TÜRKÇE RAP MÜZİĞİNDE 1990-2025 YILLARI ARASINDA SÖYLEMİN DÖNÜŞÜMÜ

Yıl 2025, Sayı: 26, 399 - 424, 30.06.2025

Beril Özer , Nuri Paşa Özer

https://doi.org/10.31722/ejmd.1660396

Öz

Bu çalışma, 1990-2025 yılları arasındaki Türkçe rap müziğinin söylemsel dönüşümünü tematik analiz yöntemiyle incelemektedir. Araştırmanın temel amacı, rap müziğin söz içeriklerinde yaşanan dönemsel değişimleri ortaya koymak ve bu değişimlerin sosyokültürel faktörlerle ilişkisini analiz etmektir. Çalışma kapsamında her on yıllık dönemden 20 şarkı seçilmiş, toplamda 80 şarkının sözleri MAXQDA yazılımı kullanılarak analiz edilmiştir. Bulgulara göre, Türkçe rap müzik 1990’larda politik ve sistem karşıtı söylemlerle ön plana çıkarken, 2000’lerde bireysel mücadele, kişisel başarı ve kendini ispat temaları önem kazanmıştır. 2010’larda suç, şiddet ve materyalist söylemler belirginleşmiş; 2020’lerde ise lüks yaşam, romantik ilişkiler ve sosyal medya etkisiyle şekillenen bireysel anlatılar yaygınlaşmıştır. Çalışma, Türkçe rap müziğin tematik içeriğinin toplumsal ve kültürel dönüşümlerle yakından ilişkili olduğunu göstermekte, ayrıca rap müziğin gençlerin değişen değer ve beklentilerinin bir yansıması olarak işlev gördüğünü ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Türkçe Rap Müzik , Tematik Analiz , Söylem Dönüşümü , Sosyokültürel Değişim , Popüler Kültür

Discursive Transformation in Turkish Rap Music Between 1990-2025

Öz

This study analyzes the discursive transformation in Turkish rap music between 1990 and 2025 using thematic analysis methods. The main objective of the research is to reveal periodical changes in the lyrical content of rap music and examine how these transformations relate to sociocultural factors. Within the scope of the study, 20 songs were selected from each decade, totaling 80 songs, and analyzed using MAXQDA software. Findings indicate that Turkish rap music prominently featured political and anti-establishment discourses in the 1990s. In the 2000s, themes of individual struggle, personal success, and self-assertion gained prominence. By the 2010s, themes involving crime, violence, and materialistic narratives became evident, whereas the 2020s saw a rise in narratives about luxury lifestyles, romantic relationships, and individual expressions shaped by social media influence. The study demonstrates that the thematic content of Turkish rap music closely mirrors social and cultural transformations, also highlighting how rap music functions as a reflection of changing youth values and aspirations.

Anahtar Kelimeler

Turkish Rap Music , Thematic Analysis , Discursive Transformation , Sociocultural Change , Popular Culture

Kaynakça

• Akın, G. (2009). Bilimsel araştırma ve yazım teknikleri. Ankara: Tiydem Yayıncılık.
• Arıcan, T. (2021). Türkçe rap’in dönüşüm evrelerinde geçişkenlikler: direniş, marjinalleşme ve tarz. Eurasian Journal of Music and Dance, (18), 53-69.
• Bairathi, M., Lambrecht, A. ve Rao, A. (2024). Social media, music consumption, and cross-platform spillover effects. SSRN, 1-40, DOI: http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.4959753
• Bayrak, M. B. (2011). Muhafazakâr gençliğin bir ifade biçimi olarak Türkçe rap ve Türkiye’de hip-hop kültürü (Yayımlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Fırıncıoğulları: (2016) Toplumsal zamanın ruhu ve müzik türlerinin doğuşu savaş̧ çağının asi çocukları rock ve rap. Siyah Sanat Dergisi. 19, 2-7.
• Forman, M. (2000). Represent: Race, space, and place in rap music. Journal of Popular Music Studies, 12(3), 65- 90.
• Henderson, E. A. (1996). Black nationalism and rap music. Journal of Black Studies, 26(3), 308-339.
• Kadıoğlu D. S. & Özdal C. S. (2020). From the streets to the mainstream: Popularization of Turkish rap music. Turkish Studies, 22(2), 1-18, DOI:10.1080/14683849.2020.1850282
• Kaya, A. (2016). Rap pedagojisi aracılığıyla eleştirel bir eğitim yöntemi: Alman-Türk hip-hop gençliği. N. Yentürk, Y. Kurtaran, & G. Nemutlu (Ed.), Türkiye’de Gençlik Çalışması ve Politikaları içinde (ss. 201-222). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Koçer, B. Y. (2021). Dijital etnografi perspektifinden tiktok’ta müziğin kullanımı ve performans pratikleri. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 14(36), 1317-1332.
• Kuyumcu, E. (2013) Taşlama hiciv rap. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 7(4), 2662- 2698.
• Martinez, T. A. (1997). Popular culture as oppositional culture: Rap as resistance. Sociological Perspectives, 40(2), 265-286.
• Otcan, S. (2020). Türk Rap müziğinde yaşanan değişim ve gelişim-uygulamalı ve karşılaştırmalı bir çalışma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Niğde Ömer Halis Demir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde.
• Öğüç, Ç. (2015). İletişim şekli olarak protest müzik: Blues örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yakın Doğu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Lefkoşa, Kuzey Kıbrıs Türkiye Cumhuriyeti.
• Öztürk, T. A. & Karahasanoğlu, S. (2015). Sosyal medya döneminde müzik üreticisi ve tüketicisinin yeniden konumlandırılması. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(36), 796-797.
• Uyar, E. (2013). Cartel ve Almanya’daki Türk rap kültürünün doğuşu. Avrupa Çalışmaları Dergisi, 14(2), 17-29.