çocuk edebiyatı ve eğitsel özellikleri. S. Müzeyyen (Ed.), Gelişim ve eğitimde yeni yaklaşımlar içinde (ss. 208-219). Morpa Kültür Yayınları.
• Dilidüzgün, S., Sever, S., Öztürk, A. ve Adıgüzel, Ö. (2002). Çocuk edebiyatı. Anadolu Üniversitesi Yayını No: 1420.
• Ersingün, Z. (2023). Kaygı kuşu Z.O.Ç.K.O.. FOM Kitap.
• Gençer, G. (2021). “Küçük Kara Balık” ve “Bilenler Bilmeyenlere Anlatsın” çocuk kitaplarının çocuk edebiyatının temel ögeleri açısından incelenmesi. Karamanoğlu Mehmet Bey Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3(Özel Sayı), 1-13.
• Gönen, M., Katrancı, M., Uygun, M., ve Uçuş, Ş. (2011). İlköğretim birinci kademe öğrencilerine yönelik çocuk kitaplarının, içerik, resimleme ve fiziksel özellikleri açısından incelenmesi. Education and Science, 36(160), 250-265.
• Güneş, F. (2000). Çocuk kitaplarının okunabilirlik ölçütleri açısından incelenmesi. S. Sever (Ed.), I. ulusal çocuk kitapları sempozyumu sorunlar ve çözüm yolları içinde (ss. 334-349). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi – TÖMER Dil Eğitim Merkezi.
• Karaköse, M. V., ve Kodan, H. (2021). İlkokul öğrencilerine yönelik çocuk kitaplarının incelenmesi. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 9(2), 96-109.
• Karasar, N. (2008). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayıncılık.
• Kitiş-Çınar, E. ve Uslu-Yardımcı, E. (2015). Aziz Nesin’in “Şimdiki Çocuklar Harika” kitabıyla Zehra İpşiroğlu’nun “Şimdiki Çocuklar Hâlâ Harika” kitabının çocuk kitaplarında bulunması gereken iç ve dış yapı özellikleri açısından karşılaştırılması. International Journal of Languages’ Education and Teaching, (UDES Özel Sayısı), 686-705.
• Kuru, H. ve Kuru, B. Ü. (2021). Süleyman Bulut’un "Çocukların Hakları Var” adlı eserinin çocuk edebiyatı açısından incelenmesi. Bartın Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 6(2), 101-114.
• Musgrove, M. (2023). Endişe ağacı. Altın Kitaplar.
• Özdemir, M. ve Arslan, Ö. M. (2023). Gülten Dayıoğlu’nun “Fadiş” romanının çocuk edebiyatı ilkeleri açısından incelenmesi. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (37), 147-176.
• Özdemir, M. ve Bekar, N. (2022). Behiç Ak’ın “Yaşasın Ç Harfi Kardeşliği!” adlı çocuk romanının çocuk edebiyatı ilkeleri açısından incelenmesi. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (Ö11), 200-230.
• Pulat, A. (2008). Gümüş Kanat ile Tobia ve Melek’in karşılaştırılması. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 237-245.
• Russell, D. L., and Anderson, N. A. (1994). Literature for children. Pearson.
• Sapir, E. (1949). Selected writings in language, culture, and personality. University of California Press. Sarıkaya, B. (2023). Türkçe öğretmeni adaylarının gençlik edebiyatına yönelik görüşleri. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(2), 170-181.
• Sever, S. (2003). Çocuk ve edebiyatı. Kök Yayınları.
• Sever, S. (2007). Çocuk kitaplarında bulunması gereken temel özellikler. Z. Güneş (Ed.), İlköğretimde çocuk edebiyatı içinde (s. 39-64). Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Sever, S. (2008). Çocuk ve edebiyat. Tudem Yayınları.
• Şahin, G. (2014). Okul öncesi dönem çocuk kitaplarında görsel bir uyaran olarak resim. Electronic Turkish Studies, 9(3), 1309-1324.
• Şimşek, T. (2002). Çocuk edebiyatı. Rengarenk Yayınları.
• Şirin, M. R. (2007). Çocuk edebiyatına eleştirel bir bakış. Kök Yayınları.
• Uz, M. (2019). Behiç Ak’ın “Gülümseten Öyküler” dizinindeki hikâye kitaplarının kalıplaşmış söz varlığı açısından incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi.
• Whorf, B. L. (1956). Language, thought, and reality: selected writings of Benjamin Lee Whorf. MIT Press.
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yüksel, B. (2020). Çocuk edebiyatının temel ilkeleri açısından Behiç Ak’ın kitaplarında görsel tasarım, değerler ve metin ilişkileri [Yüksek lisans tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.