Halka Kapalı İmalatçı KOBİ'lerde Büyüme ve Verimlilik Üzerine Bir Yapısal Eşitlik Modellemesi

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 1, 57 - 71, 30.04.2025

Salih Rıdvan Yılmaz , Zeliha Kaygısız Ertuğ

https://doi.org/10.38009/ekimad.1657751

Öz

Bu çalışma, halka kapalı imalatçı KOBİ’lerde büyüme ve verimlilik arasındaki ilişkileri Yapısal Eşitlik Modellemesi kullanarak analiz etmektedir. Beş yıllık (2019–2023) verilerle yaş, teknoloji düzeyi ve ölçek gibi değişkenlerin işletme performansını nasıl etkilediği değerlendirilmiştir. Açıklayıcı ve doğrulayıcı faktör analizlerinde, net satış, aktif ve çalışan sayısı tek faktörde toplanmıştır. Model sonuçlarına göre yaş artışı verimliliği olumsuz etkilerken, ölçek büyümesi işletme büyümesini desteklemektedir. Teknoloji düzeyinin ise istatistiksel olarak anlamlı bir etkisi bulunmamıştır. Bu bulgular, verimlilikle büyüme arasındaki ilişkiyi zayıf göstererek, yönetim ve stratejik planlamanın önemini vurgulamaktadır. Ayrıca işletme yaşlılığının inovasyona uyum kabiliyetini sınırlayabileceği düşünülmektedir. Bulgular, kurumsal dönüşüm girişimleri ve kaynak kullanımının önemini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

KOBİ , Büyüme ve Verimlilik , Yapısal Eşitlik Modellemesi

A Structural Equation Modeling On the Growth and Efficiency of Unlisted Manufacturing SMEs

Öz

This study analyzes the relationships between growth and productivity in privately held manufacturing SMEs using Structural Equation Modeling. Drawing on five years of data (2019–2023), it evaluates how variables such as age, technology level, and scale affect firm performance. In the exploratory and confirmatory factor analyses, net sales, assets, and number of employees were consolidated into a single factor. According to the model results, while an increase in age negatively impacts productivity, a larger scale supports firm growth. Technology level, however, showed no statistically significant effect. These findings point to a weak link between productivity and growth, underscoring the importance of management and strategic planning. It is also suggested that older firms may have a limited capacity to adapt to innovation. The findings highlight the significance of corporate transformation initiatives and resource utilization.

Anahtar Kelimeler

SMEs , Growth and Efficiency , Structural Equation Modeling.

Kaynakça

• Akbulut, O., & Ekin, Y. (2018). KOBİ Kapsamındaki Konaklama İşletmelerinde (Belediye Belgeli ve 1, 2, 3 Yıldızlı Konaklama İşletmeleri) Kuramsal Çevrimiçi Müşteri Memnuniyeti: Ortaca Hürpedal Festivali Örneği. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 15(1), s. 162-182.
• Alderete, M. V. (2019). Electronic Commerce Contribution to the SME Performance in Manufacturing Firms: A Structural Equation Model. Contaduria y Administracion, 64(4), s. 1-24.
• Alzeaideen, K. (2020). Construction of Competitive Advantage Instrument in Jordanian SME Context Using Structural Equation Modelling. International Journal of Financial Research, 11(1), s. 236–251.
• Aydın, A., Akyüz, İ., Üçüncü, K., & Taşdemir, T. (2011). İşletme İçi Faktörlerin Çalışanların Stres Düzeyi Üzerine Etkilerini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(1), 23-40.
• BEBKA, (2020). “Invest Eskişehir”, https://www.investineskisehir.gov.tr/ekonomik-yapi Sandalcı, U. (2020). Mükellef Memnuniyetinin İdari Yönden Yapısal Eşitlik Modeli ile Analizi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 11(2), s. 229-244.
• Battistoni, E., Bonacelli, A., Fronzetti Colladon, A., & Schiraldi, M. M. (2013). An Analysis of the Effect of Operations Management Practices on Performance. International Journal of Engineering Business Management, 5(44), s. 1-11.
• Bendi, S. K. D. (2023). Evaluating Performance Of Smes Using Structure Equation Modeling. International Journal of Financial Engineering, 2350042, 15 Pages.
• Beram, A., & Yılık, P. (2024). Orman Ürünleri Sektöründe İş Güvenliği ve İşçi Sağlığı Normlarının Uygulamaya Etkisi: Denizli İli Örneği. Anadolu Orman Araştırmaları Dergisi, 9(2), s. 10-15.
• Buchdadi, A. D., Sholeha, A., Ahmad, G. N., & Mukson. (2020). The İnfluence of Financial Literacy On Smes Performance Through Access to Finance and Financial Risk Attitude as Mediation Variables. Academy of Accounting and Financial Studies Journal, 24(5), s. 1-16.
• Handayani, A., Pratikto, H., Sudarmiatin, S., Hermawan, A., & Vilantika, E. (2023). Determinant of SMEs Income using Structural Equation Model (SEM). Almana: Jurnal Manajemen dan Bisnis, 7(1), s. 10-18.
• Kalem, M. (2023). Havacılık Endüstrisinde Yer Alan KOBİ'lerin Organizasyonel Gelişmişlik Düzeyinin Rekabet Gücü ve Firma Performansına Etkisinin Modellenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi.
• Kayalik, A., & Akdoğan, A. A. (2024). Küçük ve Orta Ölçekli İmalat İşletmelerinde Dijitalleşme ve Performans İlişkisi: İnovasyon Yeteneğinin Rolü. Yönetim Bilimleri Dergisi, 22 (Özel Sayı: Endüstri 4.0 ve Dijitalleşmenin Sosyal Bilimlerde Yansımaları), s. 1715-1752.
• Momcilovic, O., & Nikolic, G. (2016). Structural Equation Modeling Based On the Relationship of Elements of the System Model of Business Performance Connected to The Quality of Life in Small and Medium Enterprises from The Aspect of Leadership. Journal of Business Paradigms, 1(2), s. 50-77
• Ruzzier, M., Antoncic, B., Hisrich, R. D., & Konecnik, M. (2007). Human Capital and SME Internationalization: A Structural Equation Modeling Study. Canadian Journal of Administrative Sciences, 24(1), s. 15–29.
• Sohn, S. Y., Kim, H. S., & Moon, T. H. (2007). Predicting the Financial Performance Index of Technology Fund for SME Using Structural Equation Model. Expert Systems with Applications, 32(4), s. 890-898.
• Syrová, L., & Špička, J. (2023). Exploring The İndirect Links Between Enterprise Risk Management and The Financial Performance of Smes. Risk Management, 25(1), s. 1-27.
• Türkyilmaz, A., Okay, Ş., Temizer, L., & Bulak, M. E. (2012). Denizli KOBİ'lerinde TKY Uygulamalarının Firma Performansına Etkilerinin Analizi. Ege Akademik Bakış, 12(1), s. 31-38.
• Uyar, M. (2018). Yönetim Muhasebesi Sistemi, Risk Yönetimi ve Firma Performansı Arasındaki Bağıntıların Yapısal Eşitlik Modeli Kullanılarak Değerlendirilmesi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 10(3), s. 144-172.
• Yeniçeri, T. (2015). Kobi’lerin Elektronik Ticareti Kullanma Eğilimi Üzerinde Etkili Olan Faktörlerin Yapısal Eşitlik Modeli İle İncelenmesi. Erciyes Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi(31), s. 145-163.
• Yücenur, G. N., Demirel, N. Ç., Ceylan, C., & Demirel, T. (2011). Hizmet Değerinin Müşterilerin Davranışsal Niyetleri Üzerindeki Etkisinin Yapısal Eşitlik Modeli İle Ölçülmesi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 12(1), s. 156-168.
• TÜİK, (2022). “Küçük ve Orta Büyüklükteki Girişim İstatistikleri”, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Kucuk-ve-Orta-Buyuklukteki-Girisim-Is